Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, nâng cao năng lực thực hiện của người học đóng vai trò then chốt trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Tại Việt Nam, đặc biệt là các trường cao đẳng nghề như trường Cao đẳng nghề Phú Thọ, hoạt động đào tạo theo hướng phát triển năng lực thực hiện của người học đang được quan tâm nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động. Theo số liệu khảo sát trong giai đoạn 2016-2019, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có năng lực thực hiện đáp ứng yêu cầu doanh nghiệp chỉ đạt khoảng 65%, cho thấy còn nhiều hạn chế trong quản lý hoạt động đào tạo.

Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động đào tạo theo hướng phát triển năng lực thực hiện của người học tại trường Cao đẳng nghề Phú Thọ trong giai đoạn 2016-2019. Mục tiêu cụ thể là đánh giá thực trạng quản lý đào tạo, xác định các bất cập và đề xuất giải pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động và phát triển bền vững của nhà trường. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại trường Cao đẳng nghề Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ, với dữ liệu thu thập từ các cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên và doanh nghiệp liên kết đào tạo.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc đổi mới quản lý đào tạo theo hướng phát triển năng lực thực hiện, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực kỹ thuật, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế địa phương. Đồng thời, nghiên cứu cũng hỗ trợ nhà trường trong việc xây dựng chính sách đào tạo phù hợp, tăng cường liên kết với doanh nghiệp và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực đào tạo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết phát triển năng lực và mô hình quản lý hoạt động đào tạo.

  1. Lý thuyết phát triển năng lực: Năng lực được hiểu là sự kết hợp giữa kiến thức, kỹ năng, thái độ và giá trị mà người học cần đạt được để thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ nghề nghiệp. Theo quan điểm này, đào tạo không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn phải phát triển toàn diện năng lực thực hiện của người học, bao gồm năng lực nhận thức, năng lực thực hành và năng lực xã hội.

  2. Mô hình quản lý hoạt động đào tạo: Quản lý đào tạo bao gồm các thành phần chính như quản lý mục tiêu đào tạo, quản lý nội dung và chương trình đào tạo, quản lý phương pháp giảng dạy, quản lý đội ngũ giảng viên, quản lý cơ sở vật chất và thiết bị, cũng như quản lý đánh giá kết quả đào tạo. Mô hình này nhấn mạnh sự phối hợp chặt chẽ giữa các yếu tố để đảm bảo chất lượng đào tạo.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: năng lực thực hiện, quản lý đào tạo, đào tạo theo hướng phát triển năng lực, quản lý mục tiêu đào tạo, quản lý nội dung đào tạo, quản lý phương pháp giảng dạy, quản lý đánh giá kết quả đào tạo.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính nhằm đánh giá toàn diện thực trạng quản lý hoạt động đào tạo tại trường Cao đẳng nghề Phú Thọ.

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát 150 sinh viên, 30 giảng viên, 10 cán bộ quản lý nhà trường và 15 doanh nghiệp liên kết đào tạo trong giai đoạn 2016-2019. Ngoài ra, nghiên cứu còn sử dụng dữ liệu thứ cấp từ báo cáo của nhà trường, các văn bản pháp luật liên quan đến đào tạo nghề và các tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước.

  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS với các kỹ thuật thống kê mô tả, phân tích tương quan và phân tích nhân tố để đánh giá mức độ thực hiện các hoạt động quản lý đào tạo. Dữ liệu định tính được phân tích nội dung nhằm làm rõ nguyên nhân các bất cập và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong vòng 12 tháng, từ tháng 1/2019 đến tháng 12/2019, bao gồm các giai đoạn: thu thập dữ liệu (3 tháng), phân tích dữ liệu (4 tháng), viết báo cáo và hoàn thiện luận văn (5 tháng).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý mục tiêu đào tạo còn hạn chế: Khoảng 60% cán bộ quản lý và giảng viên cho rằng mục tiêu đào tạo chưa được xác định rõ ràng, chưa gắn kết chặt chẽ với yêu cầu thực tế của doanh nghiệp. Điều này dẫn đến việc sinh viên sau khi tốt nghiệp chưa đáp ứng đầy đủ năng lực nghề nghiệp cần thiết.

  2. Nội dung và chương trình đào tạo chưa cập nhật kịp thời: 70% sinh viên và 65% doanh nghiệp phản ánh chương trình đào tạo còn lạc hậu, chưa phù hợp với xu hướng phát triển công nghệ và nhu cầu thị trường lao động hiện nay. Tỷ lệ sinh viên được đào tạo theo chương trình tích hợp kỹ năng mềm chỉ đạt khoảng 40%.

  3. Phương pháp giảng dạy chưa phát huy hiệu quả năng lực thực hiện: 55% giảng viên sử dụng phương pháp truyền thống, ít áp dụng các phương pháp tương tác, thực hành và đánh giá năng lực thực tế. Điều này ảnh hưởng đến khả năng vận dụng kiến thức và kỹ năng của sinh viên.

  4. Cơ sở vật chất và thiết bị đào tạo còn thiếu và chưa đồng bộ: Nhà trường chỉ đáp ứng được khoảng 65% nhu cầu thiết bị thực hành theo chuẩn nghề nghiệp, gây khó khăn cho việc nâng cao năng lực thực hiện của người học.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các bất cập trên xuất phát từ việc thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp trong xây dựng mục tiêu và nội dung đào tạo. So với một số nghiên cứu trong ngành giáo dục nghề nghiệp, tỷ lệ cập nhật chương trình đào tạo tại trường Cao đẳng nghề Phú Thọ thấp hơn khoảng 15%, cho thấy sự chậm trễ trong đổi mới. Việc áp dụng phương pháp giảng dạy truyền thống cũng làm giảm hiệu quả phát triển năng lực thực hiện của sinh viên, tương tự với kết quả nghiên cứu của một số trường nghề khác trong khu vực.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá mức độ phù hợp của chương trình đào tạo theo từng nhóm đối tượng (giảng viên, sinh viên, doanh nghiệp) và bảng tổng hợp các phương pháp giảng dạy được sử dụng cùng tỷ lệ sinh viên hài lòng.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ các điểm yếu trong quản lý đào tạo hiện tại, từ đó tạo cơ sở để đề xuất các giải pháp đổi mới nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, phát triển năng lực thực hiện của người học, góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo nghề và đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và cập nhật mục tiêu đào tạo sát với nhu cầu thực tế: Nhà trường cần phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp để xác định mục tiêu đào tạo rõ ràng, cụ thể, phù hợp với yêu cầu thị trường lao động. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và phòng đào tạo.

  2. Đổi mới nội dung và chương trình đào tạo theo hướng tích hợp kỹ năng thực hành và kỹ năng mềm: Cập nhật chương trình đào tạo theo chuẩn nghề nghiệp quốc gia và quốc tế, tăng cường các mô-đun kỹ năng mềm, kỹ năng nghề nghiệp thực tế. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Tổ chuyên môn và phòng đào tạo.

  3. Áp dụng phương pháp giảng dạy hiện đại, tăng cường thực hành, đánh giá năng lực thực hiện: Đào tạo giảng viên về phương pháp giảng dạy tích cực, sử dụng công nghệ thông tin và mô phỏng thực tế trong giảng dạy. Thời gian thực hiện: 9 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng đào tạo và trung tâm bồi dưỡng giảng viên.

  4. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị thực hành hiện đại, đồng bộ: Xây dựng kế hoạch đầu tư thiết bị theo chuẩn nghề nghiệp, ưu tiên các ngành nghề trọng điểm. Thời gian thực hiện: 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và phòng kế hoạch tài chính.

  5. Tăng cường liên kết đào tạo với doanh nghiệp, xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi thường xuyên: Thiết lập cơ chế phối hợp, đánh giá chất lượng đào tạo dựa trên phản hồi của doanh nghiệp và sinh viên. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Phòng quan hệ doanh nghiệp và phòng đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban giám hiệu và cán bộ quản lý các trường cao đẳng nghề: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách quản lý đào tạo hiệu quả, nâng cao chất lượng đào tạo theo hướng phát triển năng lực thực hiện.

  2. Giảng viên và nhân viên phòng đào tạo: Tham khảo các phương pháp đổi mới nội dung, chương trình và phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao năng lực thực hiện của sinh viên.

  3. Doanh nghiệp liên kết đào tạo và sử dụng lao động kỹ thuật: Hiểu rõ hơn về thực trạng đào tạo nghề, từ đó phối hợp hiệu quả với nhà trường trong việc xây dựng chương trình và đánh giá chất lượng đào tạo.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, đào tạo nghề: Cung cấp tài liệu tham khảo về quản lý hoạt động đào tạo theo hướng phát triển năng lực thực hiện, góp phần phát triển nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động đào tạo theo hướng phát triển năng lực thực hiện là gì?
    Quản lý hoạt động đào tạo theo hướng này tập trung vào việc xây dựng mục tiêu, nội dung, phương pháp và đánh giá đào tạo nhằm phát triển toàn diện năng lực thực hiện của người học, bao gồm kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết cho nghề nghiệp.

  2. Tại sao cần đổi mới chương trình đào tạo tại các trường cao đẳng nghề?
    Chương trình đào tạo cần được cập nhật để phù hợp với sự phát triển công nghệ và yêu cầu thực tế của thị trường lao động, giúp sinh viên có năng lực thực hiện đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp, giảm tỷ lệ thất nghiệp sau tốt nghiệp.

  3. Phương pháp giảng dạy nào hiệu quả trong phát triển năng lực thực hiện?
    Phương pháp giảng dạy tích cực, tương tác, thực hành và đánh giá năng lực thực tế được đánh giá cao vì giúp sinh viên vận dụng kiến thức vào thực tiễn, phát triển kỹ năng nghề nghiệp và kỹ năng mềm.

  4. Vai trò của doanh nghiệp trong quản lý đào tạo là gì?
    Doanh nghiệp cung cấp thông tin về nhu cầu lao động, tham gia xây dựng chương trình đào tạo, đánh giá chất lượng đào tạo và tạo điều kiện thực tập, giúp nâng cao tính thực tiễn và hiệu quả đào tạo.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả quản lý hoạt động đào tạo?
    Hiệu quả được đánh giá qua các chỉ số như tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm phù hợp, mức độ hài lòng của doanh nghiệp và sinh viên, sự phù hợp của chương trình đào tạo với yêu cầu nghề nghiệp, và chất lượng đội ngũ giảng viên.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động đào tạo theo hướng phát triển năng lực thực hiện là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại trường Cao đẳng nghề Phú Thọ.
  • Thực trạng quản lý còn nhiều hạn chế như mục tiêu đào tạo chưa rõ ràng, chương trình lạc hậu, phương pháp giảng dạy truyền thống và cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp đổi mới quản lý mục tiêu, nội dung, phương pháp đào tạo và tăng cường liên kết với doanh nghiệp nhằm nâng cao năng lực thực hiện của người học.
  • Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng để cải thiện quản lý đào tạo tại các trường nghề khác, góp phần phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật chất lượng cao.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, xây dựng hệ thống đánh giá thường xuyên và mở rộng nghiên cứu trong các lĩnh vực đào tạo nghề khác.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng đào tạo nghề và phát triển nguồn nhân lực bền vững cho tương lai!