Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường phát triển mạnh mẽ và hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, hoạt động kiểm toán trở thành một nhu cầu thiết yếu đối với các doanh nghiệp nhằm đảm bảo tính trung thực và minh bạch của báo cáo tài chính (BCTC). Khoản mục hàng tồn kho (HTK) trên BCTC thường chiếm tỷ trọng lớn và có tính chất phức tạp do đa dạng loại hình và phương pháp định giá, dẫn đến nguy cơ sai sót và gian lận cao. Theo ước tính, HTK chiếm khoảng 30-50% tổng tài sản ngắn hạn của nhiều doanh nghiệp sản xuất và thương mại, do đó việc kiểm toán khoản mục này có vai trò quan trọng trong việc đánh giá chính xác tình hình tài chính và kết quả kinh doanh.

Luận văn tập trung nghiên cứu quy trình kiểm toán khoản mục HTK trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC, một trong những tổ chức kiểm toán hàng đầu Việt Nam với hơn 400 cán bộ và nhiều chứng chỉ chuyên môn quốc tế. Mục tiêu chính của nghiên cứu là hoàn thiện quy trình kiểm toán HTK nhằm nâng cao hiệu quả và độ tin cậy của kết quả kiểm toán. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hồ sơ, tài liệu, chương trình kiểm toán của AASC, kết hợp với thực tiễn kiểm toán tại khách hàng công ty ABC trong năm tài chính 2015.

Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc hệ thống hóa lý luận về kiểm toán HTK và ý nghĩa thực tiễn trong việc đề xuất giải pháp hoàn thiện quy trình kiểm toán, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán tại AASC cũng như các đơn vị kiểm toán khác. Các chỉ số hiệu quả như tỷ lệ phát hiện sai sót, thời gian thực hiện kiểm toán và mức độ tuân thủ chuẩn mực được kỳ vọng cải thiện rõ rệt sau khi áp dụng các giải pháp đề xuất.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các chuẩn mực kế toán và kiểm toán quốc tế và Việt Nam, trong đó nổi bật là Chuẩn mực kế toán quốc tế IAS 02 về hàng tồn kho và Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02. Các lý thuyết trọng tâm bao gồm:

  • Lý thuyết kiểm toán dựa trên rủi ro (Risk-Based Audit): Nhấn mạnh việc đánh giá rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát để thiết kế các thủ tục kiểm toán phù hợp, nhằm tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao hiệu quả kiểm toán.
  • Lý thuyết kiểm soát nội bộ (Internal Control Theory): Tập trung vào việc đánh giá và thử nghiệm hệ thống kiểm soát nội bộ liên quan đến HTK nhằm giảm thiểu sai sót và gian lận.
  • Mô hình quy trình kiểm toán (Audit Process Model): Bao gồm các giai đoạn lập kế hoạch, thực hiện và kết thúc kiểm toán, với các thủ tục phân tích, thử nghiệm kiểm soát và kiểm tra chi tiết.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: hàng tồn kho, kiểm soát nội bộ, trọng yếu trong kiểm toán, rủi ro tiềm tàng, thủ tục kiểm toán chi tiết, dự phòng giảm giá hàng tồn kho.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, bao gồm:

  • Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tổng hợp, phân tích các chuẩn mực,