Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội và sự gia tăng các nguy cơ cháy nổ tại các khu công nghiệp, đô thị, công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC) trở thành nhiệm vụ trọng yếu nhằm bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân. Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy (PCCC), Bộ Công an, là cơ sở đào tạo chủ lực lực lượng Cảnh sát PCCC, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành phẩm chất đạo đức nghề nghiệp và năng lực chuyên môn cho học viên. Nghiên cứu tập trung vào quản lý hoạt động giáo dục đạo đức nghề nghiệp (GDĐĐNN) cho học viên tại trường nhằm nâng cao chất lượng đào tạo toàn diện, đáp ứng yêu cầu xây dựng lực lượng CAND chính quy, tinh nhuệ.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng quản lý hoạt động GDĐĐNN cho học viên Trường Đại học PCCC, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại cơ sở 1 của trường, với đối tượng khảo sát gồm 200 học viên, 61 cán bộ quản lý, giảng viên và Ban Giám hiệu. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn năm học 2020-2021, sử dụng phương pháp điều tra định lượng và định tính.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác quản lý GDĐĐNN, góp phần nâng cao phẩm chất đạo đức, năng lực nghề nghiệp của học viên, từ đó nâng cao hiệu quả công tác phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ trong tình hình mới. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ nhà trường trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức và kiểm tra hoạt động giáo dục đạo đức nghề nghiệp một cách khoa học, bài bản.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và giáo dục đạo đức nghề nghiệp, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý chức năng: Quản lý hoạt động GDĐĐNN được thực hiện qua các chức năng cơ bản gồm lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra và đánh giá. Chủ thể quản lý cần phối hợp đồng bộ các chức năng này để đạt hiệu quả cao nhất.

  • Tiếp cận năng lực: GDĐĐNN nhằm hình thành và phát triển năng lực đạo đức nghề nghiệp cho học viên, kết hợp hài hòa giữa năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức.

  • Tiếp cận hoạt động: Quản lý hoạt động GDĐĐNN là quá trình tác động có tổ chức, có mục đích của Ban Giám hiệu và các đơn vị chức năng trong nhà trường nhằm đảm bảo thực hiện đúng mục tiêu giáo dục.

Các khái niệm chính bao gồm: đạo đức nghề nghiệp, giáo dục đạo đức nghề nghiệp, quản lý hoạt động giáo dục đạo đức nghề nghiệp, học viên Cảnh sát PCCC, và các nguyên tắc quản lý như tôn trọng nhân cách, tránh làm điều ác, giáo dục trong lao động.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ phiếu khảo sát 200 học viên, 61 cán bộ quản lý, giảng viên và Ban Giám hiệu Trường Đại học PCCC; tài liệu văn bản pháp luật, báo cáo ngành, các văn bản quy định của Bộ GD&ĐT và Bộ Công an; phỏng vấn sâu cán bộ, giảng viên tiêu biểu.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu định lượng, kết hợp phân tích nội dung phỏng vấn sâu nhằm làm rõ các vấn đề thực trạng và nguyên nhân.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2020-2021, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu được lựa chọn đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng quản lý và học viên, phương pháp chọn mẫu theo phương pháp thuận tiện kết hợp phân tầng nhằm đảm bảo đa dạng về vai trò và chức năng trong nhà trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của GDĐĐNN: 100% Ban Giám hiệu, 95,2% cán bộ quản lý và 60% giảng viên đánh giá GDĐĐNN là rất cần thiết. 96% học viên cũng nhận thức đây là công tác rất cần thiết, tuy nhiên vẫn còn khoảng 4% học viên chưa nhận thức sâu sắc.

  2. Mục tiêu GDĐĐNN được đánh giá cao: Các mục tiêu như “Yêu ngành, mến nghề” (88,4% cán bộ, 76,5% học viên đánh giá rất quan trọng), “Giữ gìn đạo đức cách mạng, danh dự ngành Công an” và “Nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật” được đánh giá cao. Tuy nhiên, mục tiêu “Tinh thần năng học hỏi, cầu tiến” và “Xây dựng phong cách người CAND” có tỷ lệ đánh giá ít quan trọng hoặc không quan trọng lên tới gần 20% học viên, phản ánh tư tưởng trung bình chủ nghĩa còn tồn tại.

  3. Nội dung GDĐĐNN được thực hiện tốt: Điểm trung bình đánh giá các nội dung GDĐĐNN là 3,36/4, trong đó “Lập trường tư tưởng chính trị” (3,86), “Tôn kính, lễ phép với thầy cô giáo” (3,79) và “Ý thức tổ chức kỷ luật” (3,77) được đánh giá cao. Một số phẩm chất như “Lòng rộng lượng, bao dung” (2,56), “Tinh thần trách nhiệm công việc” (2,87) và “Lễ phép, kính trọng nhân dân” (3,10) còn ở mức khá, cần được cải thiện.

  4. Thực trạng quản lý GDĐĐNN còn hạn chế: Một số giảng viên chưa quan tâm đúng mức đến giáo dục đạo đức nghề nghiệp, tập trung chủ yếu vào chuyên môn. Năng lực quản lý, theo dõi, giám sát của cán bộ quản lý học viên và giáo viên chủ nhiệm chưa đồng đều, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sự đồng thuận cao về vai trò quan trọng của GDĐĐNN trong việc hình thành phẩm chất đạo đức và năng lực nghề nghiệp cho học viên Cảnh sát PCCC. Tuy nhiên, sự phân hóa trong nhận thức về một số mục tiêu và nội dung giáo dục phản ánh những thách thức trong việc truyền tải và thực hiện chương trình giáo dục đạo đức một cách toàn diện.

So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên các trường công an và quân sự, kết quả tương đồng về tầm quan trọng của giáo dục đạo đức nhưng cũng chỉ ra điểm yếu trong việc duy trì sự nhất quán và đổi mới phương pháp giảng dạy. Việc sử dụng biểu đồ thể hiện tỷ lệ đánh giá mức độ cần thiết và mức độ thực hiện các nội dung GDĐĐNN sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các điểm mạnh và hạn chế.

Nguyên nhân của những hạn chế này có thể do sự thiếu đồng bộ trong quản lý, hạn chế về năng lực cán bộ quản lý, cũng như ảnh hưởng của các yếu tố khách quan như ngân sách, cơ sở vật chất và tác động của xã hội hiện đại. Điều này đòi hỏi nhà trường cần có các giải pháp quản lý linh hoạt, đồng bộ và phù hợp với đặc thù lực lượng Cảnh sát PCCC.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực cán bộ, giảng viên
    Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn chuyên sâu về GDĐĐNN và kỹ năng quản lý cho cán bộ quản lý, giảng viên trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp với các đơn vị đào tạo nội bộ.

  2. Đổi mới phương pháp giáo dục đạo đức nghề nghiệp
    Áp dụng phương pháp đàm thoại, đóng vai, trò chơi và dự án nhằm tăng tính tương tác, sáng tạo trong giảng dạy GDĐĐNN. Mục tiêu nâng tỷ lệ học viên đánh giá cao các mục tiêu GDĐĐNN lên trên 90% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Khoa đào tạo và phòng Chính trị.

  3. Tăng cường quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động GDĐĐNN
    Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá định kỳ hàng quý, sử dụng các tiêu chí rõ ràng, khách quan để đánh giá hiệu quả công tác GDĐĐNN. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và phòng Quản lý học viên.

  4. Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội
    Thiết lập cơ chế trao đổi thông tin, phối hợp giáo dục giữa nhà trường và gia đình học viên, đồng thời tăng cường tuyên truyền, vận động xã hội hỗ trợ giáo dục đạo đức nghề nghiệp. Thời gian thực hiện liên tục, đánh giá hiệu quả hàng năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Chính trị và các đơn vị liên quan.

  5. Cải thiện điều kiện cơ sở vật chất và tài chính cho GDĐĐNN
    Đề xuất tăng ngân sách, đầu tư trang thiết bị phục vụ giảng dạy và hoạt động ngoại khóa nhằm nâng cao chất lượng GDĐĐNN trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp với Bộ Công an và các cơ quan tài trợ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và cán bộ quản lý các trường công an, quân sự
    Giúp xây dựng và hoàn thiện công tác quản lý giáo dục đạo đức nghề nghiệp, nâng cao hiệu quả đào tạo học viên.

  2. Giảng viên và cán bộ giáo dục trong các cơ sở đào tạo lực lượng vũ trang
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường giáo dục phẩm chất đạo đức nghề nghiệp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, giáo dục đạo đức
    Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp luận và kết quả thực nghiệm trong lĩnh vực giáo dục đạo đức nghề nghiệp.

  4. Lãnh đạo và cán bộ Bộ Công an, Bộ GD&ĐT
    Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn thực hiện công tác giáo dục đạo đức nghề nghiệp trong các trường công an.

Câu hỏi thường gặp

  1. GDĐĐNN là gì và tại sao quan trọng đối với học viên Cảnh sát PCCC?
    GDĐĐNN là quá trình giáo dục nhằm hình thành chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp cho học viên, giúp họ kết hợp hài hòa giữa năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức. Đây là yếu tố then chốt để xây dựng lực lượng Cảnh sát PCCC “vừa hồng, vừa chuyên”, đáp ứng yêu cầu công tác phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ.

  2. Phương pháp nào được áp dụng hiệu quả trong GDĐĐNN tại Trường Đại học PCCC?
    Các phương pháp đàm thoại, nêu gương, đóng vai, trò chơi và dự án được sử dụng nhằm tăng tính tương tác, giúp học viên nhận thức và thực hành các chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp trong môi trường thực tế.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động GDĐĐNN hiện nay là gì?
    Bao gồm nhận thức chưa đồng đều của giảng viên về tầm quan trọng của GDĐĐNN, năng lực quản lý và giám sát còn hạn chế, ảnh hưởng của điều kiện kinh tế xã hội và cơ sở vật chất chưa đồng bộ.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý GDĐĐNN cho học viên?
    Cần nâng cao năng lực cán bộ quản lý, đổi mới phương pháp giáo dục, tăng cường kiểm tra giám sát, phối hợp chặt chẽ với gia đình và xã hội, đồng thời cải thiện điều kiện vật chất và tài chính.

  5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho các trường công an khác không?
    Có, các nguyên tắc quản lý, phương pháp giáo dục và giải pháp đề xuất có tính khả thi và có thể điều chỉnh phù hợp để áp dụng trong các trường công an, quân sự nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức nghề nghiệp.

Kết luận

  • Luận văn làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động GDĐĐNN cho học viên Trường Đại học PCCC, xác định các yếu tố ảnh hưởng và hạn chế hiện tại.
  • Kết quả khảo sát cho thấy nhận thức về tầm quan trọng của GDĐĐNN cao nhưng còn tồn tại tư tưởng trung bình chủ nghĩa và sự chưa đồng đều trong thực hiện nội dung giáo dục.
  • Đội ngũ cán bộ, giảng viên có trình độ chuyên môn tốt nhưng cần nâng cao năng lực quản lý và đổi mới phương pháp giáo dục đạo đức nghề nghiệp.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ, bao gồm nâng cao năng lực cán bộ, đổi mới phương pháp, tăng cường kiểm tra giám sát, phối hợp xã hội hóa và cải thiện điều kiện vật chất.
  • Tiếp tục triển khai nghiên cứu mở rộng phạm vi và đánh giá hiệu quả các biện pháp quản lý GDĐĐNN trong các giai đoạn tiếp theo nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo lực lượng Cảnh sát PCCC.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và cán bộ Bộ Công an cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục đạo đức nghề nghiệp, góp phần xây dựng lực lượng Cảnh sát PCCC chính quy, tinh nhuệ, đáp ứng yêu cầu bảo vệ an ninh trật tự trong tình hình mới.