I. Tổng Quan Về Quản Lý Dạy Học Phát Triển Tự Học Tiểu Học
Nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học tiểu học nhằm phát triển năng lực tự học tiểu học trở nên cấp thiết trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. Giáo dục cần trang bị cho học sinh tư duy sáng tạo, khả năng thích ứng và kỹ năng tự học suốt đời. Nghị quyết 29-NQ/TW đã định hướng giáo dục Việt Nam chuyển đổi sang hình thức dạy học phát triển năng lực. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhấn mạnh việc dạy học phát triển năng lực người học, trong đó năng lực tự học cho học sinh tiểu học đóng vai trò then chốt. Năng lực này giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức, giải quyết vấn đề và thích nghi với sự thay đổi của xã hội. Nghiên cứu của Spiel at el (2012) khẳng định tầm quan trọng của việc phát triển năng lực tự học từ sớm, đặc biệt trong xã hội tri thức hiện nay. Blair và cộng sự (2008), Perels và cộng sự (2009) cũng chỉ ra rằng năng lực tự học giúp học sinh đạt kết quả học tập tốt hơn và thích ứng tốt hơn với xã hội. Năng lực tự học là một trong 10 năng lực quan trọng mà Chương trình giáo dục phổ thông của Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam hướng đến.
1.1. Tầm Quan Trọng Của Năng Lực Tự Học Trong Giáo Dục Tiểu Học
Năng lực tự học không chỉ là khả năng tiếp thu kiến thức một cách thụ động, mà còn là khả năng chủ động tìm kiếm, phân tích, đánh giá và vận dụng thông tin. Đối với học sinh tiểu học, việc hình thành và phát triển năng lực tự học là nền tảng quan trọng cho quá trình học tập ở các cấp học cao hơn. Năng lực tự học giúp học sinh tự tin hơn trong học tập, phát huy tính sáng tạo và độc lập trong tư duy. Dạy học phát triển năng lực tự học cần được chú trọng ngay từ bậc tiểu học.
1.2. Bối Cảnh Nghiên Cứu Về Quản Lý Dạy Học Tự Học Tại Việt Nam
Sự quan tâm đến năng lực tự học và quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học ở Việt Nam bắt đầu từ những năm cuối 80 của thế kỷ 20 với các nghiên cứu của Nguyễn Cảnh Toàn, Lê Khánh Bằng, Nguyễn Kỳ, Vũ Văn Tảo. Tuy nhiên, các nghiên cứu này chủ yếu tập trung ở đối tượng sinh viên đại học. Nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học tập trung ở bối cảnh đại học. Nghiên cứu về dạy học phát triển năng lực nói chung và nghiên cứu về công tác quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học đã thu hút nhiều sự quan tâm.
II. Thực Trạng Dạy Học Phát Triển Năng Lực Tự Học Tại Quận 10
Luận văn tập trung nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học cho học sinh ở các trường Tiểu học trên địa bàn Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. Quận 10 được lựa chọn vì đây là quận có mật độ dân số cao, tỷ lệ học sinh và giáo viên cao, thuận tiện cho việc lấy mẫu khảo sát. Các trường Tiểu học ở quận 10 có tỷ lệ phân bố thâm niên giáo viên cân đối, các nhà quản lý thường xuyên tổ chức tập huấn và theo sát các hoạt động dạy học của giáo viên. Nghiên cứu này nhằm phân tích thực trạng hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học và thực trạng quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học cho học sinh tại các trường tiểu học trên địa bàn.
2.1. Phương Pháp Nghiên Cứu Thực Trạng Dạy Học Tự Học
Nghiên cứu sử dụng thiết kế nghiên cứu kết hợp giữa định lượng và định tính, trong đó đề tài tập trung chủ yếu nghiên cứu định lượng, nghiên cứu được triển khai tại một thời điểm theo lát cắt ngang. Các phương pháp nghiên cứu bao gồm: nghiên cứu tài liệu, văn bản; điều tra bằng bảng hỏi; phỏng vấn; xử lý dữ liệu thống kê toán học.
2.2. Giới Hạn Nghiên Cứu Về Dạy Học Tự Học Tại Quận 10
Do hạn chế về nguồn lực, đề tài chỉ tiến hành khảo sát ở 5 trường Tiểu học tại quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh, bao gồm: trường Tiểu học Hồ Thị Kỷ, trường Tiểu học Lê Thị Riêng, trường Tiểu học Triệu Thị Trinh, trường Tiểu học Bắc Hải, trường Tiểu học Thiên Hộ Dương. Nghiên cứu được thực hiện trong thời gian từ tháng 04/2021 đến tháng 10/2021. Chủ thể quản lý là Hiệu trưởng các trường Tiểu học tại Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. Khách thể khảo sát là Giáo viên chủ nhiệm ở các trường Tiểu học tại Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh, bao gồm 94 thầy giáo và 171 cô giáo. Khách thể phỏng vấn là 4 Hiệu trưởng và 4 giáo viên chủ nhiệm ở các trường Tiểu học tại Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh.
III. Vấn Đề Thách Thức Quản Lý Dạy Học Tự Học Tiểu Học
Mặc dù có nhiều nỗ lực, công tác quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học cho học sinh tiểu học vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Các yếu tố như phong cách lãnh đạo, thâm niên công tác, trình độ chuyên môn của giáo viên, môi trường làm việc và cơ sở pháp lý có ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý. Cần xác định rõ những yếu tố này để có giải pháp phù hợp. Bên cạnh đó, việc đánh giá năng lực tự học của học sinh tiểu học cũng là một vấn đề cần được quan tâm. Các phương pháp đánh giá truyền thống có thể không phù hợp để đánh giá năng lực tự học, do đó cần có những phương pháp đánh giá mới, đa dạng và toàn diện hơn.
3.1. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quản Lý Dạy Học Tự Học
Phong cách lãnh đạo của hiệu trưởng, thâm niên công tác và trình độ chuyên môn của giáo viên, môi trường làm việc và cơ sở pháp lý là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến công tác quản lý lớp học phát triển năng lực tự học. Cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các yếu tố này để tạo ra môi trường học tập tích cực và hiệu quả.
3.2. Đánh Giá Năng Lực Tự Học Của Học Sinh Tiểu Học
Việc đánh giá năng lực tự học cho học sinh tiểu học cần được thực hiện một cách khách quan, công bằng và toàn diện. Cần sử dụng các phương pháp đánh giá đa dạng, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học. Đồng thời, cần có sự tham gia của giáo viên, phụ huynh và học sinh trong quá trình đánh giá.
3.3. Vai trò của giáo viên trong phát triển năng lực tự học
Giáo viên đóng vai trò then chốt trong việc dạy học phát triển năng lực tự học. Giáo viên cần tạo ra môi trường học tập khuyến khích sự tò mò, sáng tạo và chủ động của học sinh. Giáo viên cũng cần hướng dẫn học sinh cách tự học, tự nghiên cứu và tự giải quyết vấn đề.
IV. Giải Pháp Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Phát Triển Tự Học Hiệu Quả
Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên, xây dựng môi trường học tập tích cực, đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá, đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Cần có sự đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học để đáp ứng yêu cầu của việc dạy học phát triển năng lực.
4.1. Bồi Dưỡng Năng Lực Tự Học Cho Giáo Viên Tiểu Học
Cần có chương trình bồi dưỡng năng lực tự học cho giáo viên tiểu học để giáo viên có thể nắm vững kiến thức, kỹ năng và phương pháp dạy học phát triển năng lực tự học cho học sinh. Chương trình bồi dưỡng cần được thiết kế phù hợp với đặc điểm của giáo viên tiểu học và yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018.
4.2. Xây Dựng Môi Trường Học Tập Tích Cực Chủ Động
Môi trường học tập cần được xây dựng theo hướng thân thiện, cởi mở, khuyến khích sự sáng tạo và chủ động của học sinh. Cần tạo điều kiện cho học sinh được tham gia vào các hoạt động học tập đa dạng, phong phú, phù hợp với sở thích và năng lực của từng học sinh. Môi trường học tập phát triển năng lực tự học cần được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại.
4.3. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Trong Dạy Học Tự Học
Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học phát triển năng lực tự học là một xu hướng tất yếu trong bối cảnh hiện nay. Công nghệ thông tin giúp học sinh tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng, dễ dàng và hiệu quả. Đồng thời, công nghệ thông tin cũng giúp giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, tạo ra những bài giảng sinh động, hấp dẫn và phù hợp với từng đối tượng học sinh.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Kết Quả Nghiên Cứu Quản Lý Dạy Học
Nghiên cứu này có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng. Về lý luận, nghiên cứu góp phần làm phong phú cơ sở lý luận về năng lực tự học, hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học, quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học và chỉ ra một số yếu tố ảnh hưởng. Về thực tiễn, nghiên cứu cung cấp những thông tin hữu ích cho các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và phụ huynh trong việc nâng cao hiệu quả dạy học phát triển năng lực tự học cho học sinh tiểu học. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chương trình bồi dưỡng giáo viên, thiết kế các hoạt động học tập và đánh giá phù hợp.
5.1. Kinh Nghiệm Quản Lý Dạy Học Tự Học Từ Các Trường Tiên Tiến
Nghiên cứu cần tìm hiểu và phân tích kinh nghiệm quản lý hoạt động dạy học tiểu học phát triển năng lực tự học từ các trường tiên tiến trong và ngoài nước. Từ đó, rút ra những bài học kinh nghiệm và áp dụng vào thực tiễn quản lý tại các trường tiểu học ở Quận 10.
5.2. Sáng Kiến Kinh Nghiệm Quản Lý Dạy Học Tự Học
Nghiên cứu cần khuyến khích giáo viên và cán bộ quản lý chia sẻ sáng kiến kinh nghiệm quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học. Các sáng kiến này cần được đánh giá, tổng kết và nhân rộng để nâng cao hiệu quả quản lý.
5.3. Giải Pháp Phát Triển Năng Lực Tự Học Cho Học Sinh Yếu
Cần có những giải pháp phát triển năng lực tự học đặc biệt cho học sinh yếu, giúp các em vượt qua khó khăn và đạt được kết quả học tập tốt hơn. Các giải pháp này cần được thiết kế phù hợp với đặc điểm của từng học sinh và có sự hỗ trợ của giáo viên, phụ huynh.
VI. Kết Luận Tương Lai Quản Lý Dạy Học Phát Triển Tự Học
Nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học cho học sinh tiểu học là một vấn đề quan trọng và cấp thiết trong bối cảnh hiện nay. Kết quả nghiên cứu này sẽ góp phần vào việc nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học, giúp học sinh phát triển toàn diện và đáp ứng yêu cầu của xã hội. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học, đồng thời xây dựng các mô hình quản lý hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường.
6.1. Đề Xuất Chính Sách Hỗ Trợ Dạy Học Phát Triển Tự Học
Cần có những đề xuất chính sách hỗ trợ cho các trường tiểu học trong việc triển khai dạy học phát triển năng lực tự học. Các chính sách này cần tập trung vào việc tăng cường nguồn lực, nâng cao năng lực cho giáo viên và tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh học tập.
6.2. Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Quản Lý Dạy Học Tự Học
Cần có những nghiên cứu tiếp theo về quản lý hoạt động dạy học phát triển năng lực tự học để làm rõ hơn các vấn đề còn tồn tại và đề xuất các giải pháp hiệu quả hơn. Các nghiên cứu này cần được thực hiện một cách khoa học, khách quan và toàn diện.
