I. Tổng Quan Về Quản Lý Dạy Học Tích Cực Tiểu Học Bình Tân
Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, việc đổi mới giáo dục là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Nghị quyết 29-NQ/TW đã xác định mục tiêu phát triển khả năng sáng tạo, tự học và khuyến khích học tập suốt đời. Để đáp ứng sự biến đổi, cần đổi mới dạy học trong nhà trường để phát huy tính tích cực của học sinh. Tuy nhiên, việc dạy học theo hướng tích cực còn nhiều hạn chế, việc quản lí chưa chặt chẽ dẫn đến chưa phát huy tối đa hiệu quả của các phương pháp dạy học tích cực. Bên cạnh đó nghị quyết cũng định hướng thay đổi chương trình giáo dục từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận phát triển năng lực người học. Điều này đòi hỏi sự thay đổi đồng bộ từ cơ cấu hệ thống giáo dục đến phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá. Đổi mới phương pháp dạy học là một trong những yêu cầu cấp thiết trong đổi mới giáo dục phổ thông.
1.1. Bối Cảnh Đổi Mới Giáo Dục và Yêu Cầu Dạy Học Tích Cực
Chỉ thị số 16/CT-TTg 2017 của Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh sự cần thiết phải thay đổi mạnh mẽ các chính sách, nội dung, phương pháp giáo dục và dạy nghề để tạo ra nguồn nhân lực có khả năng tiếp nhận các xu thế công nghệ sản xuất mới. Trong giáo dục, quy trình đào tạo được xem như là một hệ thống bao gồm các yếu tố: Mục tiêu, chương trình đào tạo, nội dung, hình thức tổ chức dạy học, phương pháp dạy học và kết quả. Sự biến đổi trong giáo dục xảy ra từng ngày, từng giờ. Sự biến đổi đó thể hiện ở mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức, kiểm tra và đánh giá theo thời gian.
1.2. Mục Tiêu Giáo Dục Tiểu Học và Vai Trò của Dạy Học Tích Cực
Mục tiêu giáo dục tiểu học xác định rõ việc giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. Chỉ thị của Bộ GD&ĐT số 2919/CT-BGDĐT ngày 10 tháng 8 năm 2018 về nhiệm vụ chủ yếu năm học 2018 – 2019 của ngành giáo dục đã xác định phương hướng chung “Nâng cao chất lượng giáo dục và các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục”. Vì thế, việc chú trọng đổi mới phương pháp giảng dạy ở cấp học này là điều cần thiết.
II. Thực Trạng Vận Dụng Phương Pháp Dạy Học Tích Cực
Trong thời gian qua nhiều phương pháp mới được vận dụng theo hướng dạy học tích cực như: Bàn tay nặn bột, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học theo nhóm nhỏ, dạy học theo dự án… Dạy học tích cực “chi phối đến tất cả các yếu tố của hoạt động dạy học như mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học” và “lấy người học làm trung tâm” hướng đến phát triển nhân cách người học. Tuy nhiên, quá trình vận dụng các PPDH theo hướng tích cực chưa đạt hiệu quả như mong đợi. Đào tạo sư phạm chậm đổi mới, quan điểm sư phạm dạy cho số đông với phương pháp dạy học từ chương, khoa bảng vẫn còn ảnh hưởng sâu đậm trong nhà trường; dạy “chữ” đối phó với thi cử được chú trọng nhiều hơn dạy “người”.
2.1. Hạn Chế Trong Vận Dụng Phương Pháp Dạy Học Tích Cực Hiện Nay
Chỉ thị về thực hiện nhiệm vụ năm học 2018-2019 của Sở GD&ĐT TP.HCM xác định: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ PPDH và học tập. Chú trọng hướng dẫn HS phương pháp tự học, tự nghiên cứu, phương pháp làm việc theo nhóm, tự chinh phục kiến thức thay cho việc nhôi nhét kiến thức, tăng cường tổ chức cho HS tham gia các tiết học ngoài nhà trường nhằm gắn liền lý thuyết với thực tiễn; khuyến khích và hướng dẫn tạo đều kiện để HS nghiên cứu khoa học, vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống.
2.2. Thực Tế Tại Quận Bình Tân và Yêu Cầu Đổi Mới Quản Lý Giáo Dục
Ở một số trường trên địa bàn quận Bình Tân chưa thật sự phát huy hết các ưu điểm của các PPDH tích cực, đa số còn tồn tại cách dạy truyền thống đọc chép, truyền thụ kiến thức một chiều từ giáo viên và “phương pháp giáo dục còn nặng nề lý thuyết xem nhẹ thực hành”. Bên cạnh đó trong đề án số 1286/ĐA-UBND về “Nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trên địa bàn quận Bình Tân giai đoạn 2018-2020, phương hướng đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030” xác định cần “Cần đổi mới công tác quản lí giáo dục theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”. Từ những phân tích trên nói lên việc quản lí chưa hiệu quả về các phương pháp dạy học tích cực.
III. Giải Pháp Quản Lý Phương Pháp Dạy Học Tích Cực Hiệu Quả
Để nâng cao hiệu quả quản lý phương pháp dạy học tích cực tại các trường tiểu học, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch, tổ chức hoạt động, đổi mới chỉ đạo và kiểm tra đánh giá. Việc áp dụng các giải pháp này sẽ giúp các trường tiểu học phát huy tối đa hiệu quả của các phương pháp dạy học tích cực, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
3.1. Nâng Cao Nhận Thức Về Tầm Quan Trọng Của Dạy Học Tích Cực
Cần tăng cường công tác tuyên truyền, bồi dưỡng để nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh về tầm quan trọng của dạy học tích cực. Các hoạt động bồi dưỡng cần tập trung vào việc trang bị kiến thức, kỹ năng về các phương pháp dạy học tích cực và cách thức vận dụng chúng vào thực tế giảng dạy.
3.2. Xây Dựng Kế Hoạch Dạy Học Tích Cực Chi Tiết và Khả Thi
Kế hoạch dạy học cần được xây dựng dựa trên mục tiêu, nội dung chương trình và đặc điểm của học sinh. Kế hoạch cần cụ thể hóa các hoạt động, phương pháp, hình thức tổ chức và kiểm tra đánh giá. Đồng thời, kế hoạch cần đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường.
3.3. Tổ Chức Hoạt Động Dạy Học Tích Cực Sáng Tạo và Hấp Dẫn
Cần tạo môi trường học tập thân thiện, cởi mở, khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào các hoạt động học tập. Giáo viên cần sử dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học đa dạng, sáng tạo để thu hút sự chú ý và kích thích hứng thú học tập của học sinh. Các hoạt động học tập cần gắn liền với thực tiễn, giúp học sinh vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tế.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kinh Nghiệm Quản Lý Dạy Học
Việc ứng dụng phương pháp dạy học tích cực cần được thực hiện một cách linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với từng môn học, từng đối tượng học sinh và điều kiện thực tế của nhà trường. Cần chú trọng việc chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau giữa các giáo viên, các trường học để nâng cao hiệu quả quản lý dạy học.
4.1. Chia Sẻ Kinh Nghiệm Quản Lý Dạy Học Tích Cực Tại Bình Tân
Các trường học cần tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn, sinh hoạt chuyên môn để chia sẻ kinh nghiệm về quản lý dạy học tích cực. Các giáo viên có kinh nghiệm cần chia sẻ những bài học thành công, những khó khăn gặp phải và cách thức giải quyết.
4.2. Đánh Giá Hiệu Quả và Điều Chỉnh Phương Pháp Dạy Học
Cần thực hiện đánh giá thường xuyên, định kỳ về hiệu quả của các phương pháp dạy học tích cực. Kết quả đánh giá cần được sử dụng để điều chỉnh, cải tiến phương pháp dạy học, đảm bảo phù hợp với mục tiêu, nội dung chương trình và đặc điểm của học sinh.
V. Đánh Giá và Bồi Dưỡng Phương Pháp Dạy Học Tích Cực
Việc đánh giá phương pháp dạy học tích cực cần được thực hiện một cách khách quan, công bằng, toàn diện. Cần sử dụng các công cụ, tiêu chí đánh giá phù hợp để đảm bảo tính chính xác, tin cậy. Đồng thời, cần chú trọng công tác bồi dưỡng phương pháp dạy học tích cực cho giáo viên để nâng cao năng lực chuyên môn.
5.1. Xây Dựng Tiêu Chí Đánh Giá Phương Pháp Dạy Học Tích Cực
Cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá cụ thể, chi tiết, bao gồm các tiêu chí về mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, kiểm tra đánh giá và kết quả. Các tiêu chí cần đảm bảo tính khoa học, khách quan, phù hợp với đặc điểm của từng môn học, từng cấp học.
5.2. Tổ Chức Bồi Dưỡng Thường Xuyên Cho Giáo Viên Tiểu Học
Cần tổ chức các khóa bồi dưỡng thường xuyên, định kỳ cho giáo viên về các phương pháp dạy học tích cực. Các khóa bồi dưỡng cần tập trung vào việc trang bị kiến thức, kỹ năng về các phương pháp dạy học tích cực và cách thức vận dụng chúng vào thực tế giảng dạy. Đồng thời, cần tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các hoạt động học tập, trao đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp trong và ngoài trường.
VI. Kết Luận và Hướng Phát Triển Quản Lý Dạy Học Tích Cực
Việc quản lý phương pháp dạy học tích cực tại các trường tiểu học là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự nỗ lực, sáng tạo của tất cả các cán bộ quản lý, giáo viên. Cần tiếp tục nghiên cứu, tìm tòi các giải pháp mới để nâng cao hiệu quả quản lý dạy học, góp phần xây dựng nền giáo dục Việt Nam tiên tiến, hiện đại.
6.1. Tóm Tắt Các Giải Pháp Quản Lý Dạy Học Tích Cực
Các giải pháp quản lý dạy học tích cực bao gồm nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch, tổ chức hoạt động, đổi mới chỉ đạo và kiểm tra đánh giá. Việc áp dụng đồng bộ các giải pháp này sẽ giúp các trường tiểu học phát huy tối đa hiệu quả của các phương pháp dạy học tích cực.
6.2. Hướng Phát Triển và Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Dạy Học Tích Cực
Cần tiếp tục nghiên cứu, tìm tòi các giải pháp mới để nâng cao hiệu quả quản lý dạy học tích cực. Các nghiên cứu tiếp theo cần tập trung vào việc đánh giá tác động của các phương pháp dạy học tích cực đến sự phát triển của học sinh, tìm kiếm các phương pháp đánh giá hiệu quả hơn và xây dựng các mô hình dạy học tích cực phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam.
