Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và xu hướng chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, việc ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong giáo dục trở thành một yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Tại thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, với tổng số 17 trường trung học cơ sở (THCS) và hơn 8.000 học sinh, việc quản lý ứng dụng CNTT trong hoạt động dạy học đang được quan tâm nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường THCS trên địa bàn thị xã Duy Tiên trong giai đoạn từ tháng 10/2021 đến tháng 5/2023. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực ứng dụng CNTT của giáo viên, cải thiện hiệu quả quản lý của hiệu trưởng và góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong giáo dục địa phương. Qua đó, hỗ trợ phát triển môi trường học tập hiện đại, linh hoạt, phù hợp với xu thế phát triển giáo dục toàn cầu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục hiện đại, kết hợp với các khái niệm chuyên ngành như:

  • Quản lý ứng dụng CNTT trong giáo dục: Tác động có tổ chức của hiệu trưởng nhằm thúc đẩy và tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh sử dụng CNTT trong dạy và học.
  • Chuyển đổi số trong giáo dục: Quá trình tích hợp công nghệ số vào quản lý, giảng dạy và học tập nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục.
  • Năng lực ứng dụng CNTT của giáo viên: Bao gồm kiến thức, kỹ năng sử dụng phần mềm, thiết bị CNTT và khả năng thiết kế giáo án điện tử.
  • Mức độ ứng dụng CNTT trong dạy học: Phân loại từ mức hỗ trợ đơn giản đến môi trường trường học thông minh (Smart School).
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ứng dụng CNTT: Bao gồm năng lực con người, điều kiện cơ sở vật chất, chính sách và môi trường xã hội.

Khung lý thuyết này giúp phân tích toàn diện các khía cạnh quản lý và ứng dụng CNTT trong dạy học tại trường THCS theo xu hướng chuyển đổi số.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 17 trường THCS tại thị xã Duy Tiên, với tổng số 423 cán bộ, giáo viên và nhân viên, cùng hơn 8.000 học sinh. Dữ liệu được thu thập qua bảng hỏi, phỏng vấn, quan sát giờ dạy có ứng dụng CNTT, và nghiên cứu các sản phẩm hoạt động như giáo án điện tử.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích SWOT, so sánh tỷ lệ phần trăm, và xử lý số liệu bằng phần mềm Excel để đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng.
  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu từ tháng 10/2021 đến tháng 5/2023, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm 2023.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, tin cậy và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu về quản lý ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường THCS địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng năng lực ứng dụng CNTT của giáo viên: Khoảng 70% giáo viên ở các trường THCS thị xã Duy Tiên đạt mức độ ứng dụng CNTT ở mức 2 (hỗ trợ một phần trong dạy học), trong khi chỉ khoảng 15% đạt mức độ 3 trở lên, cho thấy năng lực ứng dụng CNTT còn hạn chế và chưa đồng đều.

  2. Quản lý ứng dụng CNTT của hiệu trưởng: 100% hiệu trưởng các trường THCS đều nhận thức được tầm quan trọng của CNTT trong dạy học, nhưng chỉ khoảng 60% có kế hoạch quản lý ứng dụng CNTT một cách bài bản và có hệ thống. Việc chỉ đạo và kiểm tra ứng dụng CNTT trong dạy học còn mang tính hình thức ở một số trường.

  3. Cơ sở vật chất và trang thiết bị CNTT: Trung bình mỗi trường có khoảng 30 máy tính phục vụ dạy học, nhưng chỉ 40% phòng học được trang bị đầy đủ thiết bị đa phương tiện và kết nối Internet ổn định. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ứng dụng CNTT trong giảng dạy.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ứng dụng CNTT: Năng lực và nhận thức của hiệu trưởng, chính sách hỗ trợ từ ngành giáo dục, điều kiện cơ sở vật chất và sự phối hợp của tổ chuyên môn là những yếu tố quyết định hiệu quả quản lý ứng dụng CNTT.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy việc ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường THCS thị xã Duy Tiên đang trong giai đoạn phát triển nhưng còn nhiều hạn chế. Năng lực ứng dụng CNTT của giáo viên chủ yếu dừng ở mức cơ bản, chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo chương trình phổ thông 2018. Cơ sở vật chất chưa đồng bộ và thiếu thiết bị hiện đại là rào cản lớn, tương tự với các nghiên cứu trong ngành giáo dục ở các địa phương khác.

Việc quản lý ứng dụng CNTT của hiệu trưởng có vai trò quyết định nhưng chưa được thực hiện một cách toàn diện và hiệu quả. So với các nghiên cứu tại các trường THPT và các địa phương phát triển hơn, hiệu trưởng ở Duy Tiên cần nâng cao năng lực quản lý và xây dựng kế hoạch ứng dụng CNTT bài bản hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ ứng dụng CNTT của giáo viên, bảng thống kê trang thiết bị CNTT theo trường, và biểu đồ đánh giá nhận thức của hiệu trưởng về quản lý CNTT. Những kết quả này nhấn mạnh sự cần thiết của các biện pháp quản lý đồng bộ, từ nâng cao nhận thức, đào tạo năng lực đến đầu tư cơ sở vật chất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực ứng dụng CNTT cho cán bộ quản lý và giáo viên
    Tổ chức các khóa bồi dưỡng, tập huấn kỹ năng CNTT theo định kỳ hàng năm, tập trung vào kỹ năng thiết kế giáo án điện tử, sử dụng phần mềm dạy học và quản lý lớp học trực tuyến. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm đào tạo CNTT. Thời gian: Triển khai ngay từ năm học 2023-2024.

  2. Xây dựng và triển khai kế hoạch quản lý ứng dụng CNTT bài bản tại các trường
    Hiệu trưởng các trường cần xây dựng kế hoạch tổng thể về ứng dụng CNTT trong dạy học, bao gồm phân bổ nguồn lực, lịch sử dụng phòng máy và thiết bị, kiểm tra đánh giá định kỳ. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và tổ chuyên môn. Thời gian: Hoàn thành kế hoạch trước năm học mới.

  3. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị CNTT
    Huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước và xã hội hóa để trang bị phòng học đa phương tiện, nâng cấp đường truyền Internet, mua sắm thiết bị hiện đại như bảng tương tác điện tử, máy tính bảng cho học sinh. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã, Phòng Giáo dục và các trường. Thời gian: Kế hoạch đầu tư giai đoạn 2023-2025.

  4. Xây dựng môi trường học tập số và hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên
    Thiết lập hệ thống quản lý học tập trực tuyến (LMS), hỗ trợ kỹ thuật và bảo trì thiết bị CNTT thường xuyên để đảm bảo hoạt động dạy học không gián đoạn. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, bộ phận kỹ thuật nhà trường. Thời gian: Triển khai trong năm học 2023-2024.

  5. Khuyến khích và khen thưởng các cá nhân, tập thể có thành tích trong ứng dụng CNTT
    Xây dựng chính sách động viên, khen thưởng kịp thời nhằm tạo động lực cho giáo viên và cán bộ quản lý tích cực ứng dụng CNTT trong dạy học. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, Phòng Giáo dục. Thời gian: Áp dụng liên tục hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý các trường THCS
    Giúp nâng cao năng lực quản lý ứng dụng CNTT, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả chuyển đổi số trong dạy học.

  2. Giáo viên trung học cơ sở
    Cung cấp kiến thức và phương pháp ứng dụng CNTT trong soạn giảng, tổ chức dạy học và đánh giá học sinh theo chương trình mới.

  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo các địa phương
    Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và hỗ trợ các trường THCS trong việc ứng dụng CNTT.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục, Công nghệ giáo dục
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ứng dụng CNTT trong giáo dục phổ thông, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc ứng dụng CNTT trong dạy học lại quan trọng đối với các trường THCS?
    CNTT giúp đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức của học sinh, đồng thời hỗ trợ quản lý và đánh giá kết quả học tập một cách chính xác và nhanh chóng.

  2. Hiệu trưởng có vai trò gì trong quản lý ứng dụng CNTT?
    Hiệu trưởng chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, chỉ đạo, kiểm tra và tạo điều kiện về cơ sở vật chất, đào tạo nhân lực để đảm bảo việc ứng dụng CNTT được triển khai hiệu quả.

  3. Những khó khăn chính khi ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường THCS là gì?
    Bao gồm năng lực CNTT của giáo viên chưa đồng đều, cơ sở vật chất chưa đầy đủ, thiếu sự phối hợp chặt chẽ trong quản lý và hạn chế về nguồn lực tài chính.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực ứng dụng CNTT cho giáo viên?
    Thông qua các khóa đào tạo chuyên sâu, bồi dưỡng kỹ năng thiết kế bài giảng điện tử, sử dụng phần mềm dạy học và hỗ trợ kỹ thuật thường xuyên.

  5. Chuyển đổi số trong giáo dục ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động dạy học?
    Chuyển đổi số giúp tạo ra môi trường học tập linh hoạt, tương tác cao, cung cấp tài liệu số phong phú và hỗ trợ đánh giá học sinh chính xác, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục.

Kết luận

  • Quản lý ứng dụng CNTT trong dạy học tại các trường THCS thị xã Duy Tiên đang phát triển nhưng còn nhiều hạn chế về năng lực giáo viên và cơ sở vật chất.
  • Hiệu trưởng đóng vai trò trung tâm trong việc xây dựng kế hoạch, chỉ đạo và kiểm tra ứng dụng CNTT nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.
  • Các yếu tố như năng lực con người, chính sách hỗ trợ, điều kiện vật chất và môi trường xã hội ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý ứng dụng CNTT.
  • Đề xuất các biện pháp đồng bộ bao gồm nâng cao nhận thức, đào tạo kỹ năng, đầu tư cơ sở vật chất và xây dựng môi trường học tập số.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2023-2025 để thúc đẩy chuyển đổi số trong giáo dục địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng các trường THCS cần khẩn trương xây dựng kế hoạch và triển khai các biện pháp quản lý ứng dụng CNTT theo hướng dẫn để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong thời đại số.