I. Tổng Quan Về Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Quân Khí
Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt, truyền đạt và tiếp thu kinh nghiệm lịch sử, xã hội của các thế hệ. Chất lượng giáo dục luôn là mối quan tâm của toàn xã hội. Nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng yêu cầu xã hội là mục tiêu của mọi thời đại. Chất lượng giáo dục phụ thuộc nhiều yếu tố, trong đó có quản lý giáo dục. Nghiên cứu các biện pháp tăng cường quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học là một vấn đề thời sự. Công tác quản lý HĐDH cho mỗi cấp học, bậc học, cho mỗi trường, mỗi địa phương, vùng, miền là khác nhau. Các biện pháp quản lý phụ thuộc vào kết quả nghiên cứu khoa học của nhiều ngành, phụ thuộc vào đối tượng quản lý, mục tiêu quản lý từng giai đoạn và cả kinh nghiệm cũng như năng lực của nhà quản lý. Do đó, việc tổng kết kinh nghiệm cả về lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động dạy học là việc làm cần thiết nhằm rút ra những bài học kinh nghiệm bổ ích cho các nhà quản lý.
1.1. Lịch Sử Nghiên Cứu Về Quản Lý Dạy Học
Trên thế giới và ở Việt Nam đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về lý luận dạy học, lý luận quản lý giáo dục nói chung và quản lý HĐDH nói riêng ở các cơ sở GD&ĐT. Các công trình nghiên cứu này đã được xuất bản thành các sách chuyên đề hoặc được chuyển tải dưới dạng chuyên đề cho cao học QLGD. Có thể kể đến các công trình nghiên cứu, các bài viết của các tác giả hàng đầu Việt Nam xung quanh vấn đề này như các tác giả: Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Đức Chính, Trần Khánh Đức, Đặng Xuân Hải, Nguyễn Trọng Hậu, Đặng Bá Lam, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Phạm Quang Sáng, Bùi Đức Thiệp, Phạm Viết Vượng.
1.2. Các Khái Niệm Cơ Bản Về Quản Lý Hoạt Động
Thuật ngữ quản lý được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau dựa trên các cách tiếp cận khác nhau. Có thể nói, mỗi khuynh hướng nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý đều cho ra đời những định nghĩa về quản lý. Taylor, nhà thực hành quản lý lao động và nghiên cứu quá trình lao động trong từng bộ phận của nó, đã cho rằng: ”Quản lý là nghệ thuật hiểu biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái đó bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất”. Với nhà lý luận quản lý kinh tế Pháp Afayon thì: ”Quản lý là đưa xí nghiệp tới đích, cố gắng sử dụng tốt nhất các nguồn lực (nhân tài, vật lực) của nó” [12, tr.
II. Thách Thức Quản Lý Dạy Học Tại Trường Quân Khí
Trường Trung cấp Kỹ thuật quân khí là trường đặc thù quân sự. Sản phẩm đào tạo của nhà trường là đội ngũ nhân viên chuyên môn kỹ thuật (NVCMKT) quân khí luôn giữ vị trí rất quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là lực lượng bảo đảm kỹ thuật vũ khí, khí tài, đạn dược bảo đảm thắng lợi của từng trận đánh, từng chiến dịch và các chiến dịch quyết chiến chiến lược. Để đáp ứng được yêu cầu của tác chiến và nghệ thuật quân sự Việt Nam, sẵn sàng đánh thắng cuộc chiến tranh vũ khí công nghệ cao của kẻ thù trong tương lai, thì đội ngũ NVCMKT quân khí phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, tư duy quân sự nhạy bén, có trình độ và năng lực chuyên môn tốt. Muốn đạt được điều này thì phải đổi mới toàn diện công tác GD-ĐT và trong đó quản lý tốt HĐDH của nhà trường là khâu đột phá quan trọng.
2.1. Yêu Cầu Nâng Cao Chất Lượng Đào Tạo
Thực hiện đường lối của Đảng, so với yêu cầu nhiệm vụ nâng cao chất lượng GD-ĐT, nhà trường vẫn còn một số bất cập, trong đó có nguyên nhân về công tác quản lý hoạt động dạy học. Do đó, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ nhà trường nhiệm kỳ 2010-2015 cũng xác định phương hướng lãnh đạo nhà trường là: “Đổi mới toàn diện công tác GD-ĐT, tạo chuyển biến cơ bản về quản lý HĐDH, nâng cao chất lượng, hiệu quả GD-ĐT. Xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ QLGD có phẩm chất đạo đức tốt, trình độ chuyên môn nghiệp vụ sư phạm giỏi, đáp ứng yêu cầu theo tiêu chuẩn chức danh, đủ điều kiện để đào tạo NVCMKT Quân khí bậc cao đẳng”.
2.2. Bất Cập Trong Quản Lý Hoạt Động Dạy Học
Hiện nay đã có nhiều bài báo khoa học, công trình nghiên cứu, luận án và luận văn nghiên cứu về vấn đề quản lý HĐDH; các công trình đã giúp cho tác giả luận văn có thêm nhiều lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu. Tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu về biện pháp quản lý HĐDH ở Trường Trung cấp Kỹ thuật quân khí. Do đó, việc nghiên cứu vấn đề này là yêu cầu mang tính cấp thiết và là một tất yếu khách quan nhằm nâng cao chất lượng đào tạo NVCMKT quân khí, góp phần nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh hiện nay.
III. Cách Quản Lý Hoạt Động Dạy Của Giáo Viên Hiệu Quả
Quản lý hoạt động dạy của giáo viên là một nội dung quan trọng trong quản lý hoạt động dạy học. Nó bao gồm việc đảm bảo giáo viên thực hiện đúng chương trình, kế hoạch giảng dạy, sử dụng phương pháp dạy học phù hợp, đánh giá kết quả học tập của học viên một cách khách quan, công bằng. Quản lý đội ngũ giáo viên trường trung cấp cũng là một yếu tố quan trọng. Cần có các biện pháp để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên, khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng.
3.1. Đảm Bảo Thực Hiện Đúng Chương Trình Giảng Dạy
Nhà trường cần xây dựng kế hoạch giảng dạy chi tiết, cụ thể cho từng môn học, từng học kỳ. Kế hoạch này phải phù hợp với chương trình đào tạo của Bộ Quốc phòng và đặc điểm của từng đối tượng học viên. Giáo viên phải thực hiện đúng kế hoạch giảng dạy đã được phê duyệt. Cán bộ quản lý cần thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch giảng dạy của giáo viên.
3.2. Nâng Cao Trình Độ Chuyên Môn Nghiệp Vụ Sư Phạm
Nhà trường cần tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm. Khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng thông qua việc đọc sách, báo, tạp chí chuyên ngành, tham gia các hội thảo khoa học. Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn để giáo viên trao đổi kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau.
IV. Bí Quyết Quản Lý Hoạt Động Học Tập Của Học Viên
Quản lý hoạt động học tập của học viên là một nội dung không thể thiếu trong quản lý hoạt động dạy học. Nó bao gồm việc giáo dục ý thức, động cơ, thái độ học tập cho học viên, hướng dẫn học viên phương pháp học tập hiệu quả, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên một cách khách quan, công bằng. Quản lý học viên trường trung cấp kỹ thuật cần chú trọng đến việc xây dựng môi trường học tập tích cực, chủ động, sáng tạo.
4.1. Giáo Dục Ý Thức Động Cơ Thái Độ Học Tập
Nhà trường cần tổ chức các hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho học viên. Giúp học viên hiểu rõ mục tiêu, ý nghĩa của việc học tập, từ đó nâng cao ý thức tự giác, tích cực học tập. Tạo môi trường học tập thân thiện, cởi mở, giúp học viên cảm thấy thoải mái, hứng thú với việc học.
4.2. Hướng Dẫn Phương Pháp Học Tập Hiệu Quả
Giáo viên cần hướng dẫn học viên phương pháp học tập phù hợp với từng môn học, từng đối tượng học viên. Khuyến khích học viên tự học, tự nghiên cứu, phát huy tính sáng tạo. Tổ chức các buổi sinh hoạt nhóm để học viên trao đổi kinh nghiệm học tập, giúp đỡ lẫn nhau.
V. Phương Pháp Quản Lý Chương Trình Giáo Trình Quân Khí
Quản lý chương trình, giáo trình, cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ dạy học là một nội dung quan trọng trong quản lý hoạt động dạy học. Nó bao gồm việc xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu của thực tiễn, biên soạn giáo trình đầy đủ, chính xác, khoa học, đảm bảo cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ dạy học đầy đủ, hiện đại. Giáo trình dạy học kỹ thuật quân khí cần được cập nhật thường xuyên.
5.1. Xây Dựng Chương Trình Đào Tạo Phù Hợp
Chương trình đào tạo phải được xây dựng dựa trên cơ sở phân tích nhu cầu của thị trường lao động, yêu cầu của thực tiễn sản xuất, chiến đấu. Chương trình đào tạo phải đảm bảo tính khoa học, tính thực tiễn, tính hệ thống. Chương trình đào tạo phải được cập nhật thường xuyên để đáp ứng yêu cầu của sự phát triển khoa học, công nghệ.
5.2. Đảm Bảo Cơ Sở Vật Chất Trang Thiết Bị Kỹ Thuật
Nhà trường cần đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ dạy học đầy đủ, hiện đại. Cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phải đáp ứng yêu cầu của chương trình đào tạo, phương pháp dạy học. Cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phải được bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên để đảm bảo hoạt động tốt.
VI. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Quản Lý Dạy Học Quân Khí
Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở Trường Trung cấp Kỹ thuật quân khí, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp về nâng cao nhận thức, đổi mới phương pháp quản lý, tăng cường kỷ cương, nề nếp, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường quản lý học viên, cải tiến công tác kiểm tra, đánh giá, tăng cường quản lý cơ sở vật chất, tạo động lực cho các đối tượng tham gia hoạt động dạy học. Kinh nghiệm quản lý hoạt động dạy học cho thấy sự phối hợp đồng bộ các giải pháp là yếu tố then chốt.
6.1. Đổi Mới Phương Pháp Quản Lý Dạy Học
Cần đổi mới tư duy quản lý từ quản lý theo mệnh lệnh hành chính sang quản lý theo mục tiêu, quản lý theo chất lượng. Áp dụng các phương pháp quản lý hiện đại như quản lý theo quá trình, quản lý theo kết quả. Xây dựng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO.
6.2. Tăng Cường Kiểm Tra Đánh Giá Hoạt Động Dạy Học
Cần xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá hoạt động dạy học khách quan, công bằng, khoa học. Thực hiện kiểm tra, đánh giá thường xuyên, định kỳ hoạt động dạy học của giáo viên, học viên. Sử dụng kết quả kiểm tra, đánh giá để cải tiến hoạt động dạy học.