Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, giáo dục mầm non (GDMN) giữ vai trò nền tảng trong việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ em, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tương lai. Tại huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định, một trong 63 huyện nghèo đặc biệt khó khăn của cả nước, công tác xã hội hóa giáo dục mầm non (XHHGDMN) được xem là giải pháp quan trọng nhằm huy động nguồn lực xã hội phát triển giáo dục trong điều kiện ngân sách nhà nước còn hạn chế. Năm học 2019-2020, tỷ lệ huy động trẻ ra lớp nhà trẻ đạt 9,4%, mẫu giáo đạt 92,3%, chất lượng giáo dục trẻ được cải thiện với 93,79% trẻ đạt danh hiệu bé ngoan chuyên cần và 79,63% bé ngoan toàn diện. Tuy nhiên, vẫn còn 5,9% trẻ suy dinh dưỡng cân nặng và 6,4% trẻ suy dinh dưỡng thấp còi, phản ánh những thách thức trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý công tác XHHGDMN tại các trường mầm non trên địa bàn huyện Vân Canh từ năm học 2018-2019 đến 2020-2021, đánh giá những thành tựu, hạn chế và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả xã hội hóa giáo dục mầm non. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc góp phần xây dựng các trường mầm non đạt chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục, chuẩn quốc gia theo Thông tư số 19/2018/TT-BGDĐT, đồng thời hỗ trợ thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Phạm vi nghiên cứu tập trung tại 7 trường mầm non trực thuộc Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Vân Canh, với đối tượng khảo sát gồm cán bộ quản lý, giáo viên mầm non, cha mẹ trẻ và các lực lượng xã hội liên quan. Nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của công tác quản lý trong việc huy động các nguồn lực xã hội, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục, xã hội hóa giáo dục và quản lý công tác xã hội hóa giáo dục mầm non. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm đảm bảo sự vận hành và phát triển của hệ thống giáo dục theo mục tiêu đề ra. Quản lý giáo dục mầm non tập trung vào việc phối hợp các nguồn lực, tổ chức hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ em trong độ tuổi mầm non.

  2. Lý thuyết xã hội hóa giáo dục (XHHGD): XHHGD là quá trình huy động toàn xã hội tham gia vào sự nghiệp giáo dục dưới sự quản lý thống nhất của Nhà nước, nhằm phát huy nguồn lực xã hội, tạo điều kiện công bằng trong giáo dục và nâng cao chất lượng giáo dục. XHHGDMN là một bộ phận của XHHGD, nhấn mạnh sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong chăm sóc và giáo dục trẻ.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: quản lý, quản lý giáo dục, xã hội hóa, xã hội hóa giáo dục, giáo dục mầm non, quản lý công tác xã hội hóa giáo dục mầm non, các nguyên tắc tổ chức và chỉ đạo thực hiện XHHGDMN.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ 7 trường mầm non trên địa bàn huyện Vân Canh trong giai đoạn 2018-2021, bao gồm khảo sát ý kiến cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ trẻ và các lực lượng xã hội. Ngoài ra, nghiên cứu sử dụng các văn bản pháp luật, chính sách liên quan đến XHHGD và GDMN, báo cáo ngành giáo dục địa phương, tài liệu tham khảo trong và ngoài nước.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng, sử dụng thống kê mô tả để đánh giá thực trạng, so sánh tỷ lệ huy động trẻ, mức độ tham gia của các lực lượng xã hội, hiệu quả quản lý công tác xã hội hóa. Phương pháp xã hội học như quan sát, điều tra khảo sát, phỏng vấn sâu được áp dụng để thu thập thông tin thực tiễn.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Cỡ mẫu gồm toàn bộ cán bộ quản lý, giáo viên và đại diện cha mẹ trẻ tại 7 trường mầm non, được chọn theo phương pháp chọn mẫu toàn bộ nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong khoảng thời gian từ năm học 2018-2019 đến năm học 2020-2021, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và cập nhật về thực trạng công tác xã hội hóa giáo dục mầm non tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ huy động trẻ ra lớp tăng trưởng tích cực: Năm học 2019-2020, tỷ lệ huy động trẻ nhà trẻ đạt 9,4%, mẫu giáo đạt 92,3%, tăng so với năm học trước đó. Điều này cho thấy sự quan tâm ngày càng cao của phụ huynh và cộng đồng đối với giáo dục mầm non.

  2. Chất lượng giáo dục trẻ được cải thiện: Tỷ lệ trẻ đạt danh hiệu bé ngoan chuyên cần là 93,79%, bé ngoan toàn diện đạt 79,63%. Tuy nhiên, vẫn còn 5,9% trẻ suy dinh dưỡng cân nặng và 6,4% trẻ suy dinh dưỡng thấp còi, phản ánh những khó khăn trong công tác chăm sóc sức khỏe trẻ.

  3. Nguồn kinh phí xã hội hóa còn hạn chế: Tổng kinh phí XHHGDMN năm học 2019-2020 chỉ khoảng 103 triệu đồng, chưa đáp ứng đủ nhu cầu phát triển cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng giáo dục.

  4. Mức độ tham gia của các lực lượng xã hội chưa đồng đều: Các tổ chức chính trị - xã hội, cha mẹ học sinh và cộng đồng có sự tham gia tích cực nhưng chưa đồng bộ và hiệu quả cao trong công tác xã hội hóa giáo dục mầm non.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn của huyện Vân Canh, đặc biệt là địa hình miền núi chia cắt, dân số phân tán và nguồn lực tài chính hạn chế. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ xã hội hóa giáo dục mầm non tại huyện Vân Canh còn thấp hơn nhiều địa phương khác có điều kiện kinh tế thuận lợi hơn.

Việc quản lý công tác xã hội hóa giáo dục mầm non tại địa phương còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, ngành giáo dục và các lực lượng xã hội. Các biện pháp lập kế hoạch, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá công tác xã hội hóa chưa được thực hiện đồng bộ và hiệu quả, dẫn đến việc huy động nguồn lực xã hội chưa tối ưu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ huy động trẻ ra lớp theo từng năm học, bảng tổng hợp mức độ tham gia của các lực lượng xã hội và biểu đồ so sánh nguồn kinh phí xã hội hóa qua các năm. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét sự chuyển biến và những điểm cần cải thiện trong công tác quản lý xã hội hóa giáo dục mầm non.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về XHHGDMN: Triển khai các chương trình truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ trẻ và cộng đồng về vai trò, ý nghĩa của công tác xã hội hóa giáo dục mầm non. Mục tiêu tăng tỷ lệ tham gia xã hội hóa lên ít nhất 20% trong vòng 2 năm, do Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện chủ trì thực hiện.

  2. Hoàn thiện cơ chế điều hành, phối hợp giữa các lực lượng xã hội: Xây dựng và thực hiện quy chế phối hợp rõ ràng giữa các cấp chính quyền, ngành giáo dục, các tổ chức chính trị - xã hội và cộng đồng trong công tác xã hội hóa giáo dục mầm non. Mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý và huy động nguồn lực xã hội, thực hiện trong 1 năm, do UBND huyện và Phòng Giáo dục phối hợp thực hiện.

  3. Huy động các nguồn lực xã hội đầu tư phát triển cơ sở vật chất và chất lượng giáo dục: Khuyến khích các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp tham gia đóng góp tài chính, vật chất cho các trường mầm non, đặc biệt là các điểm trường lẻ và vùng khó khăn. Mục tiêu tăng nguồn kinh phí xã hội hóa lên gấp đôi trong 3 năm tới, do các trường mầm non phối hợp với Hội cha mẹ học sinh và các tổ chức xã hội thực hiện.

  4. Nâng cao năng lực quản lý và chuyên môn cho cán bộ quản lý, giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng về quản lý công tác xã hội hóa giáo dục và kỹ năng chăm sóc, giáo dục trẻ nhằm nâng cao hiệu quả công tác. Mục tiêu 100% cán bộ quản lý và giáo viên được đào tạo trong vòng 2 năm, do Phòng Giáo dục và các trung tâm đào tạo phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao năng lực quản lý công tác xã hội hóa giáo dục, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục tại địa phương.

  2. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ vai trò của xã hội hóa trong giáo dục mầm non, từ đó phối hợp hiệu quả với gia đình và cộng đồng trong chăm sóc, giáo dục trẻ.

  3. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và đề xuất biện pháp quản lý phù hợp để xây dựng chính sách phát triển giáo dục mầm non hiệu quả, đặc biệt tại các vùng khó khăn.

  4. Các tổ chức xã hội, đoàn thể và cộng đồng dân cư: Nắm bắt vai trò và trách nhiệm trong công tác xã hội hóa giáo dục, từ đó tham gia tích cực vào các hoạt động hỗ trợ phát triển giáo dục mầm non.

Câu hỏi thường gặp

  1. Xã hội hóa giáo dục mầm non là gì?
    Xã hội hóa giáo dục mầm non là quá trình huy động các lực lượng xã hội tham gia vào công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ em trong độ tuổi mầm non dưới sự quản lý thống nhất của Nhà nước. Ví dụ, cha mẹ học sinh, các tổ chức xã hội và doanh nghiệp cùng đóng góp nguồn lực để phát triển trường lớp.

  2. Tại sao công tác xã hội hóa giáo dục mầm non lại quan trọng ở huyện Vân Canh?
    Vân Canh là huyện miền núi, kinh tế còn nhiều khó khăn, ngân sách nhà nước hạn chế nên việc huy động nguồn lực xã hội giúp cải thiện cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, đáp ứng nhu cầu học tập của trẻ em địa phương.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý công tác xã hội hóa giáo dục mầm non tại Vân Canh là gì?
    Khó khăn gồm nguồn kinh phí xã hội hóa còn thấp, sự phối hợp giữa các lực lượng xã hội chưa đồng bộ, nhận thức của một số cán bộ và cộng đồng về xã hội hóa giáo dục chưa đầy đủ, cùng với điều kiện địa lý và kinh tế khó khăn.

  4. Các biện pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác xã hội hóa giáo dục mầm non?
    Các biện pháp gồm tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức, hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các lực lượng xã hội, huy động nguồn lực đầu tư phát triển cơ sở vật chất, và nâng cao năng lực quản lý, chuyên môn cho cán bộ quản lý và giáo viên.

  5. Làm thế nào để các tổ chức xã hội và cộng đồng tham gia hiệu quả vào công tác xã hội hóa giáo dục mầm non?
    Cần xây dựng môi trường dân chủ, công khai, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tham gia đóng góp tài chính, vật chất và công sức; đồng thời phối hợp chặt chẽ với nhà trường và chính quyền địa phương để đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong hoạt động.

Kết luận

  • Công tác xã hội hóa giáo dục mầm non tại huyện Vân Canh đã đạt được những kết quả tích cực về huy động trẻ ra lớp và nâng cao chất lượng giáo dục trẻ.
  • Nguồn lực xã hội hóa còn hạn chế, công tác quản lý chưa đồng bộ, cần có các biện pháp quản lý khoa học và phù hợp với thực tiễn địa phương.
  • Đề xuất các giải pháp tăng cường tuyên truyền, hoàn thiện cơ chế phối hợp, huy động nguồn lực và nâng cao năng lực quản lý nhằm phát triển bền vững công tác xã hội hóa giáo dục mầm non.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn trong việc hỗ trợ xây dựng các trường mầm non đạt chuẩn quốc gia, góp phần thực hiện Nghị quyết đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các biện pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả thực hiện và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để hoàn thiện mô hình quản lý xã hội hóa giáo dục mầm non.

Hành động ngay hôm nay để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển nguồn nhân lực tương lai của đất nước.