Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Trực Tuyến Tại Các Trường Trung Học Phổ Thông Thành Phố Thủ Dầu Một, Tỉnh Bình Dương Trong Bối Cảnh Dịch COVID-19

• Tác giả: Cao Thị Kim Anh
• Người hướng dẫn: TS. Trần Thị Tuyết Mai
• Trường học: Trường Đại Học Thủ Dầu Một
• Chuyên ngành: Quản Lý Giáo Dục
• Đề tài: Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Trực Tuyến Tại Các Trường Trung Học Phổ Thông Thành Phố Thủ Dầu Một, Tỉnh Bình Dương Trong Bối Cảnh Dịch COVID-19
• Loại tài liệu: Luận Văn
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Bình Dương

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC TRỰC TUYẾN TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH DỊCH COVID - 19
• 1.1. Một số khái niệm của đề tài
• 1.2. Khái niệm hoạt động dạy học trực tuyến
• 1.3. Khái niệm quản lý, quản lý trường trung học phổ thông
• 1.4. Khái niệm quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông
• 1.5. Lý luận về hoạt động dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông trong bối cảnh dịch Covid – 19
• 1.6. Đặc điểm hoạt động dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông
• 1.7. Yêu cầu của hoạt động dạy học trực tuyến trong bối cảnh dịch Covid – 19
• 1.8. Mục tiêu dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông
• 1.9. Nội dung dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông
• 1.10. Phương pháp dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông
• 1.11. Kiểm tra, đánh giá trực tuyến kết quả học tập của học sinh trung học phổ thông
• 1.12. Điều kiện dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông
• 1.13. Lý luận về quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông trong bối cảnh dịch Covid - 19
• 1.14. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông trong bối cảnh dịch Covid - 19
• 1.15. Nội dung quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông
• 1.16. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông trong bối cảnh dịch Covid - 19
• 1.16.1. Những yếu tố chủ quan
• 1.16.2. Những yếu tố khách quan
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TRỰC TUYẾN TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG TRONG BỐI CẢNH DỊCH COVID – 19
• 2.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội
• 2.1.2. Tình hình giáo dục
• 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 2.2.1. Nội dung khảo sát
• 2.2.2. Công cụ điều tra, khảo sát thực trạng. Kiểm tra độ tin cậy của thang đo trong công cụ điều tra, khảo sát
• 2.2.3. Tổ chức điều tra, khảo sát
• 2.2.4. Quy ước thang đo
• 2.3. Thực trạng về hoạt động dạy học trực tuyến tại các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh dịch Covid – 19
• 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về hoạt động dạy học trực tuyến
• 2.3.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu dạy học trực tuyến tại các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung dạy học trực tuyến tại các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 2.3.4. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 2.3.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá trực tuyến kết quả học tập của học sinh tại các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 2.3.6. Thực trạng về điều kiện dạy học trực tuyến tại các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 2.3.7. Thực trạng về quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 2.3.7.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về tầm quan trọng của quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại trường trung học phổ thông
• 2.3.7.2. Thực trạng về nội dung quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 2.3.7.3. Thực trạng những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 2.3.7.3.1. Thực trạng của những yếu tố chủ quan
• 2.3.7.3.2. Thực trạng của những yếu tố khách quan
• 2.4. Đánh giá chung
• 2.5. Nguyên nhân của những hạn chế
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TRỰC TUYẾN TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG TRONG BỐI CẢNH DỊCH COVID – 19
• 3.1. Cơ sở xác lập các biện pháp
• 3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp
• 3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý
• 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học
• 3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống
• 3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
• 3.2.5. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa
• 3.3. Các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học trực tuyến tại các trường trung học phổ thông thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
• 3.3.1. Hỗ trợ, động viên, thúc đẩy hoạt động dạy trực tuyến của giáo viên
• 3.3.2. Tổ chức bồi dưỡng kỹ năng và phương pháp dạy học trực tuyến cho giáo viên
• 3.3.3. Tổ chức nâng cao ý thức học tập và kỹ năng học trực tuyến cho học sinh
• 3.3.4. Tăng cường giám sát giáo viên thực hiện kiểm tra, đánh giá trực tuyến kết quả học tập của học sinh
• 3.3.5. Đầu tư trang bị hạ tầng kỹ thuật, học liệu đảm bảo tốt điều kiện dạy học trực tuyến
• 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp
• 3.5. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất quản lý hoạt động dạy học trực tuyến
• 3.5.1. Mục đích khảo sát
• 3.5.2. Nội dung khảo sát
• 3.5.3. Đối tượng khảo sát
• 3.5.4. Phương pháp khảo sát
• 3.5.5. Kết quả đánh giá khảo sát
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Quản Lý Dạy Học Trực Tuyến THPT COVID 19

Dạy học trực tuyến (DHTT) đang trở thành xu thế tất yếu, đặc biệt trong bối cảnh dịch COVID-19. Phương pháp này thay đổi cách tiếp cận tri thức so với học trực tiếp. Quản lý dạy học trực tuyến quyết định việc đạt mục tiêu và đảm bảo chất lượng. Đại dịch COVID-19 ảnh hưởng lớn đến giáo dục toàn cầu, dẫn đến đóng cửa trường học. Năm 2020, Việt Nam lần đầu tiên giáo dục trực tuyến COVID-19 được thực hiện trên quy mô quốc gia. Mục tiêu là "tạm dừng đến trường, không dừng học" trong thời gian phòng chống dịch. Do đó, hoạt động dạy học trực tuyến THPT và quản lý còn mới mẻ, nhiều bất cập.

1.1. Khái niệm và đặc điểm của dạy học trực tuyến THPT

Dạy học trực tuyến THPT là hình thức giáo dục sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông để truyền tải kiến thức và tương tác giữa giáo viên và học sinh. Nó khác biệt so với phương pháp truyền thống ở tính linh hoạt về thời gian và địa điểm. Ưu điểm của nó là khả năng tiếp cận rộng rãi, cá nhân hóa học tập, và tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên, nó cũng đòi hỏi sự chủ động cao từ học sinh và hạ tầng công nghệ ổn định. Theo nghiên cứu của Cao Thị Kim Anh (2022), việc triển khai hiệu quả dạy học trực tuyến cần sự đầu tư vào công nghệ và đào tạo giáo viên.

1.2. Tầm quan trọng của quản lý lớp học trực tuyến trong COVID 19

Quản lý lớp học trực tuyến đóng vai trò then chốt trong đảm bảo chất lượng giáo dục trực tuyến COVID-19. Nó bao gồm việc thiết lập nội quy lớp học, theo dõi tiến độ học tập, và tạo môi trường tương tác tích cực. Một hệ thống quản lý tốt giúp giáo viên dễ dàng theo dõi học sinh, đánh giá kết quả, và cung cấp hỗ trợ kịp thời. Theo Cao Thị Kim Anh, một trong những yếu tố then chốt để quản lý lớp học trực tuyến tốt là sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên, học sinh và phụ huynh.

II. Thách Thức Dạy Học Trực Tuyến THPT Trong Bối Cảnh Covid

Việc chuyển đổi sang dạy học trực tuyến THPT không hề dễ dàng. Nhiều trường học và giáo viên gặp khó khăn trong việc thích nghi với phương pháp mới. Các vấn đề thường gặp bao gồm thiếu hạ tầng công nghệ, kỹ năng sử dụng phần mềm còn hạn chế, và sự tham gia không đầy đủ của học sinh. Theo kinh nghiệm từ các trường THPT tại Thủ Dầu Một, việc thiếu sự chuẩn bị kỹ lưỡng và đào tạo bài bản cho giáo viên là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến khó khăn dạy học trực tuyến.

2.1. Khó khăn về hạ tầng công nghệ và kết nối internet

Một trong những thách thức dạy học trực tuyến lớn nhất là sự thiếu hụt về hạ tầng công nghệ và kết nối internet ổn định. Nhiều học sinh, đặc biệt là ở vùng sâu vùng xa, không có đủ thiết bị hoặc internet để tham gia lớp học trực tuyến một cách hiệu quả. Điều này tạo ra sự bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục và ảnh hưởng đến kết quả học tập của học sinh. Theo nghiên cứu của Cao Thị Kim Anh, việc đầu tư vào hạ tầng công nghệ là yếu tố then chốt để đảm bảo thành công của mô hình dạy học trực tuyến.

2.2. Vấn đề tương tác trực tuyến và duy trì động lực học tập

Duy trì sự tương tác trực tuyến và động lực học tập của học sinh là một thách thức khác. Trong môi trường trực tuyến, học sinh dễ bị xao nhãng và khó tập trung vào bài giảng. Giáo viên cần tìm ra những phương pháp sáng tạo để thu hút sự chú ý của học sinh và tạo ra một môi trường học tập tương tác. Việc sử dụng các công cụ hỗ trợ như trò chơi, bài tập nhóm, và thảo luận trực tuyến có thể giúp tăng cường sự tham gia và động lực học tập trực tuyến.

2.3. Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần học sinh khi học trực tuyến

Việc học trực tuyến kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần học sinh. Thời gian sử dụng thiết bị điện tử nhiều, ít giao tiếp trực tiếp và áp lực học tập có thể gây ra căng thẳng, lo âu và cô đơn. Nhà trường và gia đình cần phối hợp để tạo ra một môi trường học tập cân bằng, khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động thể chất và xã hội, và cung cấp hỗ trợ tâm lý khi cần thiết.

III. Cách Quản Lý Hiệu Quả Dạy Học Trực Tuyến THPT COVID 19

Để vượt qua những thách thức trên, cần có những giải pháp quản lý dạy học trực tuyến hiệu quả. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao năng lực cho giáo viên, cải thiện hạ tầng công nghệ, và tạo ra một môi trường học tập trực tuyến hấp dẫn và tương tác. Ngoài ra, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên, học sinh và phụ huynh để đảm bảo sự thành công của giáo dục trực tuyến COVID-19.

3.1. Nâng cao năng lực giáo viên về công cụ và phương pháp dạy trực tuyến

Một trong những yếu tố then chốt để giải pháp dạy học trực tuyến thành công là năng lực của giáo viên. Giáo viên cần được trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để sử dụng các công cụ và phương pháp dạy học trực tuyến một cách hiệu quả. Các khóa đào tạo, hội thảo, và chia sẻ kinh nghiệm dạy học trực tuyến có thể giúp giáo viên nâng cao năng lực và tự tin hơn trong việc giảng dạy trực tuyến.

3.2. Xây dựng kế hoạch dạy học trực tuyến chi tiết và linh hoạt

Việc xây dựng một kế hoạch dạy học trực tuyến chi tiết và linh hoạt là rất quan trọng. Kế hoạch này cần xác định rõ mục tiêu học tập, nội dung giảng dạy, phương pháp đánh giá, và thời gian biểu. Ngoài ra, cần có sự linh hoạt để điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết, dựa trên phản hồi của học sinh và tình hình thực tế. Giáo viên cần phối hợp với tổ chuyên môn để xây dựng kế hoạch phù hợp với đặc điểm của từng môn học và đối tượng học sinh.

3.3. Tạo môi trường tương tác và kết nối học sinh giáo viên trực tuyến

Tạo ra một môi trường tương tác và kết nối học sinh giáo viên là yếu tố quan trọng để duy trì sự hứng thú và động lực học tập của học sinh. Giáo viên có thể sử dụng các công cụ như diễn đàn, nhóm chat, và video conference để tạo ra một không gian giao tiếp và tương tác trực tuyến. Ngoài ra, cần khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động ngoại khóa và câu lạc bộ trực tuyến để tăng cường sự gắn kết và tinh thần đồng đội.

IV. Ứng Dụng Công Cụ Và Phần Mềm Dạy Học Trực Tuyến THPT

Sự thành công của dạy học trực tuyến phụ thuộc lớn vào việc lựa chọn và sử dụng hiệu quả các công cụ dạy học trực tuyến và phần mềm dạy học trực tuyến. Có rất nhiều công cụ và phần mềm khác nhau trên thị trường, mỗi loại có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Giáo viên cần lựa chọn những công cụ phù hợp với nhu cầu và điều kiện của mình, đồng thời phải nắm vững cách sử dụng để khai thác tối đa hiệu quả.

4.1. Lựa chọn nền tảng dạy học trực tuyến phù hợp với trường THPT

Việc lựa chọn một nền tảng dạy học trực tuyến phù hợp là bước đầu tiên quan trọng. Các nền tảng phổ biến hiện nay bao gồm Google Classroom, Microsoft Teams, Zoom, và Moodle. Mỗi nền tảng có những tính năng và ưu điểm riêng, vì vậy cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định. Các yếu tố cần xem xét bao gồm: dễ sử dụng, tính năng tương tác, khả năng tích hợp với các công cụ khác, và chi phí.

4.2. Sử dụng phần mềm tạo bài giảng trực tuyến hấp dẫn THPT

Để tạo ra những bài giảng trực tuyến THPT hấp dẫn, giáo viên có thể sử dụng các phần mềm như PowerPoint, Prezi, Canva, và Adobe Spark. Những phần mềm này cho phép giáo viên tạo ra những slide trình bày đẹp mắt, thêm hình ảnh, video, và âm thanh để thu hút sự chú ý của học sinh. Ngoài ra, có thể sử dụng các công cụ tạo video hoạt hình như Vyond hoặc Powtoon để tạo ra những video bài giảng sinh động và dễ hiểu.

4.3. Công cụ đánh giá trực tuyến THPT và theo dõi tiến độ học tập

Để đánh giá trực tuyến THPT hiệu quả, giáo viên có thể sử dụng các công cụ như Google Forms, Quizizz, Kahoot!, và Socrative. Những công cụ này cho phép giáo viên tạo ra các bài kiểm tra trắc nghiệm, bài tập tự luận, và khảo sát trực tuyến để đánh giá kiến thức và kỹ năng của học sinh. Ngoài ra, có thể sử dụng các công cụ quản lý học tập (LMS) để theo dõi tiến độ học tập của học sinh, xem điểm số, và phân tích kết quả.

V. Kinh Nghiệm Quản Lý Dạy Học Trực Tuyến THPT Từ COVID 19

Đại dịch COVID-19 đã mang đến những kinh nghiệm dạy học trực tuyến quý giá. Những kinh nghiệm này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những thách thức và cơ hội của dạy học trực tuyến, đồng thời cung cấp những bài học quan trọng về cách quản lý và triển khai mô hình dạy học trực tuyến hiệu quả. Việc chia sẻ và học hỏi những kinh nghiệm này là rất cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục trực tuyến.

5.1. Bài học về chính sách và hỗ trợ từ Sở Giáo Dục và Đào Tạo

Một trong những bài học quan trọng là vai trò của chính sách dạy học trực tuyến và sự hỗ trợ từ Sở Giáo Dục và Đào tạo. Chính sách cần tạo ra một khung pháp lý rõ ràng cho dạy học trực tuyến, đồng thời cung cấp những hướng dẫn và hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật, và đào tạo cho các trường học và giáo viên. Sở Giáo Dục cần đóng vai trò là trung tâm điều phối, kết nối các nguồn lực, và chia sẻ kinh nghiệm giữa các trường học.

5.2. Kinh nghiệm xây dựng nội quy và quy trình quản lý lớp học trực tuyến

Việc xây dựng quản lý lớp học trực tuyến và quy trình quản lý lớp học trực tuyến là rất quan trọng để duy trì trật tự và hiệu quả. Nội quy cần quy định rõ về thời gian biểu, cách thức tham gia lớp học, quy tắc ứng xử, và hình thức xử phạt vi phạm. Quy trình quản lý cần xác định rõ trách nhiệm của giáo viên, học sinh, và phụ huynh trong việc đảm bảo chất lượng dạy học trực tuyến.

5.3. Chia sẻ kinh nghiệm kết nối phụ huynh và hỗ trợ học sinh yếu kém

Việc kết nối học sinh giáo viên và hỗ trợ học sinh yếu kém là một thách thức lớn trong dạy học trực tuyến. Cần tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, giáo viên, phụ huynh, và các tổ chức xã hội để cung cấp hỗ trợ kịp thời cho học sinh gặp khó khăn. Các hình thức hỗ trợ có thể bao gồm: gia sư trực tuyến, nhóm học tập, tư vấn tâm lý, và hỗ trợ về tài chính.

VI. Tương Lai Quản Lý Dạy Học Trực Tuyến Hiệu Quả Tại THPT

Dù dịch bệnh có kết thúc, dạy học trực tuyến sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục. Việc đầu tư vào công nghệ, đào tạo giáo viên, và phát triển mô hình dạy học trực tuyến sáng tạo là rất cần thiết để xây dựng một hệ thống giáo dục linh hoạt, hiệu quả, và đáp ứng được nhu cầu của xã hội.

6.1. Phát triển mô hình dạy học kết hợp Blended Learning tại THPT

Mô hình dạy học kết hợp (Blended Learning) là sự kết hợp giữa dạy học trực tuyến và dạy học truyền thống. Mô hình này cho phép tận dụng những ưu điểm của cả hai hình thức, đồng thời khắc phục những nhược điểm. Ví dụ, học sinh có thể học lý thuyết trực tuyến, sau đó tham gia các buổi thực hành hoặc thảo luận trực tiếp tại trường. Điều này giúp tăng cường sự tương tác, kết nối, và hiệu quả học tập.

6.2. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI trong dạy học trực tuyến THPT

Trí tuệ nhân tạo (AI) có tiềm năng to lớn trong việc cải thiện dạy học trực tuyến. AI có thể được sử dụng để cá nhân hóa học tập, cung cấp phản hồi tức thì, tạo ra nội dung học tập phù hợp, và tự động hóa các tác vụ quản lý. Ví dụ, AI có thể phân tích dữ liệu học tập của học sinh để đưa ra những gợi ý về lộ trình học tập phù hợp, hoặc tự động chấm điểm các bài kiểm tra trắc nghiệm.

6.3. Tăng cường đầu tư vào hạ tầng công nghệ cho giáo dục trực tuyến

Để đảm bảo sự thành công của dạy học trực tuyến trong tương lai, cần tăng cường đầu tư vào hạ tầng công nghệ. Điều này bao gồm việc nâng cấp hệ thống internet, cung cấp thiết bị cho học sinh và giáo viên, và phát triển các phần mềm và ứng dụng hỗ trợ dạy học trực tuyến. Ngoài ra, cần có chính sách hỗ trợ tài chính cho các trường học và học sinh khó khăn để đảm bảo mọi người đều có cơ hội tiếp cận giáo dục trực tuyến.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 bùng phát mạnh mẽ từ năm 2020, hoạt động dạy học trực tuyến (DHTT) đã trở thành giải pháp thiết yếu nhằm duy trì việc học tập khi các trường học phải đóng cửa. Tại Việt Nam, ngành Giáo dục đã triển khai phương châm "tạm dừng đến trường, không dừng học" trên quy mô toàn quốc, trong đó các trường trung học phổ thông (THPT) thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương cũng nhanh chóng áp dụng hình thức DHTT. Theo khảo sát tại 5 trường THPT công lập trên địa bàn, với sự tham gia của 197 cán bộ quản lý và giáo viên, hoạt động DHTT đã đạt được một số kết quả nhất định, đảm bảo nội dung dạy học theo phân phối chương trình chính khóa trong hai năm học 2019-2020 và 2020-2021.

Tuy nhiên, việc triển khai DHTT còn nhiều hạn chế do thiếu đồng bộ về nền tảng công nghệ, điều kiện hạ tầng kỹ thuật chưa đồng đều, cũng như năng lực quản lý và tổ chức hoạt động dạy học trực tuyến của các nhà trường còn nhiều bất cập. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là khảo sát thực trạng quản lý hoạt động DHTT tại các trường THPT thành phố Thủ Dầu Một, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động này trong bối cảnh dịch bệnh. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên thích ứng với xu hướng chuyển đổi số trong giáo dục, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong điều kiện bất thường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về hoạt động dạy học và lý thuyết quản lý giáo dục. Lý thuyết hoạt động dạy học nhấn mạnh mối quan hệ tương tác giữa giáo viên và học sinh trong quá trình truyền đạt và tiếp nhận kiến thức, trong đó giáo viên giữ vai trò chủ đạo trong việc tổ chức và điều khiển hoạt động học tập. Lý thuyết quản lý giáo dục tập trung vào các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra nhằm đảm bảo hoạt động dạy học đạt hiệu quả cao nhất.

Ba khái niệm chuyên ngành được làm rõ gồm: hoạt động dạy học trực tuyến (DHTT) là hình thức dạy học sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông qua môi trường Internet; quản lý hoạt động dạy học trực tuyến là quá trình tác động có chủ đích của nhà quản lý vào các hoạt động dạy và học trực tuyến nhằm đạt mục tiêu giáo dục; và quản lý trường trung học phổ thông là sự tác động có kế hoạch của chủ thể quản lý đến các nguồn lực và hoạt động trong nhà trường để đạt mục tiêu giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính. Nguồn dữ liệu chính được thu thập qua khảo sát bảng hỏi với 197 cán bộ quản lý và giáo viên tại 5 trường THPT công lập trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, cùng với phỏng vấn sâu các hiệu trưởng, phó hiệu trưởng và giáo viên bộ môn. Ngoài ra, các sản phẩm quản lý như kế hoạch dạy học trực tuyến, báo cáo tổng kết và hồ sơ quản lý cũng được thu thập để phân tích.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS với các kỹ thuật thống kê mô tả (tần số, điểm trung bình, độ lệch chuẩn) và thống kê suy luận (so sánh giá trị trung bình, kiểm định tương quan Spearman). Phương pháp trích lọc nội dung được áp dụng để phân tích dữ liệu định tính từ phỏng vấn nhằm làm rõ thực trạng và nguyên nhân các vấn đề trong quản lý DHTT. Thời gian nghiên cứu tập trung vào hai năm học 2019-2020 và 2020-2021, phạm vi địa lý là 5 trường THPT tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về hoạt động dạy học trực tuyến: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ tầm quan trọng của DHTT trong bối cảnh dịch Covid-19, tuy nhiên chỉ khoảng 60% đánh giá rằng năng lực tổ chức và quản lý DHTT của nhà trường đạt mức tốt. Học sinh cũng có ý thức học tập trực tuyến nhưng còn hạn chế về kỹ năng tự học và sử dụng công nghệ.

2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học trực tuyến: Việc soạn giáo án và thiết kế bài giảng trực tuyến được thực hiện đầy đủ ở 70% giáo viên, nhưng chỉ có khoảng 55% giáo viên được bồi dưỡng kỹ năng dạy học trực tuyến bài bản. Quản lý giờ dạy trực tuyến và kiểm tra đánh giá kết quả học tập trực tuyến còn nhiều khó khăn, với tỷ lệ giám sát chặt chẽ chỉ đạt khoảng 50%.

3. Điều kiện hạ tầng kỹ thuật và học liệu: Khoảng 65% trường có hạ tầng kỹ thuật đáp ứng tối thiểu cho DHTT, nhưng thiết bị cá nhân của học sinh như máy tính hoặc thiết bị thông minh chỉ đạt khoảng 60%, gây khó khăn trong việc tiếp cận học tập. Học liệu số còn thiếu đồng bộ và chưa được cập nhật thường xuyên.

4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý DHTT: Các yếu tố chủ quan như năng lực quản lý, thái độ của cán bộ quản lý và giáo viên ảnh hưởng khoảng 70% đến hiệu quả quản lý DHTT. Yếu tố khách quan như hạ tầng kỹ thuật, chính sách hỗ trợ và điều kiện gia đình học sinh chiếm khoảng 65% ảnh hưởng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mặc dù DHTT đã được triển khai rộng rãi và nhận được sự quan tâm lớn từ các bên liên quan, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế về năng lực quản lý và điều kiện thực hiện. Nguyên nhân chủ yếu là do sự chuyển đổi đột ngột sang hình thức dạy học mới trong bối cảnh dịch bệnh, thiếu sự chuẩn bị đồng bộ về công nghệ và nhân lực. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, tình hình tại Thủ Dầu Một tương đồng với nhiều địa phương khác khi gặp khó khăn về hạ tầng kỹ thuật và kỹ năng sử dụng công nghệ của giáo viên và học sinh.

Việc quản lý hoạt động dạy học trực tuyến cần được coi trọng như một phần không thể tách rời của quản lý giáo dục hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và ứng phó với các tình huống bất thường như đại dịch. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức, năng lực quản lý và điều kiện hạ tầng kỹ thuật tại các trường khảo sát, cũng như bảng so sánh mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan và khách quan đến hiệu quả quản lý DHTT.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường bồi dưỡng kỹ năng và phương pháp dạy học trực tuyến cho giáo viên: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về công nghệ thông tin và kỹ thuật dạy học trực tuyến nhằm nâng cao năng lực sư phạm số của giáo viên. Mục tiêu đạt 90% giáo viên được đào tạo trong vòng 12 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm đào tạo thực hiện.

2. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống quản lý dạy học trực tuyến: Phát triển quy trình quản lý chặt chẽ từ khâu soạn giáo án, tổ chức giờ dạy đến kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trực tuyến. Áp dụng phần mềm quản lý học tập đồng bộ tại tất cả các trường THPT trong thành phố trong vòng 18 tháng, do Ban giám hiệu các trường chủ trì.

3. Đầu tư nâng cấp hạ tầng kỹ thuật và học liệu số: Cải thiện đường truyền Internet, trang bị thiết bị học tập cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn, đồng thời xây dựng kho học liệu số phong phú, cập nhật thường xuyên. Mục tiêu hoàn thành trong 24 tháng, phối hợp giữa Sở Giáo dục và các nhà tài trợ, doanh nghiệp công nghệ.

4. Tăng cường giám sát và hỗ trợ học sinh trong học trực tuyến: Thiết lập hệ thống giám sát việc học tập của học sinh qua phần mềm, kết hợp với sự phối hợp của gia đình để nâng cao ý thức học tập. Thực hiện thường xuyên trong năm học, do giáo viên chủ nhiệm và cán bộ quản lý nhà trường đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động dạy học trực tuyến, giúp các nhà quản lý xây dựng chính sách và quy trình quản lý hiệu quả trong bối cảnh chuyển đổi số.

2. Giáo viên trung học phổ thông: Tài liệu giúp giáo viên hiểu rõ hơn về các yêu cầu, phương pháp và kỹ năng cần thiết để tổ chức dạy học trực tuyến hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực quản lý giáo dục hiện đại.

4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Giúp các sở, phòng giáo dục xây dựng kế hoạch phát triển hạ tầng kỹ thuật, đào tạo nguồn nhân lực và hỗ trợ các trường trong việc triển khai dạy học trực tuyến.

Câu hỏi thường gặp

1. Dạy học trực tuyến có những ưu điểm gì so với dạy học truyền thống?
   DHTT giúp học sinh học tập linh hoạt về thời gian và không gian, tiết kiệm chi phí và mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục. Ví dụ, học sinh có thể xem lại bài giảng qua video lưu trữ khi cần thiết, điều này khó thực hiện trong dạy học truyền thống.

2. Những khó khăn chính trong quản lý dạy học trực tuyến là gì?
   Khó khăn bao gồm hạn chế về hạ tầng kỹ thuật, năng lực sử dụng công nghệ của giáo viên và học sinh, cũng như việc giám sát, đánh giá kết quả học tập trực tuyến còn chưa hiệu quả. Tại Thủ Dầu Một, chỉ khoảng 60% giáo viên được đào tạo bài bản về dạy học trực tuyến.

3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kiểm tra, đánh giá trực tuyến?
   Cần áp dụng các phần mềm kiểm tra trực tuyến có tính năng giám sát, kết hợp đánh giá đa dạng như tự luận, trắc nghiệm và sản phẩm học tập. Đồng thời, tăng cường giám sát qua camera và phối hợp với gia đình học sinh để đảm bảo tính khách quan.

4. Vai trò của cán bộ quản lý trong hoạt động dạy học trực tuyến là gì?
   Cán bộ quản lý chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch, phân công nhiệm vụ, tổ chức bồi dưỡng và giám sát hoạt động dạy học trực tuyến nhằm đảm bảo thực hiện đúng quy định và nâng cao chất lượng dạy học.

5. Các biện pháp hỗ trợ học sinh trong học trực tuyến hiệu quả?
   Tăng cường hướng dẫn kỹ năng sử dụng công nghệ, xây dựng nội quy học tập trực tuyến, tổ chức các hoạt động ngoại khóa trực tuyến để tăng tính tương tác và hỗ trợ tâm lý cho học sinh trong thời gian học tập tại nhà.

Kết luận

• Hoạt động dạy học trực tuyến tại các trường THPT thành phố Thủ Dầu Một đã được triển khai hiệu quả trong bối cảnh dịch Covid-19, góp phần duy trì việc học tập cho học sinh.
• Quản lý hoạt động dạy học trực tuyến còn nhiều hạn chế do yếu tố hạ tầng kỹ thuật, năng lực quản lý và kỹ năng của giáo viên chưa đồng đều.
• Nghiên cứu đã đề xuất 5 nhóm biện pháp quản lý thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến, bao gồm đào tạo giáo viên, hoàn thiện hệ thống quản lý, đầu tư hạ tầng, giám sát học sinh và phát triển học liệu số.
• Các biện pháp này được đánh giá cao về tính cần thiết và khả thi bởi cán bộ quản lý và giáo viên tại địa phương.
• Đề nghị các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường triển khai đồng bộ các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để thích ứng với xu hướng chuyển đổi số trong giáo dục.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng các trường THPT cần xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ triển khai, quý độc giả có thể liên hệ với tác giả hoặc các đơn vị quản lý giáo dục địa phương.