Luận án tiến sĩ: So sánh tư tưởng chính trị của Lê Quý Đôn và Jeong Yak Yong

Bối cảnh lịch sử và xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tư tưởng chính trị của Lê Quý Đôn và Jeong Yak Yong. Lê Quý Đôn sống trong thời kỳ nhà Lê suy yếu, với sự cạnh tranh quyền lực giữa chúa Trịnh và chúa Nguyễn. Trong khi đó, Jeong Yak Yong hoạt động trong bối cảnh nhà Joseon đối mặt với khủng hoảng chính trị và xã hội. Cả hai đều chứng kiến sự bất ổn trong xã hội phong kiến, điều này ảnh hưởng sâu sắc đến cách họ nhìn nhận và giải quyết các vấn đề chính trị.

Cả Lê Quý Đôn và Jeong Yak Yong đều chịu ảnh hưởng từ Nho giáo, nhưng cách họ tiếp thu và phát triển tư tưởng này khác nhau. Lê Quý Đôn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ Tống Nho, đặc biệt là Tính lý học, trong khi Jeong Yak Yong vượt ra khỏi khuôn khổ Tống Nho và trở thành đại diện tiêu biểu của Thực học. Sự khác biệt này thể hiện rõ trong cách họ tiếp cận các vấn đề như thiên mệnh, vương đạo, và vai trò của dân chúng trong hệ thống quyền lực.

Lê Quý Đôn và Jeong Yak Yong có cách tiếp cận khác nhau về thiên mệnh. Lê Quý Đôn coi thiên mệnh là yếu tố quyết định sự tồn tại của chính quyền, nhưng ông cũng nhấn mạnh vai trò của con người trong việc duy trì và phát triển chính trị. Trong khi đó, Jeong Yak Yong xem Thiên mệnh như một nguyên tắc tối cao, chi phối mọi hoạt động chính trị và xã hội. Sự khác biệt này phản ánh cách họ nhìn nhận mối quan hệ giữa trời và người trong chính trị.

Cả Lê Quý Đôn và Jeong Yak Yong đều nhận thức được vai trò quan trọng của dân chúng trong hệ thống quyền lực. Lê Quý Đôn cho rằng dân là nền tảng của quốc gia, và chính quyền phải lấy dân làm gốc. Jeong Yak Yong cũng đồng ý với quan điểm này, nhưng ông nhấn mạnh hơn vào việc giáo dục và nâng cao nhận thức của dân chúng để họ có thể tham gia tích cực vào các hoạt động chính trị.

Lê Quý Đôn đã để lại một di sản đồ sộ về tư tưởng chính trị và văn hóa. Ông không chỉ là nhà Nho học uyên bác mà còn là nhà cải cách, với những ý tưởng tiến bộ về quản lý xã hội và chính trị. Các tác phẩm của ông, như Phủ biên tạp lục và Kiến văn tiểu lục, là nguồn tư liệu quý giá cho việc nghiên cứu lịch sử và tư tưởng Việt Nam.

Jeong Yak Yong được coi là nhà tư tưởng tiêu biểu của Thực học Hàn Quốc. Ông đã đưa ra nhiều ý tưởng cải cách chính trị và xã hội, nhằm giải quyết các vấn đề của thời đại. Các tác phẩm của ông, như Mongmin simseo và Heumheum sinsŏ, không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn mang tính thực tiễn cao, góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội Hàn Quốc.