## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, giáo dục đóng vai trò then chốt trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Tại Việt Nam, việc chuyển đổi từ dạy học định hướng nội dung sang dạy học theo tiếp cận năng lực (TCNL) là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng nhu cầu xã hội hiện đại. Môn Công nghệ ở trường trung học phổ thông (THPT) giữ vai trò quan trọng trong việc trang bị kiến thức và phát triển năng lực công nghệ cho học sinh, góp phần định hướng nghề nghiệp và phát triển kỹ năng thực tiễn. Tuy nhiên, thực trạng dạy học môn Công nghệ theo TCNL tại các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên còn nhiều hạn chế, như việc coi nhẹ môn học, giáo viên kiêm nhiệm, cơ sở vật chất chưa đáp ứng, dẫn đến hiệu quả dạy học chưa cao.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo TCNL tại các trường THPT huyện Phú Bình, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học, góp phần cải thiện chất lượng giáo dục. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 3 trường THPT trên địa bàn huyện Phú Bình trong năm học 2018-2019, với đối tượng khảo sát gồm ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên và học sinh môn Công nghệ. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên đổi mới phương pháp, nâng cao năng lực quản lý và giảng dạy theo hướng phát triển năng lực người học.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục, dạy học theo tiếp cận năng lực và quản lý hoạt động dạy học. 

- **Lý thuyết quản lý hành vi**: Nhấn mạnh vai trò của lãnh đạo, hoạch định mục tiêu, tổ chức nhóm và quản lý nguồn lực trong quản lý giáo dục.
- **Mô hình dạy học theo tiếp cận năng lực (TCNL)**: Tập trung phát triển năng lực toàn diện cho học sinh, bao gồm kiến thức, kỹ năng, thái độ và năng lực ứng dụng thực tiễn.
- **Khái niệm quản lý hoạt động dạy học**: Là quá trình tác động có kế hoạch của nhà quản lý đến các hoạt động dạy và học nhằm đạt mục tiêu giáo dục.

Các khái niệm chính bao gồm: năng lực (tổ hợp kiến thức, kỹ năng, thái độ), dạy học theo TCNL (lấy người học làm trung tâm, chú trọng vận dụng kiến thức), quản lý hoạt động dạy học (lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đánh giá).

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập từ khảo sát thực trạng tại 3 trường THPT huyện Phú Bình, gồm 9 cán bộ quản lý, 9 tổ trưởng chuyên môn, 15 giáo viên dạy Công nghệ và 270 học sinh.
- **Phương pháp chọn mẫu**: Mẫu chọn theo phương pháp ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan.
- **Phương pháp thu thập dữ liệu**: Phỏng vấn sâu, bảng hỏi, nghiên cứu sản phẩm giáo dục (giáo án, dự giờ), tham vấn chuyên gia.
- **Phương pháp phân tích**: Sử dụng thống kê mô tả, phân tích định tính và định lượng, lập bảng biểu, so sánh tỷ lệ phần trăm các chỉ số khảo sát.
- **Timeline nghiên cứu**: Nghiên cứu thực hiện trong năm học 2018-2019, với các giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích, đề xuất giải pháp và khảo nghiệm.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo TCNL còn hạn chế**: Khoảng 70% giáo viên và cán bộ quản lý cho biết việc quản lý chưa phát huy tối đa năng lực học sinh; chỉ 45% học sinh cảm thấy hứng thú với môn học.
2. **Phương pháp dạy học và hình thức tổ chức chưa đa dạng**: 60% giáo viên chủ yếu sử dụng phương pháp truyền thống, ít áp dụng kỹ thuật dạy học tích cực như thảo luận nhóm, dự án.
3. **Cơ sở vật chất và phương tiện dạy học chưa đáp ứng yêu cầu**: Chỉ khoảng 40% trường có đủ thiết bị thực hành, phòng thí nghiệm phục vụ dạy học Công nghệ theo TCNL.
4. **Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập chưa theo chuẩn năng lực**: 55% giáo viên chưa áp dụng đánh giá dựa trên năng lực học sinh mà vẫn tập trung vào kiểm tra kiến thức lý thuyết.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do nhận thức chưa đầy đủ về TCNL của cán bộ quản lý và giáo viên, thiếu đầu tư về cơ sở vật chất, cũng như áp lực chương trình học và thi cử truyền thống. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với thực trạng chung của nhiều trường THPT khi chuyển đổi sang dạy học theo TCNL. Việc thiếu đa dạng phương pháp dạy học và hình thức tổ chức làm giảm hiệu quả phát triển năng lực học sinh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ áp dụng phương pháp dạy học tích cực và biểu đồ tròn về mức độ hứng thú của học sinh.

Ý nghĩa của nghiên cứu là làm rõ thực trạng quản lý dạy học môn Công nghệ theo TCNL, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật công nghệ trong bối cảnh cách mạng 4.0.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về dạy học theo TCNL**: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn chuyên sâu trong vòng 1 năm nhằm nâng cao năng lực quản lý và giảng dạy theo TCNL.
2. **Đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Công nghệ**: Khuyến khích áp dụng phương pháp dạy học tích cực như dạy học dự án, thảo luận nhóm, trải nghiệm thực tế; mục tiêu tăng tỷ lệ áp dụng phương pháp mới lên 70% trong 2 năm.
3. **Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại**: Phối hợp với các cấp quản lý và nhà trường để nâng cấp phòng thực hành, mua sắm thiết bị công nghệ phục vụ dạy học; hoàn thành trong 3 năm.
4. **Đổi mới kiểm tra, đánh giá theo chuẩn năng lực**: Xây dựng bộ công cụ đánh giá năng lực học sinh phù hợp với môn Công nghệ, áp dụng thí điểm trong năm học tiếp theo và nhân rộng.
5. **Tăng cường chỉ đạo, giám sát và hỗ trợ từ ban giám hiệu**: Hiệu trưởng cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên đổi mới phương pháp.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Cán bộ quản lý giáo dục các trường THPT**: Nắm bắt thực trạng và giải pháp quản lý dạy học theo TCNL, nâng cao hiệu quả công tác quản lý.
2. **Giáo viên môn Công nghệ**: Áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, đổi mới kiểm tra đánh giá, phát triển năng lực học sinh.
3. **Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục, Giáo dục học**: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý dạy học theo TCNL.
4. **Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương và Bộ Giáo dục và Đào tạo**: Làm cơ sở xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và bồi dưỡng giáo viên, nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tiếp cận năng lực là gì và tại sao quan trọng trong dạy học môn Công nghệ?**  
Tiếp cận năng lực là phương pháp dạy học tập trung phát triển toàn diện kiến thức, kỹ năng và thái độ của học sinh, giúp các em vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này đặc biệt quan trọng với môn Công nghệ nhằm chuẩn bị cho học sinh năng lực nghề nghiệp và kỹ thuật trong thời đại công nghiệp 4.0.

2. **Thực trạng dạy học môn Công nghệ theo TCNL hiện nay ra sao?**  
Thực trạng cho thấy nhiều trường chưa áp dụng hiệu quả TCNL, phương pháp dạy học còn truyền thống, cơ sở vật chất thiếu thốn, và đánh giá chưa theo chuẩn năng lực, dẫn đến hiệu quả dạy học chưa cao.

3. **Các phương pháp dạy học tích cực nào phù hợp với môn Công nghệ?**  
Các phương pháp như dạy học dự án, thảo luận nhóm, thực hành, trải nghiệm thực tế, sơ đồ tư duy và kỹ thuật mảnh ghép rất phù hợp để phát huy năng lực học sinh trong môn Công nghệ.

4. **Làm thế nào để đánh giá kết quả học tập theo TCNL?**  
Đánh giá dựa trên chuẩn năng lực, kết hợp đánh giá quá trình và đánh giá sản phẩm học tập, sử dụng đa dạng hình thức như quan sát, báo cáo dự án, thuyết trình và kiểm tra thực hành.

5. **Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý dạy học theo TCNL là gì?**  
Hiệu trưởng chịu trách nhiệm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học, tạo điều kiện và hỗ trợ giáo viên đổi mới phương pháp, đảm bảo thực hiện hiệu quả dạy học theo TCNL.

## Kết luận

- Quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT huyện Phú Bình còn nhiều hạn chế về phương pháp, cơ sở vật chất và đánh giá.  
- Việc đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo chuẩn năng lực là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng giáo dục môn Công nghệ.  
- Cán bộ quản lý và giáo viên cần được bồi dưỡng nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý, giảng dạy theo TCNL.  
- Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học hiện đại là điều kiện cần thiết để phát huy hiệu quả dạy học.  
- Các biện pháp đề xuất cần được triển khai đồng bộ, có sự giám sát và đánh giá thường xuyên để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

**Hành động tiếp theo:** Các trường THPT huyện Phú Bình nên xây dựng kế hoạch triển khai các giải pháp đổi mới dạy học môn Công nghệ theo TCNL ngay từ năm học tới, đồng thời phối hợp với các cơ quan quản lý giáo dục để nhận hỗ trợ kỹ thuật và tài chính.

**Kêu gọi:** Các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và các bên liên quan hãy cùng chung tay thực hiện đổi mới quản lý và dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực để nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực trong thời đại mới.