Tổng quan nghiên cứu

Ngành bảo hiểm Việt Nam đã trải qua nhiều biến động đáng kể trong bối cảnh đại dịch Covid-19, một sự kiện toàn cầu ảnh hưởng sâu rộng đến các lĩnh vực kinh tế. Theo báo cáo của Bộ Tài chính, doanh thu phí bảo hiểm năm 2020 đạt 186,22 nghìn tỷ đồng, tăng 16% so với năm trước đó. Trong đó, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ tăng trưởng 8%, còn bảo hiểm nhân thọ tăng mạnh hơn với 21%. Tuy nhiên, một số loại hình bảo hiểm như du lịch, hàng không và tín dụng chịu ảnh hưởng tiêu cực, trong khi bảo hiểm sức khỏe, tai nạn cá nhân và tài sản lại có sự tăng trưởng rõ rệt. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích tác động của Covid-19 đến ngành bảo hiểm Việt Nam thông qua các chỉ số tài chính của ba công ty bảo hiểm tiêu biểu trong hai phân khúc bảo hiểm phi nhân thọ và nhân thọ, nhằm so sánh sự khác biệt trước và sau đại dịch. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm 2017 đến 2022, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo tài chính được kiểm toán và các nguồn tin cậy trong nước và quốc tế. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp cái nhìn sâu sắc về sự thích ứng và phát triển của ngành bảo hiểm trong bối cảnh khủng hoảng, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý, chính sách và doanh nghiệp trong việc định hướng chiến lược phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản trị rủi ro và lý thuyết phát triển thị trường bảo hiểm. Lý thuyết quản trị rủi ro giúp phân tích cách các công ty bảo hiểm ứng phó với các rủi ro phát sinh trong đại dịch, bao gồm rủi ro tài chính, rủi ro hoạt động và rủi ro thị trường. Lý thuyết phát triển thị trường bảo hiểm tập trung vào các yếu tố thúc đẩy tăng trưởng như GDP, dân số, công nghệ và chính sách pháp luật. Các khái niệm chính được sử dụng gồm: bảo hiểm phi nhân thọ, bảo hiểm nhân thọ, doanh thu phí bảo hiểm (GWP), tỷ lệ bồi thường, tỷ lệ thanh khoản, và tỷ lệ an toàn vốn (solvency ratio).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm báo cáo tài chính kiểm toán của ba công ty bảo hiểm tiêu biểu (PVI, Bao Minh, Dai-ichi Life), báo cáo của Bộ Tài chính Việt Nam, IMF, World Bank và các báo cáo ngành. Phương pháp phân tích sử dụng kết hợp phân tích định lượng và định tính: phân tích số liệu tài chính qua các chỉ số như doanh thu, lợi nhuận, tỷ lệ bồi thường, tỷ lệ thanh khoản; so sánh biến động trước và sau đại dịch; phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của các công ty. Cỡ mẫu là ba công ty đại diện cho hai phân khúc bảo hiểm phi nhân thọ và nhân thọ, được chọn dựa trên quy mô thị phần và tính đại diện. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2017 đến 2022, nhằm đánh giá xu hướng dài hạn và tác động của Covid-19.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu phí bảo hiểm: Tổng doanh thu phí bảo hiểm của ngành tăng trưởng trung bình 15% mỗi năm trong giai đoạn 2017-2022, với mức tăng 16% năm 2020 bất chấp đại dịch. Bảo hiểm nhân thọ tăng trưởng 21% năm 2020, trong khi bảo hiểm phi nhân thọ tăng 8%.

  2. Biến động tỷ lệ bồi thường: Trong giai đoạn Covid-19, tỷ lệ bồi thường giảm do các biện pháp giãn cách xã hội và hạn chế hoạt động kinh tế, dẫn đến giảm số lượng yêu cầu bồi thường. Ví dụ, tổng chi trả bồi thường giảm từ 20.752 tỷ đồng năm 2019 xuống còn 29.662 tỷ đồng năm 2021 khi hoạt động trở lại bình thường.

  3. Chuyển đổi số và đổi mới công nghệ: Đại dịch thúc đẩy các công ty bảo hiểm đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số như nền tảng mua bảo hiểm trực tuyến, chatbot hỗ trợ khách hàng, và hệ thống blockchain cho xử lý bồi thường. Ví dụ, Bao Viet Saigon triển khai hệ thống bồi thường bảo hiểm sức khỏe dựa trên blockchain từ năm 2021.

  4. Tác động đến các công ty bảo hiểm tiêu biểu: PVI giữ vị trí dẫn đầu thị trường bảo hiểm phi nhân thọ năm 2022 với thị phần lớn và tăng trưởng doanh thu từ 7.082 tỷ đồng năm 2017 lên 10.483 tỷ đồng năm 2022. Bao Minh duy trì thị phần 8% và tăng trưởng lợi nhuận ổn định, với doanh thu năm 2022 đạt 5.655 tỷ đồng.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng doanh thu bảo hiểm trong đại dịch phản ánh nhu cầu bảo vệ sức khỏe và tài sản tăng cao của người dân. Tỷ lệ bồi thường giảm trong giai đoạn giãn cách cho thấy tác động trực tiếp của các biện pháp phòng dịch đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Việc đẩy mạnh chuyển đổi số không chỉ giúp các công ty duy trì hoạt động mà còn nâng cao trải nghiệm khách hàng, phù hợp với xu hướng tiêu dùng mới. So với các nghiên cứu quốc tế, kết quả cho thấy ngành bảo hiểm Việt Nam có sự thích ứng nhanh và hiệu quả, nhờ vào chính sách hỗ trợ của Chính phủ và nền kinh tế phục hồi nhanh chóng với GDP tăng 8,02% năm 2022. Tuy nhiên, các công ty vẫn đối mặt với thách thức về quản trị rủi ro, cạnh tranh gay gắt và yêu cầu nâng cao năng lực công nghệ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường chuyển đổi số: Các công ty bảo hiểm cần đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ số, phát triển các kênh bán hàng trực tuyến và ứng dụng trí tuệ nhân tạo để nâng cao hiệu quả vận hành và trải nghiệm khách hàng. Mục tiêu đạt 30% doanh thu qua kênh số trong vòng 3 năm tới, do bộ phận công nghệ và marketing thực hiện.

  2. Đa dạng hóa sản phẩm bảo hiểm: Phát triển các sản phẩm bảo hiểm sức khỏe, tai nạn cá nhân và bảo hiểm vi mô phù hợp với nhu cầu ngày càng tăng của người dân, đặc biệt là nhóm thu nhập thấp. Mục tiêu tăng thị phần bảo hiểm sức khỏe lên 35% trong 5 năm, do phòng phát triển sản phẩm chủ trì.

  3. Nâng cao năng lực quản trị rủi ro: Tăng cường hệ thống quản lý rủi ro, đặc biệt là rủi ro tài chính và rủi ro công nghệ thông tin, nhằm đảm bảo an toàn vốn và tuân thủ quy định pháp luật. Mục tiêu duy trì tỷ lệ an toàn vốn trên 150%, do phòng kiểm soát nội bộ và pháp chế thực hiện.

  4. Mở rộng kênh phân phối và hợp tác: Tăng cường hợp tác với các đối tác fintech, ngân hàng và các tổ chức tài chính để mở rộng mạng lưới phân phối, nâng cao khả năng tiếp cận khách hàng. Mục tiêu tăng số lượng đại lý và đối tác lên 20% trong 2 năm, do phòng kinh doanh và đối tác triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý và lãnh đạo công ty bảo hiểm: Nhận diện xu hướng thị trường, đánh giá tác động của Covid-19 và xây dựng chiến lược phát triển phù hợp.

  2. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách: Hiểu rõ tác động của đại dịch đến ngành bảo hiểm để thiết kế chính sách hỗ trợ và điều chỉnh pháp luật hiệu quả.

  3. Nhà đầu tư và chuyên gia tài chính: Đánh giá tiềm năng và rủi ro của ngành bảo hiểm Việt Nam trong bối cảnh biến động kinh tế và công nghệ.

  4. Học giả và sinh viên nghiên cứu ngành tài chính – bảo hiểm: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích chuyên sâu phục vụ nghiên cứu và giảng dạy.

Câu hỏi thường gặp

  1. Covid-19 ảnh hưởng thế nào đến doanh thu bảo hiểm tại Việt Nam?
    Doanh thu bảo hiểm vẫn tăng trưởng khoảng 16% năm 2020, nhờ nhu cầu bảo hiểm sức khỏe và nhân thọ tăng cao, dù một số sản phẩm như bảo hiểm du lịch giảm sút.

  2. Các công ty bảo hiểm đã ứng phó ra sao với đại dịch?
    Họ đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kênh bán hàng trực tuyến và cải tiến quy trình bồi thường để duy trì hoạt động và phục vụ khách hàng hiệu quả.

  3. Tỷ lệ bồi thường có thay đổi trong đại dịch không?
    Tỷ lệ bồi thường giảm do giãn cách xã hội và hạn chế hoạt động kinh tế, dẫn đến ít yêu cầu bồi thường hơn trong giai đoạn phong tỏa.

  4. Ngành bảo hiểm Việt Nam có tiềm năng phát triển ra sao sau đại dịch?
    Với GDP tăng trưởng 8,02% năm 2022 và dân số trẻ, ngành bảo hiểm có nhiều cơ hội mở rộng thị trường, đặc biệt trong bảo hiểm sức khỏe và nhân thọ.

  5. Chính sách của Chính phủ hỗ trợ ngành bảo hiểm như thế nào?
    Chính phủ đã ban hành các nghị quyết giảm thuế, hỗ trợ tài chính và thúc đẩy phát triển bảo hiểm vi mô nhằm tăng cường khả năng tiếp cận bảo hiểm cho người dân.

Kết luận

  • Ngành bảo hiểm Việt Nam đã thể hiện sự tăng trưởng bền vững và khả năng thích ứng cao trong bối cảnh đại dịch Covid-19.
  • Doanh thu phí bảo hiểm tăng trung bình 15% mỗi năm, với sự tăng trưởng mạnh mẽ ở phân khúc bảo hiểm nhân thọ và sức khỏe.
  • Chuyển đổi số và đổi mới công nghệ là yếu tố then chốt giúp các công ty bảo hiểm duy trì hoạt động và nâng cao trải nghiệm khách hàng.
  • Các công ty bảo hiểm lớn như PVI và Bao Minh duy trì vị thế thị trường và tăng trưởng lợi nhuận ổn định trong giai đoạn 2017-2022.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp chiến lược nhằm tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức trong giai đoạn phục hồi kinh tế hậu đại dịch.

Tiếp theo, các nhà quản lý và doanh nghiệp nên triển khai các giải pháp chuyển đổi số, đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao quản trị rủi ro để phát triển bền vững. Độc giả quan tâm có thể liên hệ để nhận bản đầy đủ luận văn và các dữ liệu phân tích chi tiết.