Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông tại Việt Nam, chương trình giáo dục phổ thông 2018 được triển khai nhằm phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Tại bậc tiểu học, chương trình này bắt đầu áp dụng từ năm học 2020-2021, đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên tiểu học để đáp ứng các đổi mới về nội dung, phương pháp và hình thức giáo dục. Quận Nam Từ Liêm, Hà Nội, với hơn 33.000 học sinh tiểu học và 25 trường tiểu học công lập, là địa bàn nghiên cứu điển hình cho việc quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học nhằm đáp ứng chương trình mới.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học tại quận Nam Từ Liêm, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, góp phần thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông 2018. Nghiên cứu giới hạn trong phạm vi hai trường tiểu học tiêu biểu của quận, với đối tượng khảo sát gồm 10 cán bộ quản lý và 80 giáo viên tiểu học, thực hiện trong giai đoạn 2020-2021.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học, đồng thời góp phần nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ và phẩm chất nghề nghiệp của giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và các trường tiểu học trong việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba tiếp cận lý thuyết chính: tiếp cận hệ thống, tiếp cận chức năng quản lý và tiếp cận quá trình. Tiếp cận hệ thống giúp nhận diện mối quan hệ giữa hoạt động bồi dưỡng giáo viên với các hoạt động giáo dục khác trong trường tiểu học. Tiếp cận chức năng quản lý tập trung vào các chức năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng. Tiếp cận quá trình xem xét các thành tố của hoạt động bồi dưỡng như mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức, điều kiện cơ sở vật chất và kiểm tra đánh giá, nhằm đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm: bồi dưỡng giáo viên tiểu học, quản lý hoạt động bồi dưỡng, chương trình giáo dục phổ thông 2018, năng lực nghề nghiệp giáo viên tiểu học, và các tiêu chuẩn chuẩn nghề nghiệp giáo viên theo Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT. Khung lý thuyết cũng tham khảo các mô hình quản lý giáo dục hiện đại và các phương pháp bồi dưỡng giáo viên tiên tiến trên thế giới.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp giữa nghiên cứu định lượng và định tính. Nguồn dữ liệu chính gồm khảo sát bảng hỏi với 90 đối tượng (10 cán bộ quản lý và 80 giáo viên tiểu học) tại hai trường tiểu học Đoàn Thị Điểm và Lomonoxop, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. Ngoài ra, 24 người trong số này được phỏng vấn sâu để thu thập thông tin chi tiết về thực trạng và quan điểm quản lý.

Phương pháp chọn mẫu là mẫu thuận tiện kết hợp với mẫu có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm cán bộ quản lý và giáo viên. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm thống kê SPSS 22, áp dụng các kỹ thuật thống kê mô tả và phân tích so sánh tỷ lệ phần trăm, trung bình để đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2020 đến 2021, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất biện pháp quản lý. Các phương pháp bổ trợ như nghiên cứu tài liệu, quan sát, tổng kết kinh nghiệm giáo dục và tham vấn chuyên gia cũng được áp dụng nhằm tăng tính khách quan và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý mục tiêu bồi dưỡng: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận định mục tiêu bồi dưỡng được xây dựng rõ ràng, phù hợp với yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên, chỉ khoảng 70% cho rằng việc kiểm tra, đánh giá việc thực hiện mục tiêu được thực hiện thường xuyên và hiệu quả.

  2. Quản lý nội dung và chương trình bồi dưỡng: 78% giáo viên đánh giá nội dung bồi dưỡng phù hợp với nhu cầu thực tế và vị trí việc làm. Tuy nhiên, có 22% phản ánh nội dung còn trùng lặp hoặc chưa cập nhật kịp thời các phương pháp dạy học mới.

  3. Phương pháp và hình thức bồi dưỡng: Hơn 60% giáo viên cho biết phương pháp bồi dưỡng chủ yếu là truyền đạt lý thuyết, chưa phát huy được tính tích cực, sáng tạo của người học. Hình thức bồi dưỡng kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến chiếm khoảng 55%, còn lại chủ yếu là trực tiếp.

  4. Điều kiện cơ sở vật chất và trang thiết bị: Khoảng 75% cán bộ quản lý đánh giá cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng còn hạn chế, thiếu đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động bồi dưỡng. Hệ thống máy tính, mạng internet và thiết bị hỗ trợ chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học tại quận Nam Từ Liêm đã đạt được những bước tiến tích cực trong việc xây dựng mục tiêu và nội dung bồi dưỡng phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp bồi dưỡng còn mang tính truyền thống, chưa khai thác hiệu quả các phương pháp hiện đại như học tập dự án, nghiên cứu tình huống hay học tập nhóm, dẫn đến hiệu quả bồi dưỡng chưa cao.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, như tại Malaysia và Thái Lan, việc đa dạng hóa hình thức và phương pháp bồi dưỡng được xem là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên. Ngoài ra, điều kiện cơ sở vật chất còn hạn chế cũng là một rào cản lớn, tương tự như các địa phương khác trong nước.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá các khía cạnh quản lý (mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ sở vật chất) và bảng so sánh mức độ hài lòng của giáo viên và cán bộ quản lý. Điều này giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong quản lý hoạt động bồi dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ quản lý trường tiểu học: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên, tập trung vào kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức và đánh giá hiệu quả bồi dưỡng. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các viện nghiên cứu giáo dục tổ chức.

  2. Đổi mới phương pháp và hình thức bồi dưỡng: Khuyến khích áp dụng các phương pháp bồi dưỡng hiện đại như học tập dự án, nghiên cứu tình huống, học tập nhóm và bồi dưỡng trực tuyến kết hợp trực tiếp nhằm tăng tính tương tác và hiệu quả học tập. Triển khai thí điểm trong 6 tháng tại các trường tiểu học, sau đó nhân rộng.

  3. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng: Đầu tư nâng cấp phòng học, trang thiết bị công nghệ thông tin, hệ thống mạng internet và học liệu số để hỗ trợ hoạt động bồi dưỡng. Lập kế hoạch đầu tư theo lộ trình 3 năm, huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước và xã hội hóa.

  4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và giám sát hoạt động bồi dưỡng: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả bồi dưỡng, tổ chức đánh giá định kỳ và phản hồi kịp thời để điều chỉnh nội dung, phương pháp bồi dưỡng phù hợp. Thực hiện hàng năm, do phòng Giáo dục quận chủ trì phối hợp với các trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tiểu học: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng, từ đó xây dựng kế hoạch và biện pháp quản lý hiệu quả, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.

  2. Giáo viên tiểu học: Hiểu rõ yêu cầu phẩm chất, năng lực theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, từ đó chủ động tham gia các hoạt động bồi dưỡng phù hợp để nâng cao năng lực chuyên môn và nghiệp vụ.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên quản lý giáo dục: Sử dụng kết quả nghiên cứu làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo, cũng như giảng dạy về quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Áp dụng các đề xuất và biện pháp quản lý để nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng giáo viên, góp phần thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông 2018 tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học lại quan trọng?
    Quản lý tốt giúp đảm bảo mục tiêu, nội dung, phương pháp và điều kiện bồi dưỡng được thực hiện hiệu quả, nâng cao năng lực giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Phương pháp bồi dưỡng nào phù hợp với giáo viên tiểu học hiện nay?
    Phương pháp kết hợp giữa truyền thống và hiện đại như học tập dự án, nghiên cứu tình huống, học tập nhóm và bồi dưỡng trực tuyến giúp tăng tính tương tác và hiệu quả học tập.

  3. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng giáo viên?
    Thông qua kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, khảo sát ý kiến giáo viên và cán bộ quản lý, đồng thời theo dõi sự thay đổi trong thực tiễn giảng dạy của giáo viên.

  4. Những khó khăn phổ biến trong quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học là gì?
    Bao gồm hạn chế về cơ sở vật chất, phương pháp bồi dưỡng chưa đa dạng, nhận thức chưa đầy đủ của cán bộ quản lý và giáo viên, cũng như thiếu sự giám sát, đánh giá hiệu quả.

  5. Làm sao để nâng cao nhận thức của giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng?
    Tăng cường truyền thông, tổ chức các buổi tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm thành công và tạo môi trường học tập tích cực, khuyến khích tự học và phát triển nghề nghiệp liên tục.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học tại quận Nam Từ Liêm, Hà Nội, đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông 2018.
  • Phát hiện chính cho thấy quản lý mục tiêu và nội dung bồi dưỡng tương đối tốt, nhưng phương pháp, hình thức và điều kiện cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế.
  • Đề xuất các biện pháp đổi mới phương pháp bồi dưỡng, nâng cao năng lực quản lý, cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường kiểm tra, đánh giá.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và các cơ quan liên quan trong việc nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai thí điểm các biện pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và nhân rộng mô hình quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên tiểu học trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh thành khác.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên tiểu học, góp phần xây dựng nền giáo dục Việt Nam phát triển bền vững và hiện đại.