Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, việc đầu tư vào giáo dục mầm non được xem là nền tảng quan trọng để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong tương lai. Theo số liệu khảo sát tại huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa, toàn huyện hiện có 51 trường, nhóm trẻ, lớp mẫu giáo với hơn 14 nghìn trẻ mầm non đến trường, trong đó có 43 trường công lập và 3 trường tư thục. Giáo dục thẩm mỹ (GDTM) cho trẻ mẫu giáo giữ vai trò then chốt trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện, đặc biệt là năng lực thẩm mỹ và sáng tạo nghệ thuật. Hoạt động tạo hình (HĐTH) được xác định là phương tiện hiệu quả để thực hiện mục tiêu này, giúp trẻ phát triển khả năng cảm thụ cái đẹp, trí tưởng tượng và kỹ năng sáng tạo.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng quản lý giáo dục thẩm mỹ cho trẻ mẫu giáo thông qua hoạt động tạo hình tại các trường mầm non huyện Hoằng Hóa, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục thẩm mỹ, góp phần phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2022, với phạm vi khảo sát tại 10 trường mầm non tiêu biểu của huyện, bao gồm các trường như Hoằng Phong, Hoằng Lưu, Hoằng Châu, Hoằng Tân, Hoằng Lộc, Hoằng Thành, Hoằng Trạch, Hoằng Đồng, Hoằng Vinh và Hoằng Thịnh.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý giáo dục thẩm mỹ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương. Các chỉ số phát triển trẻ như tỷ lệ suy dinh dưỡng cân nặng dưới 5 tuổi còn 5,1% và chiều cao 6,6% cho thấy điều kiện sức khỏe tốt, tạo tiền đề thuận lợi cho việc phát triển năng lực thẩm mỹ và sáng tạo của trẻ thông qua các hoạt động giáo dục.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết phát triển tâm lý trẻ mẫu giáo và lý thuyết quản lý giáo dục. Lý thuyết phát triển tâm lý nhấn mạnh đặc điểm nhận thức, tình cảm và ý chí của trẻ mẫu giáo, trong đó hoạt động tạo hình giúp trẻ phát triển tư duy trực quan, trí tưởng tượng và cảm xúc thẩm mỹ. Lý thuyết quản lý giáo dục tập trung vào vai trò của cán bộ quản lý, đặc biệt là hiệu trưởng trường mầm non trong việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và đánh giá hoạt động giáo dục thẩm mỹ.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng bao gồm:

  • Giáo dục thẩm mỹ (GDTM): quá trình hình thành và phát triển năng lực cảm thụ và sáng tạo cái đẹp ở trẻ.
  • Hoạt động tạo hình (HĐTH): hoạt động nghệ thuật tạo ra sản phẩm đẹp về hình thể và màu sắc, bao gồm vẽ, nặn, xé dán, lắp ghép.
  • Quản lý giáo dục thẩm mỹ: các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm tổ chức hiệu quả hoạt động GDTM cho trẻ.
  • Cán bộ quản lý (CBQL): bao gồm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn.
  • Giáo viên mầm non (GVMN): người trực tiếp tổ chức và thực hiện các hoạt động giáo dục cho trẻ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính bao gồm:

  • Phiếu điều tra khảo sát 155 khách thể gồm 35 cán bộ quản lý và 120 giáo viên mầm non tại 10 trường mầm non huyện Hoằng Hóa.
  • Quan sát trực tiếp các hoạt động tạo hình tại trường.
  • Phỏng vấn sâu cán bộ quản lý, giáo viên và chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện.
  • Thu thập và phân tích các văn bản pháp luật, tài liệu hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo liên quan đến giáo dục mầm non và giáo dục thẩm mỹ.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, phân tích định tính và định lượng bằng phần mềm Excel. Cỡ mẫu được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm 2022, với các giai đoạn khảo sát, thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về giáo dục thẩm mỹ qua hoạt động tạo hình: Khoảng 85% cán bộ quản lý và 78% giáo viên nhận thức rõ tầm quan trọng của GDTM cho trẻ mẫu giáo thông qua HĐTH. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% giáo viên áp dụng đa dạng phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động tạo hình sáng tạo.

  2. Thực trạng lập kế hoạch và tổ chức hoạt động tạo hình: 70% trường mầm non đã xây dựng kế hoạch giáo dục thẩm mỹ phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và điều kiện thực tế, nhưng chỉ 55% kế hoạch được triển khai đầy đủ và linh hoạt. Việc tổ chức các hoạt động tạo hình còn mang tính khuôn mẫu, thiếu đổi mới sáng tạo.

  3. Cơ sở vật chất và điều kiện hỗ trợ: Chỉ khoảng 50% trường có đủ cơ sở vật chất, đồ dùng, nguyên vật liệu phục vụ hoạt động tạo hình. Việc sử dụng các phương tiện kỹ thuật số hỗ trợ giáo dục thẩm mỹ còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục.

  4. Kiểm tra, đánh giá và chỉ đạo thực hiện: Công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động GDTM qua HĐTH được thực hiện định kỳ ở 65% trường, nhưng chưa có hệ thống tiêu chí đánh giá rõ ràng và đồng bộ. Việc chỉ đạo đổi mới phương pháp giáo dục thẩm mỹ còn chưa triệt để.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên chủ yếu do năng lực quản lý và chuyên môn của một bộ phận cán bộ quản lý và giáo viên còn hạn chế, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục mầm non tại các địa phương khác, tỷ lệ áp dụng phương pháp sáng tạo và cơ sở vật chất hỗ trợ tại huyện Hoằng Hóa còn thấp hơn khoảng 10-15%. Điều này cho thấy cần có sự đầu tư và nâng cao năng lực quản lý giáo dục thẩm mỹ một cách đồng bộ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức, áp dụng phương pháp, cơ sở vật chất và kiểm tra đánh giá tại các trường khảo sát, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong quản lý giáo dục thẩm mỹ. Bảng tổng hợp các biện pháp quản lý hiện hành và mức độ thực hiện cũng sẽ hỗ trợ phân tích sâu hơn.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của hiệu trưởng trong việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động giáo dục thẩm mỹ, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc đổi mới phương pháp và tăng cường điều kiện vật chất để nâng cao hiệu quả giáo dục thẩm mỹ cho trẻ mẫu giáo.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực chuyên môn cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng chuyên sâu về quản lý giáo dục thẩm mỹ và kỹ năng tổ chức hoạt động tạo hình sáng tạo. Mục tiêu đạt 90% cán bộ quản lý và giáo viên được đào tạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với các trung tâm đào tạo.

  2. Xây dựng và hoàn thiện kế hoạch giáo dục thẩm mỹ phù hợp: Hiệu trưởng các trường cần chỉ đạo xây dựng kế hoạch chi tiết, linh hoạt, phù hợp với đặc điểm trẻ và điều kiện thực tế, đảm bảo kế hoạch được triển khai đầy đủ. Thời gian hoàn thành kế hoạch mới trong 3 tháng đầu năm học.

  3. Tăng cường cơ sở vật chất và trang thiết bị hỗ trợ hoạt động tạo hình: Đầu tư bổ sung nguyên vật liệu, đồ dùng tạo hình và thiết bị công nghệ hỗ trợ giáo dục thẩm mỹ. Mục tiêu nâng tỷ lệ trường có đủ điều kiện lên 80% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Phòng Giáo dục và các trường mầm non.

  4. Đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động tạo hình: Khuyến khích giáo viên áp dụng phương pháp thực hành, trải nghiệm, trò chơi và sử dụng đa dạng hình thức tổ chức như hoạt động cá nhân, nhóm nhỏ và cả lớp. Thời gian áp dụng ngay từ đầu năm học.

  5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và chỉ đạo thực hiện: Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá cụ thể, tổ chức kiểm tra định kỳ và đột xuất, đồng thời có biện pháp khen thưởng, động viên các cá nhân, tập thể thực hiện tốt. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu trường và Phòng Giáo dục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lý giáo dục thẩm mỹ, giúp xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động hiệu quả.

  2. Giáo viên mầm non: Tài liệu tham khảo về phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình sáng tạo, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý trẻ mẫu giáo, giúp nâng cao chất lượng giảng dạy.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, giáo dục mầm non: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích chuyên sâu về quản lý giáo dục thẩm mỹ, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển giáo dục mầm non, đặc biệt là giáo dục thẩm mỹ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao giáo dục thẩm mỹ cho trẻ mẫu giáo lại quan trọng?
    Giáo dục thẩm mỹ giúp trẻ phát triển năng lực cảm thụ cái đẹp, trí tưởng tượng và sáng tạo, góp phần hình thành nhân cách toàn diện. Ví dụ, qua hoạt động tạo hình, trẻ học cách thể hiện cảm xúc và nhận thức về thế giới xung quanh.

  2. Hoạt động tạo hình gồm những hình thức nào?
    Hoạt động tạo hình bao gồm vẽ, nặn, xé dán, lắp ghép và xây dựng sản phẩm nghệ thuật. Các hình thức này giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động tinh và khả năng sáng tạo.

  3. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý giáo dục thẩm mỹ là gì?
    Hiệu trưởng chịu trách nhiệm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động giáo dục thẩm mỹ, đảm bảo các hoạt động được thực hiện hiệu quả và phù hợp với mục tiêu giáo dục.

  4. Những khó khăn thường gặp trong quản lý giáo dục thẩm mỹ cho trẻ mẫu giáo?
    Khó khăn bao gồm hạn chế về năng lực quản lý, thiếu cơ sở vật chất, phương pháp tổ chức hoạt động còn đơn điệu và thiếu sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả giáo dục thẩm mỹ qua hoạt động tạo hình?
    Cần nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên, đổi mới phương pháp tổ chức, tăng cường cơ sở vật chất và xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá hiệu quả. Ví dụ, tổ chức các cuộc thi sáng tạo giúp trẻ phát huy khả năng nghệ thuật.

Kết luận

  • Giáo dục thẩm mỹ cho trẻ mẫu giáo thông qua hoạt động tạo hình là yếu tố quan trọng trong phát triển toàn diện nhân cách trẻ.
  • Thực trạng quản lý tại các trường mầm non huyện Hoằng Hóa còn nhiều hạn chế về năng lực quản lý, cơ sở vật chất và phương pháp tổ chức.
  • Hiệu trưởng đóng vai trò trung tâm trong việc lập kế hoạch, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động giáo dục thẩm mỹ.
  • Đề xuất 6 biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục thẩm mỹ, bao gồm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện kế hoạch, tăng cường cơ sở vật chất, đổi mới phương pháp, kiểm tra đánh giá và huy động lực lượng giáo dục.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý giáo dục thẩm mỹ tại địa phương, hướng tới phát triển giáo dục mầm non toàn diện.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất trong năm học tiếp theo, tổ chức đánh giá hiệu quả định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác.

Call to action: Các nhà quản lý và giáo viên mầm non cần chủ động áp dụng các giải pháp quản lý giáo dục thẩm mỹ để nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần phát triển nguồn nhân lực tương lai của đất nước.