Quản Lý Hoạt Động Giáo Dục Ngôn Ngữ Tiếng Việt Cho Học Sinh Dân Tộc Thiểu Số Tại Các Trường Tiểu Học Huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên

• Tác giả: Nguyễn Thị Bích Hòa
• Người hướng dẫn: TS. Ngô Giang Nam
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản Lý Giáo Dục Ngôn Ngữ Tiếng Việt Cho Học Sinh Dân Tộc Thiểu Số Tại Trường Tiểu Học
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGÔN NGỮ TIẾNG VIỆT CHO HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC
• 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
• 1.2. Những nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.3. Những nghiên cứu ở trong nước
• 1.4. Một số khái niệm cơ bản
• 1.4.1. Giáo dục, hoạt động giáo dục
• 1.4.2. Học sinh dân tộc thiểu số. Giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt cho HS tiểu học DTTS
• 1.4.3. Quản lý hoạt động giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt cho HS tiểu học là người DTTS
• 1.5. Những vấn đề cơ bản về hoạt động giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt cho HS tiểu học người DTTS tại trường tiểu học
• 1.5.1. Đặc điểm tâm sinh lý của HS tiểu học DTTS
• 1.5.2. Vị trí vai trò của giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt trong chương trình giáo dục tiểu học
• 1.5.3. Mục tiêu giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS tiểu học DTTS
• 1.5.4. Nội dung giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt cho HS tiểu học DTTS
• 1.5.5. Các con đường và hình thức giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt cho HS tiểu học người DTTS
• 1.5.6. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại trường tiểu học
• 1.5.7. Lập kế hoạch giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại trường tiểu học
• 1.5.8. Tổ chức hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS tiểu học DTTS tại trường tiểu học
• 1.5.9. Chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HSDTTS tại trường tiểu học
• 1.5.10. Kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học
• 1.5.11. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt cho HS DTTS tại trường tiểu học
• 1.5.11.1. Yếu tố chủ quan
• 1.5.11.2. Yếu tố khách quan
• 1.6. Kết luận chương 1
• 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGÔN NGỮ TIẾNG VIỆT CHO HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN
• 2.1. Khái quát về địa bàn khảo sát
• 2.1.1. Vài nét về tình hình kinh tế - xã hội huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.1.2. Về giáo dục
• 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng
• 2.2.1. Mục đích khảo sát
• 2.2.2. Nội dung khảo sát
• 2.2.3. Đối tượng khảo sát
• 2.2.4. Phương pháp khảo sát
• 2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về vai trò hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học huyện Định hóa
• 2.3.2. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về mục tiêu hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học huyện Định hóa
• 2.3.3. Thực trạng nội dung hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, Thái Nguyên
• 2.3.4. Thực trạng các con đường và hình thức giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, Thái Nguyên
• 2.3.5. Thực trạng phối hợp của các lực lượng giáo dục trong hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, Thái Nguyên
• 2.3.6. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại trường tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.3.7. Thực trạng lập kế hoạch giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại trường tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.3.8. Thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, Thái Nguyên
• 2.3.9. Thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, Thái Nguyên
• 2.3.10. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, Thái Nguyên
• 2.3.11. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt cho HS DTTS tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, Thái Nguyên
• 2.3.12. Đánh giá chung
• 2.3.12.1. Kết quả đạt được
• 2.3.12.2. Tồn tại, hạn chế
• 2.4. Kết luận chương 2
• 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGÔN NGỮ TIẾNG VIỆT CHO HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN
• 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp
• 3.1.1. Nguyên tắc bảo đảm tính đồng bộ
• 3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính thực tiễn
• 3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi
• 3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả
• 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh DTTS tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 3.2.1. Tăng cường công tác truyền thông, nâng cao nhận thức cho phụ huynh, học sinh, CB giáo viên và cộng đồng đối với hoạt động giáo dục ngôn ngữ việc tiếng Việt cho HS DTTS
• 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo dục ngôn ngữ tiếng việt cho HSDTTS tại các trường tiểu học trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 3.2.3. Tổ chức hoạt động giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt cho HS DTTS qua các hoạt động trải nghiệm
• 3.2.4. Phối hợp các lực lượng giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt cho học sinh DTTS
• 3.2.5. Chỉ đạo kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số
• 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp
• 3.4. Khảo nghiệm các biện pháp
• 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm
• 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm
• 3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm
• 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm
• 3.5. Kết luận chương 3
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Quản Lý Giáo Dục Ngôn Ngữ Tiếng Việt Tiểu Học

Việt Nam, quốc gia đa dân tộc, đặt ra thách thức lớn trong việc giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số (HS DTTS) tại các trường tiểu học. Đây không chỉ là nhiệm vụ sư phạm mà còn là yếu tố then chốt để đảm bảo bình đẳng giáo dục, giúp các em hòa nhập và phát triển toàn diện. Quản lý giáo dục hiệu quả trong bối cảnh này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về văn hóa dân tộc, sự khác biệt văn hóa, và những khó khăn trong học tiếng Việt mà các em gặp phải. Việc xây dựng chính sách giáo dục cho DTTS phù hợp, hỗ trợ học sinh DTTS một cách toàn diện là vô cùng quan trọng. Nghiên cứu này tập trung vào việc khám phá các phương pháp và giải pháp để nâng cao chất lượng dạy tiếng Việt cho học sinh DTTS. Theo nghiên cứu của Đại học Thái Nguyên, việc này cần được thực hiện ở cấp quản lý và thực thi để đưa ra được những giải pháp mang tính thực tiễn cao.

1.1. Tầm Quan Trọng của Giáo Dục Ngôn Ngữ Tiếng Việt cho HS DTTS

Giáo dục ngôn ngữ Tiếng Việt đóng vai trò then chốt trong việc mở cánh cửa tri thức cho học sinh DTTS. Nắm vững tiếng Việt giúp các em tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn, tham gia tích cực vào các hoạt động học tập và xã hội, đồng thời bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc. Bên cạnh đó, nó còn giúp các em tiếp cận với các cơ hội việc làm và phát triển bản thân trong tương lai.Việc trang bị cho học sinh dân tộc thiểu số vốn tiếng Việt vững chắc giúp các em tự tin hơn trong giao tiếp, học tập và sinh hoạt, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền.

1.2. Thách Thức Đặc Thù trong Dạy và Học Tiếng Việt cho HS DTTS

Học sinh DTTS thường gặp nhiều khó khăn trong quá trình học tiếng Việt do sự khác biệt về văn hóa dân tộc, ngôn ngữ mẹ đẻ và môi trường giao tiếp. Việc thiếu tài liệu dạy học tiếng Việt phù hợp với đặc điểm vùng miền, sự khác biệt văn hóa và trình độ của học sinh cũng là một rào cản lớn. Ngoài ra, vấn đề bồi dưỡng giáo viên để nâng cao năng lực dạy tiếng Việt cho học sinh DTTS cũng cần được quan tâm hơn nữa.

II. Vấn Đề Trong Quản Lý Giáo Dục Tiếng Việt Tiểu Học DTTS

Công tác quản lý giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số tại các trường tiểu học hiện nay đối mặt với nhiều thách thức. Từ việc xây dựng kế hoạch, tổ chức hoạt động, đến kiểm tra đánh giá đều cần có sự điều chỉnh phù hợp với đặc điểm của đối tượng học sinh. Thực trạng giáo dục hiện nay cho thấy sự thiếu đồng bộ giữa các cấp quản lý, sự hạn chế về nguồn lực, và sự chưa hiệu quả trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Điều này dẫn đến tình trạng chất lượng nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh DTTS còn thấp, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của các em. Theo khảo sát tại huyện Định Hóa, nhiều giáo viên còn thiếu kinh nghiệm và phương pháp sư phạm phù hợp để giảng dạy cho học sinh DTTS.

2.1. Thiếu Hụt Nguồn Lực và Cơ Sở Vật Chất cho Giáo Dục Tiếng Việt

Một trong những vấn đề nổi cộm là tình trạng thiếu hụt về cơ sở vật chất và tài liệu dạy học tiếng Việt phù hợp với đặc điểm văn hóa và ngôn ngữ của học sinh DTTS. Nhiều trường tiểu học vùng sâu vùng xa còn thiếu phòng học, trang thiết bị dạy học hiện đại, và tài liệu dạy học tiếng Việt được biên soạn riêng cho đối tượng học sinh này. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy và học tiếng Việt của các em.

2.2. Bất Cập Trong Đội Ngũ Giáo Viên Dạy Tiếng Việt cho HS DTTS

Đội ngũ giáo viên dạy tiếng Việt cho học sinh DTTS còn gặp nhiều khó khăn về trình độ chuyên môn, kinh nghiệm và sự am hiểu về văn hóa dân tộc. Nhiều giáo viên chưa được đào tạo bài bản về phương pháp dạy tiếng Việt cho học sinh DTTS, chưa có kỹ năng giao tiếp hiệu quả với học sinh và phụ huynh, và chưa thực sự hiểu rõ những khó khăn mà các em gặp phải trong quá trình học tập. Vì thế cần có sự bồi dưỡng giáo viên sâu sát và thường xuyên.

2.3. Kẽ Hở Trong Đánh Giá Năng Lực Tiếng Việt của Học Sinh

Công tác đánh giá năng lực tiếng Việt của học sinh DTTS hiện nay còn nhiều bất cập, chưa thực sự phản ánh đúng trình độ và sự tiến bộ của các em. Các bài kiểm tra thường tập trung vào kiến thức ngữ pháp mà chưa chú trọng đến khả năng giao tiếp, vận dụng ngôn ngữ vào thực tế. Việc này gây khó khăn cho giáo viên trong việc điều chỉnh phương pháp dạy học và hỗ trợ học sinh DTTS một cách hiệu quả.

III. Phương Pháp Quản Lý Nâng Cao Chất Lượng Giáo Dục Tiếng Việt

Để nâng cao chất lượng giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh DTTS tại trường tiểu học, cần áp dụng các phương pháp quản lý giáo dục phù hợp. Trong đó, chú trọng việc xây dựng kế hoạch giảng dạy chi tiết, đổi mới hình thức tổ chức, tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ học sinh DTTS về mặt tinh thần và vật chất, tạo môi trường học tập thân thiện, khuyến khích sự tham gia tích cực của các em vào các hoạt động học tập. Việc đổi mới phương pháp dạy học cũng đóng vai trò quan trọng, cần lựa chọn các phương pháp phù hợp với đặc điểm tâm lý và trình độ của học sinh.

3.1. Xây Dựng Kế Hoạch Giáo Dục Ngôn Ngữ Tiếng Việt Chi Tiết Phù Hợp

Việc xây dựng kế hoạch giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt chi tiết, phù hợp với đặc điểm của từng vùng miền, từng dân tộc và từng đối tượng học sinh là vô cùng quan trọng. Kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, và cách thức đánh giá, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Kế hoạch giáo dục phải dựa trên việc điều tra kỹ lưỡng khả năng tiếng Việt của học sinh để có thể đưa ra những biện pháp hỗ trợ phù hợp.

3.2. Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học Phát Huy Tính Tích Cực của HS

Đổi mới phương pháp dạy học là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh DTTS. Cần lựa chọn các phương pháp dạy học tích cực, lấy học sinh làm trung tâm, khuyến khích sự tham gia chủ động, sáng tạo của các em. Sử dụng các trò chơi, bài hát, câu chuyện, hình ảnh minh họa sinh động để tạo hứng thú cho học sinh và giúp các em dễ dàng tiếp thu kiến thức. Dạy song ngữ cũng là một phương pháp nên được khai thác.

IV. Ứng Dụng Thực Tế Giải Pháp Quản Lý Giáo Dục Tiếng Việt

Việc ứng dụng các giải pháp quản lý giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt vào thực tế cần được thực hiện một cách linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với điều kiện cụ thể của từng trường tiểu học. Cần tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm để không ngừng hoàn thiện phương pháp dạy tiếng Việt cho học sinh DTTS. Đồng thời, cần tạo điều kiện để giáo viên được học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, nâng cao trình độ chuyên môn. Sự tham gia của gia đình và cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ học sinh học tập. Việc đánh giá sự tiến bộ của học sinh cần được thực hiện thường xuyên và có hệ thống.

4.1. Tăng Cường Hợp Tác Giữa Nhà Trường Gia Đình và Cộng Đồng

Sự tham gia của gia đình và cộng đồng có vai trò rất lớn trong việc hỗ trợ học sinh DTTS học tập. Nhà trường cần chủ động liên hệ với phụ huynh, thông báo về tình hình học tập của con em, và phối hợp để tạo môi trường học tập tốt nhất cho các em. Tổ chức các buổi sinh hoạt cộng đồng, các hoạt động văn hóa văn nghệ để gắn kết nhà trường, gia đình và cộng đồng.

4.2. Xây Dựng Môi Trường Học Tập Thân Thiện Hỗ Trợ

Tạo môi trường học tập thân thiện, gần gũi, tôn trọng sự khác biệt về văn hóa và ngôn ngữ của học sinh DTTS là vô cùng quan trọng. Giáo viên cần thể hiện sự yêu thương, quan tâm, chia sẻ với học sinh, tạo điều kiện để các em tự tin thể hiện bản thân và phát huy khả năng của mình. Cần tránh mọi hình thức phân biệt đối xử, kỳ thị, gây tổn thương đến tâm lý của học sinh.

V. Kết Quả Nghiên Cứu Về Quản Lý Giáo Dục Tiếng Việt Cho DTTS

Nghiên cứu về quản lý giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường tiểu học đã mang lại những kết quả đáng khích lệ. Chất lượng học tập của học sinh được nâng cao, sự tự tin trong giao tiếp tăng lên, và mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình, cộng đồng trở nên gắn bó hơn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều việc phải làm để hoàn thiện hệ thống giáo dục hòa nhập cho học sinh DTTS, đảm bảo các em có cơ hội phát triển toàn diện. Cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá, và đổi mới giáo dục để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.

5.1. Đánh Giá Hiệu Quả của Các Biện Pháp Quản Lý Giáo Dục

Việc đánh giá hiệu quả của các biện pháp quản lý giáo dục cần được thực hiện một cách khách quan, toàn diện, dựa trên các tiêu chí cụ thể, rõ ràng. Cần thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm học sinh, giáo viên, phụ huynh, và cán bộ quản lý. Phân tích dữ liệu một cách khoa học, rút ra những bài học kinh nghiệm để cải thiện công tác quản lý.

5.2. Bài Học Kinh Nghiệm và Đề Xuất Cho Tương Lai Giáo Dục DTTS

Từ kết quả nghiên cứu, có thể rút ra những bài học kinh nghiệm quý báu về quản lý giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh DTTS. Cần tiếp tục đầu tư nguồn lực, bồi dưỡng giáo viên, đổi mới phương pháp dạy học, và tăng cường sự phối hợp giữa các bên liên quan. Đồng thời, cần nghiên cứu, xây dựng các chính sách giáo dục phù hợp với đặc điểm của từng vùng miền, từng dân tộc, đảm bảo giáo dục hòa nhập cho tất cả học sinh.

VI. Tương Lai Quản Lý và Phát Triển Giáo Dục Ngôn Ngữ Tiếng Việt

Trong tương lai, công tác quản lý giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số tại trường tiểu học cần tiếp tục được quan tâm và đầu tư. Cần có những chính sách đột phá, những giải pháp sáng tạo để giải quyết những khó khăn, thách thức hiện tại. Phát triển ngôn ngữ và văn hóa của các dân tộc cần được coi trọng, tạo điều kiện để học sinh DTTS phát huy tối đa tiềm năng của mình. Giáo dục hòa nhập và bình đẳng là mục tiêu cao cả mà chúng ta cần hướng tới.

6.1. Đề Xuất Chính Sách và Giải Pháp Phát Triển Giáo Dục DTTS

Cần có những chính sách ưu tiên về tài chính, nhân lực, và cơ sở vật chất cho các trường tiểu học vùng sâu vùng xa, nơi có đông học sinh DTTS. Xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng giáo viên chuyên biệt về dạy tiếng Việt cho học sinh DTTS. Phát triển các tài liệu dạy học tiếng Việt đa dạng, phong phú, phù hợp với đặc điểm của từng vùng miền, từng dân tộc. Bên cạnh đó, cần có chính sách khuyến khích dạy song ngữ.

6.2. Nâng Cao Nhận Thức Về Văn Hóa và Ngôn Ngữ DTTS

Nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của văn hóa dân tộc và ngôn ngữ của các dân tộc thiểu số là vô cùng quan trọng. Tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, các cuộc thi tìm hiểu về văn hóa dân tộc để khuyến khích học sinh DTTS tự hào về nguồn gốc của mình. Tạo điều kiện để học sinh DTTS được học tiếng mẹ đẻ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam là quốc gia đa dân tộc với 54 dân tộc anh em, trong đó dân tộc thiểu số chiếm khoảng 14,6% tổng dân số. Tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên, tỷ lệ học sinh dân tộc thiểu số (DTTS) chiếm tới 80,2% trong tổng số học sinh tiểu học, với hơn 7.000 học sinh DTTS trong tổng số hơn 8.000 học sinh toàn huyện năm học 2019-2020. Tuy nhiên, học sinh DTTS gặp nhiều khó khăn trong việc sử dụng tiếng Việt – ngôn ngữ chính thức trong hệ thống giáo dục – dẫn đến kết quả học tập còn hạn chế, đặc biệt là kỹ năng đọc, viết và giao tiếp. Mục tiêu nghiên cứu nhằm quản lý hiệu quả hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh DTTS tại các trường tiểu học huyện Định Hóa, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ năm học 2017-2018 đến 2018-2019, khảo sát tại 24 trường tiểu học trên địa bàn huyện. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, giúp học sinh DTTS phát triển năng lực ngôn ngữ tiếng Việt, từ đó nâng cao chất lượng học tập và giảm tỷ lệ học sinh bỏ học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

• Lý thuyết phát triển ngôn ngữ của Vygotsky: Ngôn ngữ là công cụ quan trọng trong phát triển tư duy và nhận thức xã hội, trẻ em phát triển ngôn ngữ thông qua tương tác xã hội và học tập có hướng dẫn.
• Giả thuyết phát triển phụ thuộc lẫn nhau của Cummins: Khả năng ngôn ngữ thứ hai (tiếng Việt) phụ thuộc vào khả năng ngôn ngữ thứ nhất (tiếng mẹ đẻ), nhấn mạnh vai trò của tiếng mẹ đẻ trong giáo dục song ngữ.
• Khái niệm quản lý giáo dục: Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá nhằm đạt mục tiêu giáo dục, trong đó quản lý hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS là sự tác động có chủ đích của người quản lý đến quá trình giáo dục.
• Khái niệm giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS: Quá trình giáo dục nhằm phát triển các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số, giúp các em tự tin giao tiếp và học tập.
• Đặc điểm tâm sinh lý của HS DTTS: Học sinh DTTS có đặc điểm nhận thức và ngôn ngữ kém phát triển hơn so với học sinh miền xuôi, cần phương pháp giáo dục phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ 24 trường tiểu học huyện Định Hóa, khảo sát 50 cán bộ quản lý, 54 tổ trưởng chuyên môn và 192 giáo viên, cùng các sản phẩm giáo dục và văn bản quản lý liên quan.
• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp điều tra giáo dục, phỏng vấn sâu, nghiên cứu sản phẩm và thu thập ý kiến chuyên gia để đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp. Phân tích số liệu bằng công thức thống kê, tính tỷ lệ phần trăm.
• Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực hiện từ tháng 9/2019 đến tháng 3/2020, số liệu thu thập từ năm học 2017-2018 đến 2018-2019.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

• Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ vai trò quan trọng của giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS, tuy nhiên chỉ khoảng 60% có kế hoạch cụ thể và thực hiện đầy đủ các hoạt động giáo dục ngôn ngữ.
• Nội dung và hình thức giáo dục ngôn ngữ: 70% trường tiểu học tổ chức các hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt qua dạy học chính khóa, nhưng chỉ 45% tổ chức hoạt động trải nghiệm và ngoại khóa hiệu quả, hạn chế trong việc sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp hàng ngày.
• Quản lý hoạt động giáo dục ngôn ngữ: Công tác lập kế hoạch và chỉ đạo thực hiện còn thiếu đồng bộ, chỉ có khoảng 55% trường có kế hoạch quản lý chi tiết, kiểm tra đánh giá chưa thường xuyên và chưa khoa học.
• Yếu tố ảnh hưởng: Năng lực giáo viên còn hạn chế (chỉ 40% giáo viên có năng lực chuyên môn tốt về giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS), cơ sở vật chất thiếu thốn, môi trường gia đình và xã hội chưa tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh luyện tập tiếng Việt.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do sự bất đồng ngôn ngữ giữa giáo viên và học sinh, thiếu chương trình đào tạo và bồi dưỡng giáo viên về tiếng dân tộc thiểu số, cũng như điều kiện kinh tế xã hội khó khăn tại vùng DTTS. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy, việc phát triển song ngữ và tăng cường giáo dục tiếng Việt cho HS DTTS là xu hướng tất yếu để nâng cao chất lượng giáo dục. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ nhận thức, bảng phân tích kế hoạch và đánh giá hoạt động giáo dục ngôn ngữ tại các trường. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý đồng bộ, nâng cao năng lực giáo viên và tạo môi trường học tập tiếng Việt thuận lợi cho HS DTTS.

Đề xuất và khuyến nghị

• Tăng cường công tác truyền thông: Nâng cao nhận thức của phụ huynh, học sinh, cán bộ giáo viên và cộng đồng về vai trò của giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS, nhằm tăng tỷ lệ tham gia các hoạt động giáo dục ngôn ngữ trong vòng 2 năm tới, do Phòng GDĐT và nhà trường thực hiện.
• Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên: Triển khai các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho giáo viên tiểu học DTTS, đạt 80% giáo viên được bồi dưỡng trong 1 năm, do Phòng GDĐT phối hợp với các trung tâm đào tạo thực hiện.
• Phát triển hoạt động trải nghiệm và ngoại khóa: Đa dạng hóa các hình thức giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt qua hoạt động trải nghiệm, câu lạc bộ, trò chơi, thuyết trình nhằm tăng cường kỹ năng giao tiếp cho HS DTTS, triển khai trong 2 năm, do nhà trường và các tổ chức Đoàn thể thực hiện.
• Tăng cường kiểm tra, đánh giá và chỉ đạo: Xây dựng bộ tiêu chí kiểm tra, đánh giá khoa học, tổ chức kiểm tra định kỳ và chỉ đạo thực hiện nghiêm túc các hoạt động giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong 1 năm, do Phòng GDĐT và Ban giám hiệu các trường thực hiện.
• Huy động sự phối hợp của gia đình và cộng đồng: Tuyên truyền, vận động gia đình và cộng đồng tạo môi trường sử dụng tiếng Việt tại nhà và xã hội, góp phần nâng cao kỹ năng ngôn ngữ cho HS DTTS, thực hiện liên tục, do nhà trường phối hợp với chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

• Cán bộ quản lý giáo dục: Nhận diện các vấn đề thực tiễn trong quản lý giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch phù hợp.
• Giáo viên tiểu học vùng DTTS: Áp dụng các biện pháp và phương pháp giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt hiệu quả, nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng giảng dạy.
• Nhà nghiên cứu giáo dục và ngôn ngữ học: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả khảo sát thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo.
• Các tổ chức chính sách và phát triển cộng đồng: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS để thiết kế các chương trình hỗ trợ phù hợp, góp phần phát triển bền vững vùng dân tộc thiểu số.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS lại quan trọng?
   Giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt giúp HS DTTS phát triển kỹ năng giao tiếp, tiếp thu kiến thức và hòa nhập xã hội, giảm tỷ lệ bỏ học và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

2. Những khó khăn chính trong giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS là gì?
   Bao gồm bất đồng ngôn ngữ giữa giáo viên và học sinh, thiếu giáo viên có năng lực chuyên môn, điều kiện kinh tế xã hội khó khăn và môi trường học tập chưa thuận lợi.

3. Phương pháp nào hiệu quả để nâng cao năng lực giáo viên trong lĩnh vực này?
   Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên môn, đào tạo kỹ năng sư phạm song ngữ, chia sẻ kinh nghiệm và áp dụng phương pháp dạy học tích cực, thực hành giao tiếp.

4. Làm thế nào để gia đình và cộng đồng hỗ trợ giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS?
   Gia đình và cộng đồng cần tạo môi trường sử dụng tiếng Việt trong sinh hoạt hàng ngày, phối hợp với nhà trường trong các hoạt động giáo dục và truyền thông nâng cao nhận thức.

5. Các biện pháp quản lý nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt?
   Bao gồm tăng cường truyền thông, bồi dưỡng giáo viên, phát triển hoạt động trải nghiệm, kiểm tra đánh giá thường xuyên và phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng.

Kết luận

• Giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số tại huyện Định Hóa là nhiệm vụ quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển bền vững vùng dân tộc thiểu số.
• Thực trạng cho thấy còn nhiều hạn chế về nhận thức, năng lực giáo viên, cơ sở vật chất và môi trường học tập.
• Các biện pháp quản lý được đề xuất nhằm tăng cường truyền thông, bồi dưỡng giáo viên, phát triển hoạt động trải nghiệm và kiểm tra đánh giá hiệu quả.
• Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho HS DTTS.
• Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn tới nhằm đạt mục tiêu nâng cao năng lực ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số, góp phần phát triển giáo dục toàn diện.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần nhanh chóng áp dụng các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, đảm bảo hiệu quả giáo dục ngôn ngữ tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số.