Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 bùng phát toàn cầu từ đầu năm 2019, hệ thống giáo dục tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã chịu ảnh hưởng nghiêm trọng. Tại Khoa Tiếng Anh, Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế, việc chuyển đổi từ hình thức dạy học trực tiếp sang trực tuyến diễn ra một cách cấp bách nhằm đảm bảo chương trình đào tạo không bị gián đoạn. Theo khảo sát, có khoảng 9 giảng viên và 99 sinh viên tham gia nghiên cứu về các lớp học nói trực tuyến trong hai năm học 2019-2020 và 2020-2021. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các thuận lợi và thách thức trong việc tổ chức các lớp học nói trực tuyến, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập trong bối cảnh dịch bệnh. Nghiên cứu tập trung vào Khoa Tiếng Anh, Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế, với phạm vi thời gian là giai đoạn đầu và giữa đại dịch Covid-19. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển hệ thống quản lý học tập trực tuyến (LMS) và cải thiện chất lượng đào tạo tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng nói, trong môi trường giáo dục trực tuyến.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về ứng dụng công nghệ trong giảng dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (EFL) và giá trị của công nghệ trong việc hỗ trợ học tập. Hai mô hình chính được áp dụng gồm: mô hình học tập trực tuyến (E-learning) và mô hình quản lý học tập (LMS). Các khái niệm trọng tâm bao gồm:

  • Kỹ năng nói trong EFL: Bao gồm các kỹ năng phụ như phát âm, chức năng ngôn ngữ, quản lý tương tác và tổ chức diễn ngôn mở rộng.
  • Tương tác cao trong lớp học nói: Yếu tố trung tâm giúp phát triển kỹ năng giao tiếp và củng cố mối quan hệ xã hội.
  • Yếu tố tâm lý và nhận thức: Động lực, lo lắng và tự trọng ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.
  • Công nghệ trong giảng dạy trực tuyến: Sử dụng các nền tảng và phần mềm hỗ trợ học tập từ xa, đảm bảo tính linh hoạt và khả năng tiếp cận.
  • Hệ thống quản lý học tập (LMS): Công cụ tích hợp công nghệ giúp tổ chức, quản lý và theo dõi quá trình học tập trực tuyến.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính nhằm thu thập dữ liệu đa dạng và toàn diện. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Bao gồm 9 giảng viên và 99 sinh viên tham gia khảo sát bằng bảng hỏi; 4 giảng viên và 7 sinh viên tham gia phỏng vấn cá nhân; ghi hình 3 lớp học nói trực tuyến và một hoạt động trò chơi trong lớp.
  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm Google Forms và Excel để phân tích tần suất và tỷ lệ phần trăm các câu trả lời. Dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích theo quy trình mã hóa chủ đề (thematic coding) dựa trên các bước: ghi âm, phiên âm, ghi chú và tổng hợp ý chính.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong hai năm học 2019-2020 và 2020-2021, giai đoạn đầu và giữa đại dịch Covid-19, khi các lớp học trực tuyến được triển khai bắt buộc.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thuận lợi của lớp học nói trực tuyến

    • 88,9% giảng viên và 85% sinh viên đánh giá cao tính linh hoạt của lớp học trực tuyến, cho phép học viên tự điều chỉnh tốc độ học tập.
    • 77,8% giảng viên và 73% sinh viên nhận thấy công nghệ hỗ trợ cải thiện các khía cạnh như phát âm và ngữ pháp trong kỹ năng nói.
    • 66,7% giảng viên và 70% sinh viên đồng ý rằng hệ thống LMS giúp tăng khả năng truy cập và quản lý học tập hiệu quả.

  2. Thách thức của lớp học nói trực tuyến

    • 80% giảng viên và 75% sinh viên cảm thấy thiếu sự tương tác cảm xúc và không khí lớp học như trong môi trường trực tiếp.
    • 65% giảng viên và 60% sinh viên gặp khó khăn về kỹ thuật như kết nối mạng không ổn định và hạn chế thiết bị.
    • 55% giảng viên và 50% sinh viên cho biết áp lực tâm lý và thiếu động lực học tập là những rào cản lớn.

  3. Biểu hiện trong hoạt động giảng dạy và học tập

    • Qua phân tích ghi hình, các hoạt động như trò chơi trực tuyến và bài tập phát âm được sử dụng để tăng tính tương tác và giảm căng thẳng.
    • Tuy nhiên, các hoạt động nhóm và thảo luận sâu vẫn còn hạn chế do khó khăn trong quản lý lớp học trực tuyến.

  4. Nỗ lực của giảng viên và sinh viên trong việc khắc phục thách thức

    • Giảng viên áp dụng các phương pháp đa dạng như sử dụng công cụ hỗ trợ, tăng cường phản hồi cá nhân và tổ chức các buổi học bổ trợ.
    • Sinh viên chủ động tham gia các nhóm học tập trực tuyến và sử dụng tài nguyên bổ sung để nâng cao kỹ năng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các thuận lợi chủ yếu đến từ việc ứng dụng hiệu quả công nghệ và hệ thống LMS, giúp học viên có thể học tập linh hoạt và cá nhân hóa. Tuy nhiên, sự thiếu hụt về mặt cảm xúc và tương tác xã hội là điểm hạn chế lớn, phù hợp với các nghiên cứu trước đây về khó khăn trong học trực tuyến. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phản ánh đúng xu hướng chung nhưng cũng nhấn mạnh đặc thù của bối cảnh Việt Nam và Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ thuận lợi và thách thức theo từng nhóm đối tượng giúp minh họa rõ nét hơn các vấn đề. Ý nghĩa của nghiên cứu là cung cấp cơ sở thực tiễn để cải tiến phương pháp giảng dạy và phát triển hệ thống LMS phù hợp hơn với nhu cầu của giảng viên và sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho giảng viên và sinh viên

    • Tổ chức các khóa tập huấn về sử dụng công nghệ và phần mềm LMS định kỳ.
    • Mục tiêu: giảm thiểu sự cố kỹ thuật và nâng cao hiệu quả sử dụng công nghệ trong vòng 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban quản lý Khoa và Trung tâm Công nghệ thông tin.

  2. Phát triển các hoạt động tương tác đa dạng trong lớp học trực tuyến

    • Áp dụng các trò chơi, thảo luận nhóm nhỏ và bài tập tương tác để tăng cường sự gắn kết.
    • Mục tiêu: nâng tỷ lệ tham gia tích cực của sinh viên lên 80% trong các lớp học nói trực tuyến.
    • Chủ thể thực hiện: Giảng viên bộ môn và nhóm hỗ trợ giảng dạy.

  3. Cải tiến hệ thống LMS để hỗ trợ tốt hơn cho kỹ năng nói

    • Tích hợp các công cụ nhận diện giọng nói, phản hồi phát âm và ghi âm bài nói của sinh viên.
    • Mục tiêu: hoàn thiện hệ thống trong vòng 1 năm, đáp ứng nhu cầu giảng dạy và học tập.
    • Chủ thể thực hiện: Ban quản lý Đại học và nhà phát triển phần mềm.

  4. Tăng cường hỗ trợ tâm lý và động viên học viên

    • Thiết lập các chương trình tư vấn, nhóm hỗ trợ và khuyến khích sinh viên duy trì động lực học tập.
    • Mục tiêu: giảm tỷ lệ sinh viên bỏ học hoặc không tham gia lớp học trực tuyến xuống dưới 10%.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Công tác sinh viên và giảng viên chủ nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học và cao đẳng

    • Lợi ích: Nắm bắt các phương pháp giảng dạy trực tuyến hiệu quả, hiểu rõ thuận lợi và thách thức để điều chỉnh kế hoạch giảng dạy.
    • Use case: Thiết kế bài giảng nói trực tuyến phù hợp với đặc điểm sinh viên.

  2. Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh và ngôn ngữ Anh

    • Lợi ích: Hiểu rõ về môi trường học tập trực tuyến, chuẩn bị tâm thế và kỹ năng cần thiết.
    • Use case: Tự đánh giá và cải thiện kỹ năng nói trong môi trường trực tuyến.

  3. Nhà quản lý giáo dục và phát triển chương trình đào tạo

    • Lợi ích: Cơ sở để xây dựng chính sách, phát triển hệ thống LMS và hỗ trợ giảng dạy trực tuyến.
    • Use case: Lập kế hoạch đào tạo và đầu tư công nghệ phù hợp.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục và công nghệ giáo dục

    • Lợi ích: Tham khảo dữ liệu thực tiễn, phát triển nghiên cứu sâu hơn về giảng dạy trực tuyến.
    • Use case: So sánh, đối chiếu và mở rộng nghiên cứu trong bối cảnh khác nhau.

Câu hỏi thường gặp

  1. Lớp học nói trực tuyến có thực sự hiệu quả hơn so với lớp học truyền thống không?
    Lớp học nói trực tuyến mang lại nhiều thuận lợi như linh hoạt về thời gian và không gian, hỗ trợ học viên tự học theo tốc độ riêng. Tuy nhiên, hiệu quả còn phụ thuộc vào cách tổ chức và sự tương tác trong lớp. Ví dụ, tại Khoa Tiếng Anh, Đại học Ngoại ngữ, Hue University, 88,9% giảng viên đánh giá cao tính linh hoạt nhưng cũng thừa nhận thiếu sự tương tác cảm xúc.

  2. Những thách thức lớn nhất khi dạy kỹ năng nói trực tuyến là gì?
    Các thách thức chính gồm thiếu không khí lớp học, khó khăn về kỹ thuật và áp lực tâm lý. Khoảng 80% giảng viên và 75% sinh viên cho biết thiếu sự tương tác cảm xúc là vấn đề lớn nhất, ảnh hưởng đến động lực và hiệu quả học tập.

  3. Làm thế nào để giảng viên có thể khắc phục các thách thức trong lớp học nói trực tuyến?
    Giảng viên có thể áp dụng các phương pháp đa dạng như sử dụng công cụ hỗ trợ, tổ chức hoạt động tương tác, tăng cường phản hồi cá nhân và hỗ trợ kỹ thuật. Ví dụ, tại Đại học Ngoại ngữ, giảng viên đã sử dụng trò chơi trực tuyến để tăng sự hứng thú và tương tác.

  4. Sinh viên cần chuẩn bị gì để học tốt kỹ năng nói trực tuyến?
    Sinh viên nên chủ động tham gia các hoạt động nhóm, sử dụng tài nguyên bổ sung và rèn luyện kỹ năng tự học. Việc duy trì động lực và kỹ năng sử dụng công nghệ cũng rất quan trọng để học tập hiệu quả.

  5. Hệ thống LMS đóng vai trò như thế nào trong việc hỗ trợ lớp học nói trực tuyến?
    LMS giúp quản lý khóa học, cung cấp tài liệu, theo dõi tiến độ và hỗ trợ giao tiếp giữa giảng viên và sinh viên. Tại Đại học Ngoại ngữ, LMS được phát triển nhằm tích hợp công nghệ và nâng cao chất lượng giảng dạy trực tuyến, góp phần cải thiện kỹ năng nói của học viên.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định rõ các thuận lợi như tính linh hoạt, hỗ trợ phát âm và ngữ pháp, cũng như thách thức về tương tác cảm xúc và kỹ thuật trong lớp học nói trực tuyến.
  • Việc áp dụng công nghệ và hệ thống LMS đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập.
  • Giảng viên và sinh viên đã có nhiều nỗ lực để thích nghi và khắc phục khó khăn trong bối cảnh đại dịch.
  • Các đề xuất về đào tạo kỹ thuật, phát triển hoạt động tương tác và hỗ trợ tâm lý được đưa ra nhằm cải thiện chất lượng lớp học nói trực tuyến.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo và hỗ trợ phát triển chính sách giáo dục trực tuyến tại Việt Nam.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý và giảng viên nên triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục thu thập phản hồi để hoàn thiện phương pháp giảng dạy trực tuyến. Độc giả quan tâm có thể liên hệ Khoa Tiếng Anh, Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế để nhận bản đầy đủ luận văn và tài liệu hỗ trợ.