I. Tổng Quan Về Quản Lý Dạy Học Môn Toán THCS Thanh Hóa
Quản lý hoạt động dạy học là yếu tố then chốt quyết định chất lượng giáo dục trong nhà trường. Vì lẽ đó, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để tìm ra các phương pháp quản lý hiệu quả. Các nghiên cứu tập trung vào vai trò của quản lý cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng dạy học, và tác động của chúng đến chất lượng giáo dục nói chung. Các tác giả tiêu biểu như Đặng Quốc Bảo, Trần Kiểm, và Nguyễn Ngọc Quang đã có những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực này. Các công trình nghiên cứu của Nguyễn Ngọc Quang, Bùi Minh Hiền, Trần Kiểm đã vận dụng lý luận về quản lý trường học của Liên Xô cũ vào thực tế trường học Việt Nam, bước đầu xây dựng triết lý quản lý giáo dục, xây dựng lý luận quản lý hoạt động dạy học trong thực tiễn Việt Nam. Nhóm tác giả đã nêu ra những nguyên tắc chung của quản lý hoạt động dạy học và chỉ ra những giải pháp chung trong quản lý áp dụng trong quản lý nhà trường, quản lý giáo dục. Các tác giả đều khẳng định quản lý hoạt động dạy học là nhiệm vụ trọng tâm, chủ yếu của người hiệu trưởng trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo.
1.1. Nghiên Cứu Về Quản Lý Hoạt Động Dạy Học
Nhiều nhà giáo dục và quản trị viên đã nghiên cứu về vị trí, vai trò của quản lý hoạt động dạy học, và ý nghĩa của việc nâng cao chất lượng dạy học đối với chất lượng giáo dục. Nguyễn Ngọc Quang nhận định: “Dạy học và giáo dục thống nhất là hoạt động trung tâm của nhà trường”. Bùi Minh Hiền khẳng định: “Quản lý nhà trường và quản lý các cơ quan trong hệ thống giáo dục có vai trò rất quan trọng đối với sự thành bại của sự nghiệp giáo dục”. Phạm Minh Hạc đã nghiên cứu sâu về đổi mới quản lý dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Hiện nay, quản lý hoạt động dạy học là vấn đề cấp thiết được quan tâm nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường.
1.2. Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Toán Tổng Quan
Quản lý hoạt động dạy học môn Toán là một phần quan trọng của quản lý giáo dục. Nó bao gồm việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, và kiểm tra đánh giá các hoạt động dạy và học Toán. Mục tiêu là nâng cao hiệu quả và chất lượng dạy học môn Toán, giúp học sinh phát triển tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề, và ứng dụng kiến thức Toán vào thực tiễn. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Toán thường tập trung vào các phương pháp dạy học tích cực, sử dụng công nghệ thông tin, và đánh giá năng lực học sinh.
II. Thách Thức Trong Dạy Học Toán THCS Tại Thanh Hóa Hiện Nay
Thực tế dạy học môn Toán ở trường THCS vẫn còn nặng tính truyền thụ kiến thức một chiều. Giáo viên thường chỉ chú trọng giải thích, minh họa những kiến thức có sẵn, ít tạo cơ hội cho học sinh tự khám phá và trải nghiệm. Hơn nữa, trang thiết bị phục vụ cho môn Toán trong nhà trường còn hạn chế về số lượng và chất lượng, khiến học sinh ít có cơ hội tiếp xúc với thực tế để hiểu và rèn luyện kỹ năng thực hành. Hoạt động trải nghiệm trong môn Toán thường chỉ dừng lại ở việc vận dụng kiến thức cũ để làm bài tập, chưa chú trọng đến việc hình thành kiến thức và năng lực mới cho học sinh. Vì vậy, cần có các giải pháp quản lý hoạt động dạy học Toán theo phương pháp trải nghiệm để giúp học sinh phát triển năng lực thực hành, phát huy tiềm năng sáng tạo, và rèn luyện các phẩm chất nhân cách cần thiết.
2.1. Thực Trạng Dạy Và Học Môn Toán THCS
Phương pháp dạy học truyền thống vẫn chiếm ưu thế, ít có sự đổi mới sáng tạo. Học sinh thụ động tiếp thu kiến thức, ít có cơ hội tham gia vào các hoạt động thực hành, trải nghiệm. Việc kiểm tra đánh giá còn nặng về lý thuyết, chưa chú trọng đến năng lực vận dụng kiến thức vào thực tế. Điều này dẫn đến tình trạng học sinh chán học Toán, không hứng thú với môn học, và kết quả học tập không cao.
2.2. Hạn Chế Về Cơ Sở Vật Chất Và Thiết Bị Dạy Học
Phòng học bộ môn Toán còn thiếu, trang thiết bị dạy học chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học. Các phần mềm, ứng dụng hỗ trợ dạy học Toán còn ít được sử dụng. Điều này gây khó khăn cho giáo viên trong việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh, và làm giảm tính trực quan, sinh động của môn học.
2.3. Thiếu Đào Tạo Về Dạy Học Toán Theo Hướng Trải Nghiệm
Giáo viên chưa được đào tạo bài bản về phương pháp dạy học Toán theo hướng trải nghiệm. Họ thiếu kiến thức và kỹ năng để thiết kế các hoạt động trải nghiệm phù hợp với nội dung bài học và trình độ của học sinh. Điều này dẫn đến việc các hoạt động trải nghiệm được tổ chức một cách hình thức, không mang lại hiệu quả cao.
III. Cách Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Toán THCS Hiệu Quả Nhất
Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THCS trên địa bàn thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa theo hướng trải nghiệm còn nhiều bất cập. Công tác quản lý chưa khoa học, chưa hiệu quả, chất lượng dạy học chưa cao, còn nhiều hạn chế. Xuất phát từ các lý do trên, đề tài “Quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở các trường Trung học cơ sở thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa theo hướng trải nghiệm” được lựa chọn nghiên cứu nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy học nói chung và chất lượng dạy học môn Toán theo hướng trải nghiệm nói riêng.
3.1. Xây Dựng Kế Hoạch Dạy Học Chi Tiết Sáng Tạo
Kế hoạch dạy học cần được xây dựng dựa trên chương trình giáo dục phổ thông mới, đảm bảo tính khoa học, sư phạm, và phù hợp với đặc điểm của từng đối tượng học sinh. Kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, và phương tiện dạy học. Đặc biệt, cần chú trọng đến việc thiết kế các hoạt động trải nghiệm phong phú, đa dạng, và gắn liền với thực tế.
3.2. Bồi Dưỡng Nâng Cao Năng Lực Cho Giáo Viên Toán
Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng về phương pháp dạy học Toán theo hướng trải nghiệm cho giáo viên. Mời các chuyên gia, giáo viên giỏi chia sẻ kinh nghiệm. Tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các hội thảo, diễn đàn về đổi mới phương pháp dạy học. Khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn.
3.3. Tăng Cường Cơ Sở Vật Chất Thiết Bị Dạy Học
Đầu tư xây dựng phòng học bộ môn Toán, trang bị đầy đủ thiết bị dạy học hiện đại. Mua sắm các phần mềm, ứng dụng hỗ trợ dạy học Toán. Xây dựng thư viện điện tử với nguồn tài liệu phong phú, đa dạng. Tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận với công nghệ thông tin trong quá trình học tập.
IV. Phương Pháp Dạy Học Toán THCS Theo Hướng Trải Nghiệm
Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT đã khẳng định hoạt động trải nghiệm giúp học sinh THCS củng cố thói quen tích cực, nền nếp trong học tập và sinh hoạt, hành vi giao tiếp ứng xử có văn hoá và tập trung hơn vào phát triển trách nhiệm cá nhân: trách nhiệm với bản thân, trách nhiệm với gia đình, cộng đồng; hình thành các giá trị của cá nhân theo chuẩn mực chung của xã hội; hình thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong cuộc sống; biết tổ chức công việc một cách khoa học; có hứng thú, hiểu biết về một số lĩnh vực nghề nghiệp, có ý thức rèn luyện những phẩm chất cần thiết của người lao động và lập được kế hoạch học tập, rèn luyện phù hợp với định hướng nghề nghiệp khi kết thúc giai đoạn giáo dục cơ bản [6].
4.1. Tổ Chức Các Hoạt Động Thực Hành Ứng Dụng
Tổ chức các hoạt động thực hành, thí nghiệm, trò chơi học tập, dự án học tập, tham quan thực tế, ... để học sinh vận dụng kiến thức Toán vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. Tạo cơ hội cho học sinh tự khám phá, tìm tòi, và sáng tạo. Khuyến khích học sinh làm việc nhóm, hợp tác, và chia sẻ kinh nghiệm.
4.2. Sử Dụng Công Nghệ Thông Tin Trong Dạy Học
Sử dụng các phần mềm, ứng dụng hỗ trợ dạy học Toán để tạo ra các bài giảng trực quan, sinh động. Tổ chức các hoạt động học tập trực tuyến, giao bài tập về nhà qua mạng, ... Tạo điều kiện cho học sinh tự học, tự nghiên cứu, và mở rộng kiến thức.
4.3. Đánh Giá Năng Lực Học Sinh Toàn Diện
Đánh giá không chỉ dựa trên kết quả bài kiểm tra, mà còn dựa trên quá trình học tập, thái độ tham gia, và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế. Sử dụng các hình thức đánh giá đa dạng như: bài tập thực hành, dự án học tập, thuyết trình, ... Tạo cơ hội cho học sinh tự đánh giá, đánh giá lẫn nhau, và nhận xét góp ý cho giáo viên.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Quản Lý Dạy Học Toán THCS Thanh Hóa
Trong những năm gần đây, giáo dục nước ta đã triển khai nhiều mô hình, kỹ thuật dạy học tích cực, trong đó có nội dung dạy học theo định hướng trải nghiệm. Để kịp thời nắm bắt, hướng tới thực hiện nhiệm vụ đổi mới giáo dục cần đi sâu vào hoạt động dạy học trải nghiệm nhằm phát triển năng lực người học. Công văn 3535/BGDĐT-GDTH năm 2019 về hướng dẫn thực hiện nội dung Hoạt động trải nghiệm trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 từ năm học 2020-2021 do Bộ GD&ĐT ban hành nêu rõ thời lượng dành cho nội dung giáo dục của địa phương nằm trong tổng thời lượng thực hiện chương trình hoạt động trải nghiệm, được tích hợp trong bốn loại hình hoạt động chủ 1 yếu: sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục theo chủ đề, hoạt động câu lạc bộ.
5.1. Mô Hình Dạy Học Toán Gắn Liền Với Thực Tế
Xây dựng các bài toán có nội dung gắn liền với cuộc sống hàng ngày, giúp học sinh thấy được tính ứng dụng của Toán học. Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, tham quan các cơ sở sản xuất, kinh doanh, ... để học sinh quan sát, tìm hiểu, và giải quyết các vấn đề thực tế bằng kiến thức Toán học.
5.2. Dự Án Học Tập Về Ứng Dụng Toán Học Trong Đời Sống
Giao cho học sinh thực hiện các dự án học tập về ứng dụng Toán học trong các lĩnh vực khác nhau như: xây dựng, kiến trúc, kinh tế, ... Khuyến khích học sinh tìm tòi, nghiên cứu, và sáng tạo. Tổ chức các buổi báo cáo, chia sẻ kinh nghiệm để học sinh học hỏi lẫn nhau.
5.3. Tổ Chức Các Câu Lạc Bộ Toán Học Sáng Tạo
Thành lập các câu lạc bộ Toán học với các hoạt động phong phú, đa dạng như: giải toán nhanh, đố vui toán học, làm mô hình toán học, ... Tạo sân chơi bổ ích, lý thú cho học sinh yêu thích Toán học. Khuyến khích học sinh tham gia các cuộc thi Toán học các cấp.
VI. Kết Luận Và Tương Lai Quản Lý Dạy Học Toán THCS
Toán học là môn học rất quan trọng trong nhà trường, có hàm lượng kiến thức lớn và thời lượng các môn văn hóa lớn; nó vừa trừu tượng, vừa thực tế và logic chặt chẽ. Môn học này nhằm hình thành và phát triển tư duy logic, tích cực, độc lập và sáng tạo cho học sinh. Các kiến thức, kĩ năng và phương pháp làm việc môn Toán giúp học sinh phát triển các năng lực tư duy như phân tích, tổng hợp, trừu tượng, khái quát hóa, sáng tạo, . Vì vậy, dạy học môn Toán có vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục học sinh THCS, giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, phát triển khả năng phân tích, tổng hợp, trừu tượng hóa, khái quát hóa, rèn luyện tính cẩn thận, chính xác, phê phán, sáng tạo, . góp phần phát triển nhân cách học sinh THCS.
6.1. Tổng Kết Các Giải Pháp Quản Lý Hiệu Quả
Tóm tắt các giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng trải nghiệm đã được đề xuất. Đánh giá hiệu quả của các giải pháp. Đưa ra các khuyến nghị cho các nhà quản lý giáo dục, giáo viên, và học sinh.
6.2. Hướng Phát Triển Dạy Học Toán THCS Trong Tương Lai
Dự báo các xu hướng phát triển của dạy học Toán THCS trong tương lai. Đề xuất các giải pháp để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Khuyến khích các nhà nghiên cứu tiếp tục nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng trải nghiệm.
6.3. Kiến Nghị Để Nâng Cao Chất Lượng Dạy Học Toán
Kiến nghị với các cấp quản lý giáo dục về việc tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên. Kiến nghị với các trường THCS về việc xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết, sáng tạo, và tổ chức các hoạt động trải nghiệm phong phú, đa dạng. Kiến nghị với giáo viên về việc đổi mới phương pháp dạy học, tạo hứng thú cho học sinh, và đánh giá năng lực học sinh toàn diện.
