Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển giáo dục hiện nay, công tác kiểm tra nội bộ (KTNB) trường học giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, đặc biệt tại các trường tiểu học. Tại huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông, với 13 trường tiểu học, việc quản lý hoạt động KTNB đang đối mặt với nhiều thách thức do điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, nhân lực quản lý chưa được đào tạo bài bản và các điều kiện hỗ trợ còn hạn chế. Nghiên cứu này khảo sát thực trạng quản lý hoạt động KTNB tại 7 trường tiểu học (chiếm 53,8% tổng số trường) trong hai năm học 2020-2021 và 2021-2022, với sự tham gia của 25 cán bộ quản lý và 100 giáo viên, nhằm đánh giá hiệu quả công tác quản lý và đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng KTNB.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý KTNB, khảo sát thực trạng tại địa phương, từ đó đề xuất các giải pháp quản lý phù hợp nhằm duy trì kỷ cương, nền nếp và nâng cao chất lượng giáo dục. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ hiệu trưởng và các cấp quản lý giáo dục nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và hội nhập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và kiểm tra nội bộ trường học, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý theo chức năng: Bao gồm bốn chức năng chính là kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, giám sát, đánh giá. Đây là cơ sở để xây dựng quy trình quản lý hoạt động KTNB hiệu quả.
  • Lý thuyết kiểm tra nội bộ trường học: Nhấn mạnh vai trò của KTNB như một công cụ quản lý nhằm thu thập thông tin, đánh giá kết quả hoạt động giáo dục, phát hiện sai lệch và đề xuất biện pháp điều chỉnh kịp thời.
  • Khái niệm kiểm tra nội bộ: Là hoạt động tự kiểm tra toàn diện trong nhà trường, giúp hiệu trưởng đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ của giáo viên, tổ chức chuyên môn, quản lý tài chính, cơ sở vật chất và các hoạt động khác.
  • Mô hình quản lý KTNB: Tập trung vào các yếu tố như nâng cao nhận thức cán bộ quản lý, lập kế hoạch kiểm tra, tổ chức triển khai, chỉ đạo thực hiện và đánh giá kết quả, đồng thời xem xét các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát thực trạng tại 7 trường tiểu học huyện Tuy Đức, với 25 cán bộ quản lý (bao gồm 7 hiệu trưởng, 10 phó hiệu trưởng, 8 tổ trưởng chuyên môn) và 100 giáo viên, sử dụng bảng hỏi với thang đo 4 bậc để đánh giá các khía cạnh của hoạt động KTNB.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, tính điểm trung bình và tỷ lệ phần trăm để đánh giá mức độ thực hiện các hoạt động kiểm tra và quản lý. Phân tích so sánh giữa các nhóm đối tượng khảo sát nhằm xác định điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân.
  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực trạng được tiến hành trong hai năm học 2020-2021 và 2021-2022, đảm bảo tính cập nhật và phản ánh đúng thực tế hoạt động KTNB tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò KTNB: Khoảng 78% cán bộ quản lý và 65% giáo viên đánh giá nhận thức về vai trò KTNB là khá đến rất quan trọng, tuy nhiên vẫn còn 22% cán bộ và 35% giáo viên chưa thực sự hiểu rõ hoặc chưa quan tâm đúng mức.
  2. Thực hiện mục tiêu kiểm tra: 70% hiệu trưởng cho biết kế hoạch kiểm tra nội bộ được xây dựng đầy đủ, nhưng chỉ có khoảng 55% giáo viên đánh giá việc thực hiện kế hoạch là thường xuyên và hiệu quả.
  3. Phương pháp và hình thức tổ chức kiểm tra: 60% trường áp dụng kiểm tra theo kế hoạch, 40% thực hiện kiểm tra đột xuất; tuy nhiên, chỉ 50% cán bộ quản lý cho rằng phương pháp kiểm tra hiện tại đã đổi mới và phù hợp với thực tế.
  4. Điều kiện hỗ trợ hoạt động kiểm tra: Kinh phí và cơ sở vật chất phục vụ kiểm tra nội bộ được đánh giá ở mức trung bình (khoảng 58%), trong khi năng lực cán bộ kiểm tra và sự phối hợp giữa các tổ chức trong trường còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý KTNB tại các trường tiểu học huyện Tuy Đức đã có những bước tiến nhất định, đặc biệt trong việc xây dựng kế hoạch và nhận thức về vai trò kiểm tra. Tuy nhiên, việc thực hiện còn chưa đồng đều, phương pháp kiểm tra chưa được đổi mới toàn diện, dẫn đến hiệu quả chưa cao. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hạn chế về năng lực cán bộ quản lý, thiếu kinh phí và cơ sở vật chất hỗ trợ, cũng như sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các bộ phận trong nhà trường.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, nơi mà công tác kiểm tra nội bộ chưa được chú trọng đúng mức. Việc nâng cao nhận thức, đào tạo chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ quản lý và giáo viên, cùng với đổi mới phương pháp kiểm tra là những yếu tố then chốt để cải thiện hiệu quả quản lý KTNB.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ nhận thức về vai trò KTNB, biểu đồ so sánh mức độ thực hiện kế hoạch kiểm tra giữa các trường, và bảng đánh giá điều kiện hỗ trợ hoạt động kiểm tra nội bộ nhằm minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ quản lý, giáo viên về KTNB
    Tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo định kỳ nhằm nâng cao hiểu biết và ý thức trách nhiệm về vai trò của KTNB. Mục tiêu đạt 90% cán bộ và giáo viên tham gia trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường.

  2. Đổi mới công tác lập kế hoạch kiểm tra nội bộ
    Xây dựng kế hoạch kiểm tra chi tiết, cụ thể, phù hợp với điều kiện thực tế từng trường, đảm bảo tính khoa học và khả thi. Thời gian hoàn thành kế hoạch mới trong 6 tháng đầu năm học. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và ban kiểm tra nội bộ.

  3. Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng tổ chức kiểm tra
    Đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ kiểm tra, đặc biệt là kỹ năng quan sát, phân tích và đánh giá. Mục tiêu 100% thành viên ban kiểm tra được bồi dưỡng trong năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo.

  4. Tổ chức xây dựng và đảm bảo hiệu quả quy trình kiểm tra nội bộ
    Xây dựng quy trình kiểm tra chuẩn hóa, minh bạch, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong trường. Thực hiện đánh giá định kỳ hàng quý để điều chỉnh kịp thời. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và ban kiểm tra nội bộ.

  5. Thường xuyên kiểm tra, giám sát, đánh giá và rút kinh nghiệm
    Thiết lập hệ thống giám sát và đánh giá kết quả kiểm tra nội bộ, tổ chức sơ kết, tổng kết để rút kinh nghiệm và nâng cao chất lượng công tác. Thời gian thực hiện liên tục trong năm học. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và Phòng Giáo dục và Đào tạo.

  6. Bảo đảm các điều kiện hỗ trợ cho hoạt động kiểm tra nội bộ
    Đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ kiểm tra nội bộ, đồng thời tăng cường phối hợp giữa các tổ chức trong trường để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kiểm tra. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Phòng Giáo dục và Đào tạo, các trường tiểu học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý trường tiểu học
    Giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng và thực hiện kế hoạch kiểm tra nội bộ hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục tại trường.

  2. Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, tỉnh
    Cung cấp cơ sở dữ liệu và giải pháp thực tiễn để chỉ đạo, hỗ trợ các trường tiểu học trong công tác quản lý kiểm tra nội bộ, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục địa phương.

  3. Giáo viên và cán bộ làm công tác kiểm tra nội bộ
    Nâng cao nhận thức, kỹ năng và phương pháp kiểm tra, giúp thực hiện công tác kiểm tra nội bộ một cách khoa học, khách quan và hiệu quả.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục
    Là tài liệu tham khảo quý giá về cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và thực trạng quản lý kiểm tra nội bộ trường học tại địa bàn đặc thù, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm tra nội bộ trường học là gì và tại sao nó quan trọng?
    Kiểm tra nội bộ là hoạt động tự kiểm tra toàn diện trong nhà trường nhằm đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ, phát hiện sai sót và đề xuất biện pháp điều chỉnh. Nó giúp nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục, đảm bảo nhà trường phát triển đúng hướng.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ?
    Bao gồm yếu tố khách quan như sự chỉ đạo của các cấp quản lý, kinh phí, cơ sở vật chất; và yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý, kỹ năng kiểm tra, sự phối hợp giữa các tổ chức trong trường.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để tổ chức kiểm tra nội bộ hiệu quả?
    Kết hợp các phương pháp quan sát, phân tích tài liệu, phỏng vấn, điều tra bằng phiếu hỏi và tham dự các hoạt động giáo dục cụ thể, nhằm thu thập thông tin khách quan và toàn diện.

  4. Làm thế nào để nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về kiểm tra nội bộ?
    Thông qua tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo, tuyên truyền giáo dục, xây dựng kế hoạch nâng cao nhận thức cụ thể với các chỉ tiêu rõ ràng và giám sát thực hiện nghiêm túc.

  5. Các biện pháp đề xuất có tính khả thi như thế nào trong điều kiện thực tế của huyện Tuy Đức?
    Các biện pháp được xây dựng dựa trên khảo sát thực trạng, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và nguồn lực hiện có, có sự phân công rõ ràng, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong triển khai.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ tại các trường tiểu học huyện Tuy Đức đã đạt được một số kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về nhận thức, phương pháp và điều kiện hỗ trợ.
  • Năng lực cán bộ quản lý và sự phối hợp giữa các tổ chức trong trường là những yếu tố quyết định đến hiệu quả công tác kiểm tra nội bộ.
  • Việc đổi mới công tác lập kế hoạch, nâng cao nhận thức và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ kiểm tra là cần thiết để nâng cao chất lượng quản lý.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý có tính cấp thiết và khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế địa phương nhằm duy trì kỷ cương, nền nếp và nâng cao chất lượng giáo dục.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, giám sát, đánh giá kết quả và điều chỉnh phù hợp để đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Kêu gọi hành động: Các cấp quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ, ưu tiên nguồn lực và tổ chức thực hiện đồng bộ các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ, góp phần phát triển giáo dục bền vững tại huyện Tuy Đức và các địa phương tương tự.