Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục toàn diện, việc nâng cao chất lượng giảng dạy lý luận chính trị tại các trường chính trị cấp tỉnh đóng vai trò then chốt trong việc đào tạo đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý. Trường Chính trị tỉnh Bắc Kạn, với chức năng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cấp cơ sở, đã và đang đối mặt với thách thức trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo. Theo khảo sát năm học 2017-2018, trường có 39 cán bộ, viên chức và người lao động, trong đó đội ngũ giáo viên chủ yếu có trình độ thạc sĩ và đại học, nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế trong việc áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy của giáo viên tại trường, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo lý luận chính trị trong giai đoạn hiện nay. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào năm học 2017-2018 tại Trường Chính trị tỉnh Bắc Kạn, khảo sát trên cán bộ quản lý, giáo viên và học viên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện hiệu quả giảng dạy, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo định hướng của Đảng và Nhà nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và đổi mới phương pháp giảng dạy, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý được hiểu là quá trình tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đạt mục tiêu giáo dục (Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Nguyễn Quốc Chí).

  • Lý thuyết đổi mới phương pháp giảng dạy: Đổi mới không chỉ là thay thế phương pháp cũ bằng mới mà là cải tiến cách thức tổ chức hoạt động dạy học, vận dụng linh hoạt các phương pháp nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của người học (Phạm Viết Vượng, Hà Thế Ngữ).

  • Mô hình lấy người học làm trung tâm: Theo J.Deway, người học là trung tâm của quá trình giáo dục, giáo viên đóng vai trò hướng dẫn, tạo điều kiện để học viên phát huy năng lực nội sinh.

  • Khái niệm phương pháp giảng dạy tích cực: Bao gồm các phương pháp như thảo luận nhóm, dạy học tình huống, sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ giảng dạy nhằm tăng cường sự tương tác và phát triển kỹ năng thực hành.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy, phương pháp giảng dạy tích cực, lấy người học làm trung tâm, kế hoạch hóa quản lý, kiểm tra đánh giá đổi mới.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp các tài liệu, lý thuyết về quản lý giáo dục, đổi mới phương pháp giảng dạy để xây dựng cơ sở lý luận và khung nghiên cứu.

  • Phương pháp điều tra khảo sát: Thu thập dữ liệu qua phiếu hỏi với 36 cán bộ quản lý và giáo viên, 90 học viên tại Trường Chính trị tỉnh Bắc Kạn trong năm học 2017-2018 nhằm đánh giá thực trạng đổi mới phương pháp giảng dạy và quản lý.

  • Phương pháp quan sát: Dự giờ, thăm lớp học để quan sát trực tiếp hoạt động giảng dạy và quản lý đổi mới phương pháp.

  • Phương pháp phỏng vấn chuyên gia: Thu thập ý kiến từ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng và các giảng viên chủ chốt để làm rõ các vấn đề thực tiễn.

  • Phương pháp thống kê: Xử lý, phân tích số liệu khảo sát nhằm rút ra các kết luận chính xác, khách quan.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 126 phiếu (36 cán bộ quản lý, giáo viên và 90 học viên), được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho đối tượng nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu tập trung trong năm học 2017-2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng đổi mới phương pháp giảng dạy: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ vai trò của đổi mới phương pháp giảng dạy trong nâng cao chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 15% chưa thực sự quan tâm sâu sắc, dẫn đến việc triển khai chưa đồng bộ.

  2. Thực trạng áp dụng phương pháp giảng dạy: 70% giáo viên vẫn chủ yếu sử dụng phương pháp thuyết trình truyền thống, ít vận dụng các phương pháp tích cực như thảo luận nhóm, dạy học tình huống hay ứng dụng công nghệ thông tin. Học viên phản hồi chỉ có khoảng 60% hài lòng với phương pháp giảng dạy hiện tại.

  3. Quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy: Việc lập kế hoạch đổi mới phương pháp giảng dạy được thực hiện ở mức trung bình với 65% giáo viên tham gia xây dựng kế hoạch. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 50% kế hoạch được tổ chức thực hiện đầy đủ và có kiểm tra, đánh giá thường xuyên.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến đổi mới phương pháp giảng dạy: Các yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý, trình độ và kỹ năng sư phạm của giáo viên chiếm tỷ lệ ảnh hưởng lớn (khoảng 75%). Yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, thiết bị dạy học hiện đại chỉ đáp ứng khoảng 60% nhu cầu đổi mới.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy mặc dù nhận thức về đổi mới phương pháp giảng dạy được đánh giá cao, nhưng việc thực hiện còn nhiều hạn chế do nhiều nguyên nhân. Nguyên nhân chủ yếu là do đội ngũ giáo viên chưa được bồi dưỡng đầy đủ về kỹ thuật dạy học tích cực và ứng dụng công nghệ thông tin. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tỷ lệ áp dụng phương pháp tích cực tại Trường Chính trị Bắc Kạn thấp hơn khoảng 15-20%, phản ánh sự cần thiết phải tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn.

Việc quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy chưa chặt chẽ, thiếu sự kiểm tra, đánh giá thường xuyên dẫn đến hiệu quả đổi mới chưa cao. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực theo từng nhóm giáo viên và mức độ hài lòng của học viên sẽ minh họa rõ nét hơn về thực trạng này.

Ngoài ra, điều kiện cơ sở vật chất và thiết bị dạy học hiện đại chưa đáp ứng đầy đủ cũng là một rào cản khách quan, cần được đầu tư nâng cấp để hỗ trợ hiệu quả đổi mới phương pháp giảng dạy. Kết quả này phù hợp với các báo cáo ngành giáo dục về thực trạng đổi mới phương pháp giảng dạy tại các trường chính trị cấp tỉnh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên

    • Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về phương pháp giảng dạy tích cực và ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy.
    • Mục tiêu: 100% giáo viên được đào tạo trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu phối hợp với các trung tâm đào tạo chuyên ngành.

  2. Xây dựng và triển khai kế hoạch quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy bài bản

    • Lập kế hoạch dài hạn và ngắn hạn cụ thể, có lộ trình rõ ràng, phân công nhiệm vụ chi tiết cho từng cá nhân, tổ chức.
    • Mục tiêu: 90% kế hoạch được thực hiện và đánh giá định kỳ hàng quý.
    • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và các phòng ban chuyên môn.

  3. Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại

    • Mua sắm thiết bị nghe nhìn, máy tính, phần mềm hỗ trợ giảng dạy, xây dựng phòng học thông minh.
    • Mục tiêu: Hoàn thành trong 18 tháng, đáp ứng tối thiểu 80% nhu cầu giảng dạy đổi mới.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu phối hợp với Sở Nội vụ và các đơn vị liên quan.

  4. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá và khen thưởng

    • Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá đổi mới phương pháp giảng dạy, tổ chức kiểm tra định kỳ, khen thưởng kịp thời giáo viên có thành tích.
    • Mục tiêu: Tăng tỷ lệ giáo viên áp dụng phương pháp tích cực lên 75% trong 2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các trường chính trị cấp tỉnh

    • Lợi ích: Áp dụng các biện pháp quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy phù hợp với đặc thù địa phương, nâng cao hiệu quả công tác đào tạo.

  2. Giáo viên, giảng viên các trường chính trị và cơ sở đào tạo lý luận chính trị

    • Lợi ích: Nắm bắt các phương pháp giảng dạy tích cực, cải tiến kỹ năng sư phạm, tăng cường ứng dụng công nghệ trong giảng dạy.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục, Giáo dục học

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy trong môi trường giáo dục chính trị.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục cấp tỉnh và trung ương

    • Lợi ích: Đánh giá thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao đổi mới phương pháp giảng dạy lại quan trọng đối với trường chính trị?
    Đổi mới phương pháp giảng dạy giúp phát huy tính tích cực, chủ động của học viên, nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức và kỹ năng thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý ngày càng cao.

  2. Những phương pháp giảng dạy tích cực nào được khuyến khích áp dụng?
    Các phương pháp như thảo luận nhóm, dạy học tình huống, sử dụng công nghệ thông tin, học tập hợp tác được đánh giá cao vì tăng cường tương tác và phát triển kỹ năng thực hành.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến việc đổi mới phương pháp giảng dạy?
    Năng lực và nhận thức của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý là yếu tố quyết định, bên cạnh đó cơ sở vật chất và thiết bị hỗ trợ cũng đóng vai trò quan trọng.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả đổi mới phương pháp giảng dạy?
    Thông qua kiểm tra, dự giờ, khảo sát ý kiến học viên, đánh giá kết quả học tập và sự thay đổi trong phương pháp giảng dạy của giáo viên theo bộ tiêu chí cụ thể.

  5. Các biện pháp quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy có thể áp dụng trong thời gian bao lâu?
    Các biện pháp cần được triển khai theo lộ trình từ 12 đến 24 tháng để đảm bảo đào tạo, bồi dưỡng, đầu tư cơ sở vật chất và đánh giá hiệu quả một cách toàn diện.

Kết luận

  • Quản lý đổi mới phương pháp giảng dạy tại Trường Chính trị tỉnh Bắc Kạn là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý cấp cơ sở.
  • Thực trạng cho thấy nhận thức tốt nhưng việc áp dụng phương pháp tích cực còn hạn chế, quản lý đổi mới chưa chặt chẽ và cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ.
  • Nghiên cứu đề xuất các biện pháp cụ thể gồm bồi dưỡng giáo viên, xây dựng kế hoạch quản lý bài bản, đầu tư cơ sở vật chất và đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá.
  • Các biện pháp cần được triển khai đồng bộ trong vòng 1-2 năm để đạt hiệu quả cao nhất.
  • Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhà nghiên cứu và các cơ quan quản lý giáo dục trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy lý luận chính trị.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, góp phần thực hiện thành công mục tiêu đổi mới giáo dục lý luận chính trị tại địa phương.