Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, việc quản lý đội ngũ giáo viên trường Trung học cơ sở (THCS) đáp ứng yêu cầu dạy học các môn tích hợp trở thành vấn đề cấp thiết. Tại trường THCS Thượng Cốc, huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội, từ năm học 2021-2022, chương trình mới được triển khai với các môn tích hợp như Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý, Nghệ thuật. Tuy nhiên, đội ngũ giáo viên hiện nay chủ yếu được đào tạo theo đơn môn, chưa đáp ứng được yêu cầu năng lực dạy học tích hợp. Thực trạng này đặt ra thách thức lớn cho công tác quản lý giáo viên nhằm nâng cao chất lượng dạy học tích hợp.

Mục tiêu nghiên cứu là khảo sát thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên dạy các môn tích hợp tại trường THCS Thượng Cốc trong giai đoạn 2020-2021, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao năng lực và phẩm chất giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục địa phương xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS theo hướng tích hợp.

Theo báo cáo khảo sát, hơn 90% giáo viên trường THCS Thượng Cốc có trình độ chuyên môn từ khá trở lên, tuy nhiên, độ tuổi bình quân khoảng 35 tuổi và còn tồn tại tình trạng thừa thiếu cục bộ giáo viên ở các bộ môn tích hợp. Việc tổ chức bồi dưỡng, đào tạo nâng cao năng lực dạy học tích hợp còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai chương trình mới. Do đó, nghiên cứu tập trung vào các khía cạnh quản lý như lập kế hoạch, tuyển chọn, đào tạo, đánh giá và tạo môi trường phát triển đội ngũ giáo viên dạy tích hợp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý nguồn nhân lực, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý của Fayol với 4 chức năng cơ bản: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, được áp dụng để phân tích các hoạt động quản lý đội ngũ giáo viên tại trường THCS Thượng Cốc.
  • Lý thuyết phát triển nguồn nhân lực của Leonard Nadler, nhấn mạnh việc tạo và khai thác tiềm năng đội ngũ giáo viên thông qua đào tạo, bồi dưỡng và đánh giá năng lực.
  • Mô hình dạy học tích hợp theo quan điểm của Xavier Roegiers và UNESCO, tập trung vào việc liên kết các môn học nhằm phát triển năng lực toàn diện cho học sinh, từ đó đặt ra yêu cầu về năng lực sư phạm và phẩm chất của giáo viên dạy tích hợp.

Các khái niệm chính bao gồm: giáo viên dạy tích hợp, quản lý đội ngũ giáo viên, năng lực nghề nghiệp giáo viên, chương trình giáo dục phổ thông 2018, và dạy học tích hợp đa môn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát thực trạng đội ngũ giáo viên trường THCS Thượng Cốc giai đoạn 2020-2021, bao gồm phiếu hỏi dành cho giáo viên và học sinh, phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý nhà trường, lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Phúc Thọ.
  • Cỡ mẫu: Khoảng 50 giáo viên và 200 học sinh tham gia khảo sát, đảm bảo tính đại diện cho đội ngũ giáo viên và học sinh trường.
  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu chọn ngẫu nhiên có phân tầng theo bộ môn và khối lớp nhằm đảm bảo tính khách quan và đa dạng.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích tần suất, so sánh tỷ lệ phần trăm, kết hợp với phân tích nội dung phỏng vấn để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.
  • Timeline nghiên cứu: Tiến hành khảo sát và thu thập dữ liệu trong năm học 2020-2021, phân tích và đề xuất biện pháp trong quý đầu năm 2022.

Thông tin thu thập được xử lý bằng phần mềm thống kê và trình bày qua các bảng biểu, biểu đồ nhằm minh họa rõ ràng các kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhận thức và năng lực giáo viên về dạy học tích hợp: Khoảng 65% giáo viên nhận thức đúng về vai trò và yêu cầu của dạy học tích hợp theo chương trình mới, tuy nhiên chỉ có khoảng 40% giáo viên tự đánh giá có đủ năng lực để thực hiện giảng dạy các môn tích hợp. Điều này cho thấy còn khoảng 60% giáo viên cần được bồi dưỡng thêm về chuyên môn và phương pháp dạy học tích hợp.

  2. Lập kế hoạch và tổ chức quản lý đội ngũ giáo viên: Nhà trường đã xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên dạy tích hợp với mục tiêu rõ ràng, tuy nhiên chỉ khoảng 55% giáo viên cho biết kế hoạch được truyền đạt đầy đủ và có sự tham gia đóng góp của họ. Việc lập kế hoạch còn thiếu sự đồng bộ và chưa thực sự sát với nhu cầu thực tế của giáo viên.

  3. Tuyển chọn và sử dụng giáo viên dạy tích hợp: Tỷ lệ giáo viên được tuyển chọn theo tiêu chuẩn chuyên môn và năng lực nghề nghiệp đạt khoảng 70%, nhưng việc phân công giảng dạy còn mang tính tạm thời, chưa phát huy tối đa năng lực của giáo viên. Có hiện tượng thừa giáo viên ở một số bộ môn và thiếu ở các môn tích hợp như Khoa học tự nhiên và Lịch sử - Địa lý.

  4. Đào tạo, bồi dưỡng và đánh giá giáo viên: Chỉ khoảng 50% giáo viên tham gia các khóa bồi dưỡng về dạy học tích hợp trong vòng 2 năm gần đây. Công tác đánh giá giáo viên dạy tích hợp còn mang tính hình thức, chưa có tiêu chí đánh giá chuyên biệt và chưa gắn kết chặt chẽ với chính sách khen thưởng, động viên.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học tích hợp tại trường còn hạn chế, ảnh hưởng đến việc đổi mới phương pháp giảng dạy. Về chủ quan, đội ngũ giáo viên chưa được đào tạo bài bản về dạy học tích hợp, dẫn đến khó khăn trong việc phối hợp và tổ chức các hoạt động học tập liên môn.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả khảo sát tại trường THCS Thượng Cốc tương đồng với thực trạng chung của nhiều trường THCS khác khi triển khai chương trình mới. Các nghiên cứu trước đây cũng chỉ ra rằng việc bồi dưỡng chuyên môn và xây dựng chính sách quản lý đội ngũ giáo viên là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng dạy học tích hợp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên nhận thức đúng về dạy học tích hợp và tỷ lệ giáo viên tự đánh giá năng lực; bảng phân tích mức độ tham gia bồi dưỡng và đánh giá giáo viên theo từng bộ môn. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý đội ngũ giáo viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực chuyên môn cho giáo viên
    Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về dạy học tích hợp cho toàn bộ giáo viên trong vòng 12 tháng tới, tập trung vào kỹ năng thiết kế bài giảng tích hợp, phương pháp giảng dạy và đánh giá học sinh. Chủ thể thực hiện là Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với nhà trường.

  2. Cải tiến công tác lập kế hoạch và truyền thông nội bộ
    Xây dựng kế hoạch quản lý đội ngũ giáo viên theo hướng đồng bộ, có sự tham gia đóng góp của giáo viên và cán bộ quản lý. Đảm bảo kế hoạch được phổ biến rộng rãi và cập nhật định kỳ hàng năm. Nhà trường chịu trách nhiệm chủ trì, phối hợp với tổ chuyên môn.

  3. Tuyển chọn và phân công giáo viên phù hợp năng lực
    Áp dụng tiêu chí tuyển chọn nghiêm ngặt dựa trên năng lực chuyên môn và phẩm chất nghề nghiệp, đồng thời phân công giảng dạy theo đúng thế mạnh của giáo viên. Thực hiện đánh giá định kỳ để điều chỉnh kịp thời. Chủ thể là Ban Giám hiệu nhà trường và Phòng Giáo dục.

  4. Xây dựng hệ thống đánh giá và khen thưởng hiệu quả
    Thiết lập bộ tiêu chí đánh giá chuyên biệt cho giáo viên dạy tích hợp, gắn kết với chính sách khen thưởng, động viên nhằm khích lệ tinh thần và nâng cao chất lượng giảng dạy. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do nhà trường phối hợp với các cơ quan quản lý giáo dục thực hiện.

  5. Tạo môi trường làm việc thuận lợi và hỗ trợ phát triển nghề nghiệp
    Đầu tư cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học tích hợp; xây dựng các câu lạc bộ chuyên môn, tổ chức hội thảo, chia sẻ kinh nghiệm thường xuyên. Nhà trường và các cấp quản lý giáo dục địa phương phối hợp thực hiện trong vòng 2 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp
    Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý đội ngũ giáo viên dạy tích hợp, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch phát triển phù hợp.

  2. Hiệu trưởng và Ban Giám hiệu các trường THCS
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao hiệu quả công tác quản lý giáo viên, đặc biệt trong bối cảnh triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018.

  3. Giáo viên THCS, đặc biệt giáo viên các môn tích hợp
    Hỗ trợ nâng cao nhận thức, năng lực chuyên môn và kỹ năng dạy học tích hợp thông qua các đề xuất bồi dưỡng và phát triển nghề nghiệp.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục
    Là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý đội ngũ giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục, cung cấp dữ liệu thực tiễn và phương pháp nghiên cứu khoa học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý đội ngũ giáo viên dạy tích hợp lại quan trọng?
    Quản lý hiệu quả giúp đảm bảo giáo viên có đủ năng lực, phẩm chất để thực hiện chương trình mới, nâng cao chất lượng dạy học và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Những khó khăn chính của giáo viên khi dạy các môn tích hợp là gì?
    Chủ yếu là thiếu kiến thức chuyên sâu về nhiều phân môn, kỹ năng phối hợp liên môn, và áp lực về thời gian chuẩn bị bài giảng tích hợp.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên?
    Thông qua các khóa đào tạo chuyên sâu, bồi dưỡng kỹ năng sư phạm tích hợp, hỗ trợ thực hành và chia sẻ kinh nghiệm trong môi trường chuyên môn.

  4. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý đội ngũ giáo viên dạy tích hợp?
    Hiệu trưởng là người xây dựng kế hoạch, tổ chức tuyển chọn, phân công, đào tạo và đánh giá giáo viên, tạo môi trường thuận lợi để giáo viên phát triển.

  5. Chính sách nào hỗ trợ giáo viên dạy tích hợp tại trường THCS Thượng Cốc?
    Hiện tại còn hạn chế, cần xây dựng chính sách khen thưởng, động viên và hỗ trợ đào tạo phù hợp để khuyến khích giáo viên nâng cao năng lực.

Kết luận

  • Quản lý đội ngũ giáo viên dạy học tích hợp tại trường THCS Thượng Cốc còn nhiều hạn chế về năng lực, kế hoạch và chính sách hỗ trợ.
  • Đội ngũ giáo viên cần được bồi dưỡng chuyên môn và kỹ năng dạy học tích hợp để đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018.
  • Công tác lập kế hoạch, tuyển chọn, sử dụng và đánh giá giáo viên cần được cải tiến theo hướng đồng bộ, khoa học và thực tiễn.
  • Việc xây dựng môi trường làm việc thuận lợi, chính sách khen thưởng và phát triển nghề nghiệp là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.
  • Nghiên cứu đề xuất các biện pháp cụ thể với timeline triển khai từ 6 tháng đến 2 năm, nhằm hỗ trợ nhà trường và các cơ quan quản lý giáo dục địa phương trong công tác quản lý đội ngũ giáo viên dạy tích hợp.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng các trường THCS cần nhanh chóng áp dụng các giải pháp quản lý đội ngũ giáo viên dạy tích hợp để nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình phổ thông hiện nay.