Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm học 2015-2016 đến 2018-2019, huyện Giồng Riềng, tỉnh Kiên Giang có tổng số 6 trường Trung học phổ thông (THPT) với tổng số học sinh hệ THPT khoảng 15.000 em. Trong đó, số học sinh yếu kém về năng lực học tập năm học 2018-2019 là 572 em, chiếm 14,8% tổng số học sinh toàn huyện. Tình trạng học sinh yếu kém kéo dài gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng giáo dục và sự phát triển toàn diện của học sinh. Đặc biệt, nhiều học sinh dân tộc Khmer có hoàn cảnh khó khăn, tỷ lệ lưu ban và bỏ học cao do điều kiện kinh tế và sự quan tâm của gia đình còn hạn chế.

Vấn đề quản lý hoạt động phụ đạo học sinh yếu kém trở thành một nhiệm vụ cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng học tập, giúp các em củng cố kiến thức, phát triển kỹ năng và tăng cường ý thức học tập. Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng quản lý hoạt động phụ đạo học sinh yếu kém tại các trường THPT huyện Giồng Riềng, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế địa phương trong giai đoạn 2015-2019. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng giáo dục phổ thông, giảm tỷ lệ học sinh yếu kém và góp phần nâng cao năng lực quản lý giáo dục tại các trường THPT trên địa bàn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai quan điểm lý thuyết chính: quan điểm hệ thống - cấu trúc và quan điểm lịch sử - logic trong quản lý giáo dục. Quan điểm hệ thống giúp nhận diện quản lý hoạt động phụ đạo học sinh yếu kém như một hệ thống con trong quản lý nhà trường, bao gồm các yếu tố như mục tiêu, nội dung, phương pháp, lực lượng tham gia và kết quả. Quan điểm lịch sử - logic giúp xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện cụ thể để khảo sát thực trạng quản lý tại huyện Giồng Riềng.

Các khái niệm trọng tâm bao gồm:

  • Quản lý giáo dục: Tác động có hệ thống, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm đảm bảo mục tiêu giáo dục.
  • Hoạt động phụ đạo: Quá trình giúp đỡ học sinh yếu kém củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng ngoài giờ học chính khóa.
  • Học sinh yếu kém về năng lực học tập: Học sinh có điểm trung bình các môn học dưới 3,5 hoặc có môn học điểm trung bình dưới 2,0, kèm theo các hạn chế về khả năng tiếp thu và kỹ năng học tập.
  • Mục tiêu phụ đạo: Củng cố kiến thức cơ bản, phát triển kỹ năng học tập và nâng cao ý thức học tập của học sinh yếu kém.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ 6 trường THPT huyện Giồng Riềng, gồm 216 phiếu khảo sát từ cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh; các báo cáo tổng kết ngành giáo dục tỉnh Kiên Giang; phỏng vấn sâu các cán bộ quản lý và giáo viên.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu khảo sát, so sánh tỷ lệ học sinh yếu kém qua các năm, đánh giá mức độ tham gia và hiệu quả hoạt động phụ đạo. Phân tích định tính qua phỏng vấn sâu để làm rõ nguyên nhân và đề xuất giải pháp.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng từ năm học 2015-2016 đến 2018-2019, tiến hành thu thập và xử lý dữ liệu trong năm 2019.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ học sinh yếu kém và tham gia phụ đạo: Năm học 2018-2019, số học sinh yếu kém chiếm 14,8% tổng số học sinh THPT toàn huyện. Trong số này, khoảng 85% học sinh yếu kém tham gia các lớp phụ đạo do nhà trường tổ chức.

  2. Cải thiện học lực sau phụ đạo: Kết quả khảo sát cho thấy có khoảng 60% học sinh yếu kém được phụ đạo có sự tiến bộ rõ rệt về điểm số, với mức tăng trung bình 1,2 điểm so với kỳ kiểm tra trước đó.

  3. Tình hình giáo viên tham gia phụ đạo: Có 60 giáo viên tham gia giảng dạy phụ đạo, trong đó 70% giáo viên có trình độ chuyên môn vững vàng và kinh nghiệm giảng dạy trên 5 năm. Tuy nhiên, chỉ 40% giáo viên được đào tạo chuyên sâu về phương pháp phụ đạo.

  4. Cơ sở vật chất và ứng dụng CNTT: Khoảng 50% trường có phòng học phụ đạo đủ điều kiện, nhưng chỉ 30% trường sử dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong quản lý và giảng dạy phụ đạo. Học sinh và giáo viên đánh giá việc ứng dụng CNTT còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của tình trạng học sinh yếu kém bao gồm điều kiện kinh tế gia đình khó khăn, đặc biệt là học sinh dân tộc Khmer, thiếu sự quan tâm đúng mức từ gia đình và nhà trường. Việc quản lý hoạt động phụ đạo còn chưa đồng bộ, kế hoạch phụ đạo chưa được xây dựng chi tiết và chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục.

So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả cho thấy việc phụ đạo học sinh yếu kém là cần thiết và có hiệu quả tích cực, nhưng cần nâng cao chất lượng quản lý và phương pháp giảng dạy. Việc ứng dụng CNTT trong quản lý và giảng dạy phụ đạo được khuyến nghị tăng cường để nâng cao hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ học sinh yếu kém qua các năm, biểu đồ so sánh điểm số trước và sau phụ đạo, bảng thống kê số lượng giáo viên tham gia và mức độ ứng dụng CNTT tại các trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng và thực hiện kế hoạch phụ đạo chi tiết: Hiệu trưởng các trường cần xây dựng kế hoạch phụ đạo cụ thể theo từng môn học, từng đối tượng học sinh yếu kém, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế. Thời gian thực hiện: ngay từ đầu năm học, đánh giá định kỳ hàng học kỳ.

  2. Nâng cao năng lực chuyên môn và phương pháp giảng dạy cho giáo viên phụ đạo: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp phụ đạo, kỹ năng sư phạm và ứng dụng công nghệ thông tin cho giáo viên. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường. Thời gian: trong vòng 1 năm học.

  3. Phát huy vai trò phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội: Tăng cường tuyên truyền, vận động phụ huynh và các tổ chức xã hội tham gia hỗ trợ học sinh yếu kém, đặc biệt là học sinh dân tộc thiểu số và có hoàn cảnh khó khăn. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Ban đại diện cha mẹ học sinh, các đoàn thể địa phương. Thời gian: liên tục trong năm học.

  4. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giảng dạy phụ đạo: Trang bị cơ sở vật chất CNTT, đào tạo giáo viên sử dụng phần mềm quản lý học tập và giảng dạy trực tuyến để nâng cao hiệu quả phụ đạo. Chủ thể thực hiện: Nhà trường phối hợp Sở GD&ĐT. Thời gian: trong 2 năm tới.

  5. Tổ chức các phong trào thi đua, khen thưởng kịp thời: Khuyến khích giáo viên và học sinh có thành tích trong hoạt động phụ đạo thông qua các hình thức thi đua, khen thưởng nhằm tạo động lực phấn đấu. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu các trường. Thời gian: hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các trường THPT: Nhận diện thực trạng và áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng phụ đạo học sinh yếu kém.

  2. Giáo viên phụ đạo và giáo viên chủ nhiệm: Nắm bắt các phương pháp giảng dạy phù hợp, kỹ năng quản lý học sinh yếu kém và phối hợp với các lực lượng giáo dục khác.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý Giáo dục: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục cấp tỉnh, huyện: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch hỗ trợ và nâng cao hiệu quả công tác phụ đạo học sinh yếu kém trên địa bàn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động phụ đạo học sinh yếu kém là gì?
    Hoạt động phụ đạo là quá trình giúp đỡ học sinh yếu kém củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng ngoài giờ học chính khóa nhằm nâng cao năng lực học tập. Ví dụ, các lớp học thêm do nhà trường tổ chức cho học sinh có điểm thấp.

  2. Tại sao cần quản lý hoạt động phụ đạo học sinh yếu kém?
    Quản lý giúp đảm bảo kế hoạch, nội dung và phương pháp phụ đạo được thực hiện hiệu quả, nâng cao chất lượng học tập và giảm tỷ lệ học sinh yếu kém. Ví dụ, việc kiểm tra, giám sát thường xuyên giúp phát hiện kịp thời những khó khăn trong quá trình phụ đạo.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý hoạt động phụ đạo?
    Bao gồm năng lực cán bộ quản lý, chất lượng đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, môi trường giáo dục và công tác thi đua khen thưởng. Ví dụ, thiếu phòng học và thiết bị dạy học sẽ làm giảm hiệu quả phụ đạo.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả phụ đạo học sinh yếu kém?
    Cần xây dựng kế hoạch chi tiết, đào tạo giáo viên, phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và quản lý. Ví dụ, sử dụng phần mềm quản lý học tập giúp theo dõi tiến bộ học sinh.

  5. Phương pháp giảng dạy phụ đạo hiệu quả là gì?
    Phương pháp cá thể hóa, phù hợp với trình độ và đặc điểm học sinh, kết hợp hoạt động nhóm và khơi dậy hứng thú học tập. Ví dụ, phương pháp Kumon giúp học sinh làm bài tập tuần tự, vừa sức, tăng sự tự tin và khả năng tự học.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động phụ đạo học sinh yếu kém tại các trường THPT huyện Giồng Riềng còn nhiều hạn chế, đặc biệt về kế hoạch, phối hợp và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Tỷ lệ học sinh yếu kém chiếm khoảng 14,8%, trong đó phần lớn học sinh dân tộc Khmer có hoàn cảnh khó khăn.
  • Hoạt động phụ đạo đã góp phần cải thiện học lực cho khoảng 60% học sinh tham gia, tuy nhiên cần nâng cao chất lượng giảng dạy và quản lý.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý bao gồm xây dựng kế hoạch chi tiết, đào tạo giáo viên, phối hợp gia đình - xã hội và ứng dụng CNTT.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong năm học tới và đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp.

Kêu gọi các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và các bên liên quan tích cực áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng phụ đạo học sinh yếu kém, góp phần phát triển giáo dục bền vững tại huyện Giồng Riềng.