I. Tính cấp thiết của việc quản lý di sản văn hóa phi vật thể
Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Luật Di sản văn hóa khẳng định rằng di sản văn hóa Việt Nam là tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc và có vai trò lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước. Công tác quản lý nhà nước về di sản văn hóa đã có nhiều thành tích đáng ghi nhận, với nhiều văn bản pháp lý được ban hành. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc đang đứng trước nhiều thách thức. Đặc biệt, tỉnh Bình Định với tiềm năng di sản văn hóa phong phú, đã công nhận ba di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia: Võ cổ truyền, Bài Chòi và Hát Bội. Tuy nhiên, sự mai một của các di sản này trong bối cảnh hiện đại đặt ra thách thức lớn cho các cơ quan quản lý nhà nước.
1.1. Vai trò của di sản văn hóa phi vật thể
Di sản văn hóa phi vật thể không chỉ là tài sản văn hóa mà còn là nguồn lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản này có thể tạo ra cơ hội cho du lịch văn hóa, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị văn hóa dân tộc. Các di sản như Võ cổ truyền, Bài Chòi không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn là biểu tượng của bản sắc văn hóa địa phương. Việc phát huy giá trị của các di sản này sẽ giúp nâng cao đời sống tinh thần của người dân, đồng thời thu hút sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước.
II. Thực trạng quản lý di sản văn hóa phi vật thể tại Bình Định
Trong những năm qua, công tác quản lý nhà nước về di sản văn hóa phi vật thể tại Bình Định đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Các đề án bảo tồn và phát huy di sản như Bài Chòi và Võ cổ truyền đã được xây dựng và triển khai. Đội ngũ cán bộ quản lý được đào tạo bài bản, công tác tuyên truyền và giáo dục về di sản văn hóa cũng được chú trọng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế trong việc xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, sự phối hợp giữa các cơ quan còn lỏng lẻo, và đầu tư cho hoạt động bảo tồn chưa tương xứng với yêu cầu thực tiễn.
2.1. Những thành tựu đạt được
Công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể tại Bình Định đã có những bước tiến đáng kể. Các đề án bảo tồn như Bài Chòi đã được triển khai hiệu quả, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị văn hóa. Đội ngũ cán bộ quản lý được đào tạo chuyên sâu, giúp nâng cao chất lượng công tác quản lý. Công tác tuyên truyền, quảng bá về di sản văn hóa cũng được thực hiện thường xuyên, tạo ra sự quan tâm từ cộng đồng và du khách.
2.2. Những hạn chế còn tồn tại
Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, nhưng công tác quản lý di sản văn hóa phi vật thể tại Bình Định vẫn còn nhiều hạn chế. Việc xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật còn chậm trễ, sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý chưa chặt chẽ. Đầu tư cho hoạt động bảo tồn chưa tương xứng với giá trị của di sản, dẫn đến hiệu quả bảo tồn chưa cao. Điều này đặt ra yêu cầu cần thiết phải đổi mới công tác quản lý để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa một cách hiệu quả hơn.
III. Giải pháp đổi mới quản lý di sản văn hóa phi vật thể
Để nâng cao hiệu quả quản lý di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Bình Định, cần thiết phải đổi mới công tác quản lý. Các giải pháp bao gồm tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục về giá trị di sản, xây dựng các chương trình hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn văn hóa, và nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý. Đồng thời, cần có sự tham gia tích cực của cộng đồng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa.
3.1. Tăng cường tuyên truyền và giáo dục
Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền về giá trị của di sản văn hóa phi vật thể đến với cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Các chương trình giáo dục về di sản văn hóa nên được đưa vào trong chương trình học tại các trường học, nhằm nâng cao nhận thức và tình yêu quê hương, đất nước. Việc tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật liên quan đến di sản cũng sẽ giúp cộng đồng hiểu rõ hơn về giá trị của di sản văn hóa.
3.2. Hợp tác quốc tế trong bảo tồn văn hóa
Xây dựng các chương trình hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể sẽ giúp Bình Định học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác. Việc tham gia vào các dự án quốc tế không chỉ nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý mà còn tạo cơ hội để quảng bá văn hóa Bình Định ra thế giới. Điều này sẽ góp phần thu hút đầu tư và phát triển du lịch văn hóa tại địa phương.
