Báo Cáo Nghiệm Thu: Xây Dựng Mô Hình Dạy Học Đọc Tiếng Việt Ở Tiểu Học Theo Cách Tiếp Cận Năng Lực

• Người hướng dẫn: PGS.TS Hoàng Thị Tuyết
• Trường học: Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Nghiên cứu mô hình dạy học đọc tiếng Việt ở tiểu học theo cách tiếp cận năng lực
• Đề tài: Xây dựng mô hình dạy học đọc tiếng Việt ở tiểu học theo cách tiếp cận năng lực
• Loại tài liệu: Báo cáo nghiệm thu
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• TÓM TẮT NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
• MỤC LỤC
• DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH SÁCH BẢNG
• DANH SÁCH HÌNH
• 1. CHƯƠNG 1: LÝ DO THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
• 1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài
• 1.2. Ý nghĩa của đề tài về mặt lý luận và thực tiễn phát triển giáo dục ngôn ngữ bậc học phổ thông
• 1.2.1. Ý nghĩa về mặt lý luận
• 1.2.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn
• 1.3. Mục tiêu của đề tài
• 1.3.1. Mục tiêu tổng quát
• 1.3.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.4. Mô tả và lý giải phương pháp nghiên cứu
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu và Đối tượng khảo sát
• 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.4.3. Vì sao chọn chương trình giáo dục năng lực đọc của bốn nước Úc, Anh, Singapore và Canada làm đối tượng khảo sát trong nghiên cứu so sánh quốc tế?
• 1.4.4. Vì sao chọn đối tượng tham gia thực nghiệm là học sinh lớp Ba?
• 1.4.5. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
• 1.4.5.1. Cách tiếp cận so sánh và phương pháp, quy trình nghiên cứu lí luận
• 1.4.5.2. Cách tiếp cận và phương pháp, kĩ thuật, quy trình nghiên cứu thực nghiệm
• 1.4.5.3. Cách tiếp cận kết hợp định lượng với định tính và phương pháp-kĩ thuật nghiên cứu trong nội dung thu thập và xử lý dữ liệu thực nghiệm
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
• 2.1. Mô hình - mô hình giáo dục - mô hình dạy đọc và giáo dục ngôn ngữ theo cách tiếp cận năng lực
• 2.2. Thiết kế bài dạy đọc theo cách tiếp cận năng lực - Thiết kế bài dạy theo hướng quay ngược
• 2.3. Một số đặc điểm tâm lí - xã hội của học sinh tiểu học cần quan tâm trong triển khai thực nghiệm dạy đọc
• 2.4. Tổng quan về mô hình dạy đọc quốc tế ở tiểu học theo quan điểm phát triển năng lực
• 2.4.1. Tầm nhìn, mục đích của dạy đọc
• 2.4.2. Cách tiếp cận dạy đọc phát triển năng lực đọc và người đọc
• 2.4.3. Dạy đọc xuyên các môn học
• 2.4.4. Kết nối chặt chẽ giữa dạy đọc với viết
• 2.4.5. Môi trường lớp học phong phú văn bản đọc viết
• 2.4.6. Dạy học phân hóa và cá thể hóa thông qua các hình thức tổ chức dạy đọc kiểu “workshop”
• 2.4.7. Tạo điều kiện cho HS sử dụng thời gian học tập ở mức cao nhất
• 2.4.8. Đánh giá dựa vào sự thể hiện năng lực - kĩ năng và thúc đẩy nâng cao các mức năng lực đọc của học sinh
• 2.5. Mô hình dạy đọc tiếng Việt tiểu học hiện hành
• 2.5.1. Mô tả mô hình dạy học đọc tiếng Việt
• 2.5.2. Đặc điểm của mô hình dạy Tập đọc tiếng Việt ở tiểu học
• 2.6. Cơ sở thực tiễn của nghiên cứu
• 2.6.1. Chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện và hội nhập quốc tế nền giáo dục nước nhà
• 2.6.2. Mô hình dạy đọc được thể hiện trong chương trình môn Tiếng Anh và Tiếng Việt ở các trường tiểu học quốc tế tại thành phố Hồ Chí Minh
• 3. CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH DẠY ĐỌC THỰC NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM
• 3.1. Mô hình dạy đọc thực nghiệm
• 3.2. Mô hình dạy đọc có hướng dẫn
• 3.3. Thiết kế bài dạy đọc có hướng dẫn thực nghiệm theo hướng quay ngược
• 3.4. Mô hình đọc độc lập và đọc chia sẻ hay đọc lớn
• 3.5. Tiến trình nghiên cứu thực nghiệm
• 3.5.1. Mục đích nghiên cứu
• 3.5.2. Giả thuyết nghiên cứu
• 3.5.3. Thiết kế thực nghiệm
• 3.5.4. Mục tiêu - nội dung nghiên cứu
• 3.5.4.1. Mục tiêu - nội dung nghiên cứu của mô hình dạy đọc có hướng dẫn
• 3.5.4.2. Mục tiêu - nội dung nghiên cứu của dạy đọc đọc độc lập và đọc chia sẻ
• 3.5.5. Kế hoạch triển khai thực nghiệm
• 3.5.6. Mẫu nghiên cứu: thông tin cơ sở của việc triển khai nghiên cứu thực nghiệm
• 3.5.7. Phương pháp- công cụ nghiên cứu
• 3.5.7.1. Công cụ và phương pháp tác động
• 3.5.7.2. Công cụ và phương pháp thu thập dữ liệu
• 3.5.7.3. Xử lí và phân tích dữ liệu thu thập
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM
• 4.1. Kết quả thực nghiệm mô hình dạy đọc có hướng dẫn
• 4.1.1. Đọc trôi chảy
• 4.1.2. Hiểu nghĩa từ
• 4.1.3. Kĩ năng đọc hiểu
• 4.1.4. Nhìn nhận của GV tham gia dạy thực nghiệm liên quan đến mô hình dạy đọc có hướng dẫn
• 4.2. Kết quả thực nghiệm mô hình dạy đọc mở rộng độc lập và đọc chia sẻ
• 4.2.1. Nội dung thực hiện Đọc chia sẻ
• 4.2.2. Nội dung thực hiện đọc độc lập mở rộng
• 4.2.3. Ý kiến của HS liên quan đến đọc chia sẻ và đọc mở rộng
• 4.2.4. Nhìn nhận của GV tham gia dạy thực nghiệm liên quan đến đọc chia sẻ và đọc mở rộng
• 4.3. Tổng quan kết quả nghiên cứu
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP
• 5.1. Giá trị và thách thức của việc xác lập và phát triển mô hình dạy học đọc tiếng Việt theo cách tiếp cận năng lực
• 5.2. Các tác động chính của kết quả nghiên cứu thực nghiệm mô hình dạy học đọc tiếng Việt theo cách tiếp cận năng lực
• 5.3. Những thách thức của việc thực hiện mô hình dạy học đọc theo cách tiếp cận năng lực
• 5.4. Giải pháp cho chương trình Tập đọc môn Tiếng Việt hiện hành
• 5.5. Giải pháp cho chương trình Tập đọc môn Tiếng Việt tương lai
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Dạy Đọc Hiểu Tiểu Học Hiện Nay 55 ký tự

Nghiên cứu mô hình dạy đọc hiểu tiểu học theo tiếp cận năng lực là một hướng đi quan trọng trong bối cảnh giáo dục hiện nay. Mục tiêu là trang bị cho học sinh khả năng đọc hiểu văn bản một cách chủ động, sáng tạo, và vận dụng kiến thức vào thực tế. Dạy đọc hiểu không chỉ là đọc trôi chảy mà còn là khả năng suy luận, phân tích, đánh giá thông tin. Nghiên cứu này đánh giá các mô hình hiện có và đề xuất các giải pháp cải tiến. Theo tài liệu gốc, mục tiêu là “giúp học sinh trở thành người đọc độc lập có năng lực đọc, có hứng thú và thói quen đọc, vì vậy có thể áp dụng kĩ năng đọc để học tập thành công và giao tiếp hiệu quả.”

1.1. Thực Trạng Dạy Và Học Đọc Hiểu Tiếng Việt Tiểu Học

Thực trạng dạy đọc hiểu tiếng Việt tiểu học hiện nay còn nhiều hạn chế. Học sinh đọc được nhưng chưa hiểu sâu, chưa biết cách khai thác thông tin từ văn bản. Phương pháp dạy đọc hiểu còn nặng về truyền thụ kiến thức một chiều, ít tạo cơ hội cho học sinh tham gia hoạt động, thảo luận, và chia sẻ ý kiến. Tài liệu gốc đã chỉ ra thực tế đáng lo ngại, học sinh đọc lưu loát nhưng lại yếu kém trong đọc hiểu và ít hứng thú học đọc. Vì vậy, cần phải có những mô hình mới để cải thiện tình hình.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Năng Lực Đọc Hiểu Trong Giáo Dục Tiểu Học

Năng lực đọc hiểu là một trong những năng lực cốt lõi cần hình thành và phát triển cho học sinh tiểu học. Nó không chỉ giúp các em học tốt các môn học khác mà còn là nền tảng để các em tiếp tục học tập và phát triển ở các cấp học cao hơn. Đọc hiểu giúp học sinh mở rộng kiến thức, phát triển tư duy, và bồi dưỡng tâm hồn. Năng lực này được xem là “mô hình giúp học sinh trở thành người đọc độc lập có năng lực đọc, có hứng thú và thói quen đọc, vì vậy có thể áp dụng kĩ năng đọc để học tập thành công và giao tiếp hiệu quả.”

II. Phân Tích Vấn Đề Thách Thức Trong Dạy Đọc Hiểu Hiện Nay 59 ký tự

Việc dạy đọc hiểu hiệu quả ở tiểu học gặp nhiều thách thức. Một trong số đó là sự đa dạng về trình độ của học sinh. Không phải em nào cũng có khả năng đọc hiểu tốt như nhau. Giáo viên cần có phương pháp phù hợp để hỗ trợ từng đối tượng học sinh. Thêm vào đó, chương trình giáo dục còn nặng về lý thuyết, ít có các hoạt động thực hành, trải nghiệm.

2.1. Sự Khác Biệt Về Năng Lực Đọc Hiểu Giữa Các Học Sinh

Sự khác biệt về năng lực đọc hiểu giữa các học sinh là một thách thức lớn đối với giáo viên. Một số em có vốn từ vựng phong phú, khả năng suy luận tốt, trong khi những em khác lại gặp khó khăn trong việc hiểu nghĩa từ, tìm ý chính. Giáo viên cần có sự quan tâm đặc biệt đến những em học sinh yếu kém, giúp các em vượt qua khó khăn và tiến bộ trong học tập.

2.2. Thiếu Hụt Về Tài Liệu Và Phương Tiện Dạy Đọc Hiểu

Hiện nay, nguồn tài liệu dạy đọc hiểu tiểu học còn hạn chế về số lượng và chất lượng. Các bài tập đọc hiểu tiếng Việt chưa thực sự hấp dẫn, kích thích sự sáng tạo của học sinh. Giáo án đọc hiểu cũng cần được đổi mới, cập nhật để đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục mới. Các phương tiện hỗ trợ dạy học như tranh ảnh, video, phần mềm cũng cần được đầu tư để tăng tính trực quan, sinh động cho bài học.

2.3. Đánh Giá Năng Lực Đọc Hiểu Vấn Đề Cần Giải Quyết

Đánh giá năng lực đọc hiểu cần đảm bảo tính khách quan, công bằng, và toàn diện. Các hình thức đánh giá truyền thống thường chỉ tập trung vào kiểm tra kiến thức, ít chú trọng đến khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế. Cần có các phương pháp đánh giá đa dạng hơn, như đánh giá qua sản phẩm, đánh giá đồng đẳng, tự đánh giá để có cái nhìn đầy đủ về năng lực của học sinh.

III. Phương Pháp Mới Tiếp Cận Năng Lực Trong Dạy Đọc Hiểu 58 ký tự

Tiếp cận năng lực là một hướng đi mới trong dạy đọc hiểu. Thay vì chỉ tập trung vào truyền thụ kiến thức, phương pháp này chú trọng đến việc hình thành và phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh. Học sinh được khuyến khích tham gia vào các hoạt động thực hành, trải nghiệm, vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tế. Theo nghiên cứu, “Công cụ tác động chủ yếu là các giáo án được biên soạn theo cách tiếp cận năng lực, cụ thể là cách thiết kế bài dạy kiểu quay ngược (backward design)”.

3.1. Xây Dựng Môi Trường Đọc Hiểu Tích Cực Chủ Động

Môi trường đọc hiểu tích cực là nơi học sinh cảm thấy thoải mái, tự tin, và hứng thú với việc đọc. Giáo viên cần tạo ra các hoạt động đa dạng, phong phú để kích thích sự tò mò, khám phá của học sinh. Học sinh được khuyến khích chia sẻ ý kiến, đặt câu hỏi, và thảo luận về các vấn đề liên quan đến văn bản. Việc sử dụng các phương tiện trực quan, công nghệ thông tin cũng giúp tăng tính hấp dẫn cho bài học.

3.2. Áp Dụng Các Kỹ Thuật Dạy Học Đọc Hiểu Hiệu Quả

Có nhiều kỹ năng đọc hiểu hiệu quả mà giáo viên có thể áp dụng, như đọc lướt, đọc kỹ, tìm ý chính, suy luận, phân tích, đánh giá. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh sử dụng các kỹ thuật này một cách linh hoạt, phù hợp với từng loại văn bản. Việc rèn luyện kỹ năng đặt câu hỏi cũng rất quan trọng, giúp học sinh đào sâu suy nghĩ và hiểu rõ hơn về văn bản.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Mô Hình Dạy Đọc Hiểu Thành Công 57 ký tự

Nghiên cứu đã chỉ ra một số mô hình dạy đọc hiểu thành công theo tiếp cận năng lực. Các mô hình này thường tập trung vào việc phát triển kỹ năng tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, và sáng tạo cho học sinh. Học sinh được khuyến khích tham gia vào các dự án học tập, các hoạt động trải nghiệm thực tế để vận dụng kiến thức vào cuộc sống.

4.1. Mô Hình Đọc Chia Sẻ Và Đọc Độc Lập Giải Pháp Mới

Mô hình đọc chia sẻ và đọc độc lập giúp học sinh rèn luyện thói quen đọc sách và phát triển tình yêu với văn học. Trong hoạt động đọc chia sẻ, giáo viên đọc mẫu và hướng dẫn học sinh phân tích, thảo luận về văn bản. Trong hoạt động đọc độc lập, học sinh tự chọn sách và đọc theo sở thích của mình. Giáo viên có thể sử dụng “Sổ Đọc Mỗi Ngày” giúp học sinh ghi chép thông tin và nhận xét về sách.

4.2. Ví Dụ Về Bài Tập Đọc Hiểu Theo Tiếp Cận Năng Lực

Các bài tập đọc hiểu theo tiếp cận năng lực thường gắn liền với các tình huống thực tế. Ví dụ, học sinh có thể được yêu cầu đọc một bài báo về ô nhiễm môi trường và đề xuất các giải pháp để cải thiện tình hình. Hoặc học sinh có thể được yêu cầu đọc một câu chuyện và viết một đoạn kết khác cho câu chuyện đó.

V. Đánh Giá Kết Quả Hiệu Quả Của Mô Hình Dạy Đọc Mới 58 ký tự

Việc đánh giá hiệu quả của mô hình dạy đọc hiểu mới cần dựa trên các tiêu chí cụ thể, như khả năng đọc hiểu của học sinh, mức độ hứng thú của học sinh với môn học, và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế. Nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp đánh giá đa dạng, như kiểm tra, phỏng vấn, quan sát, và phân tích sản phẩm học tập.

5.1. So Sánh Kết Quả Học Tập Giữa Nhóm Thực Nghiệm Và Đối Chứng

So sánh kết quả học tập giữa nhóm thực nghiệm (áp dụng mô hình dạy đọc mới) và nhóm đối chứng (áp dụng phương pháp dạy đọc truyền thống) cho thấy sự khác biệt rõ rệt. Nhóm thực nghiệm có kết quả tốt hơn về khả năng đọc hiểu, tư duy phản biện, và sáng tạo.

5.2. Phản Hồi Từ Giáo Viên Và Học Sinh Về Mô Hình Dạy Đọc

Phản hồi từ giáo viên và học sinh về mô hình dạy đọc mới là rất tích cực. Giáo viên nhận thấy rằng mô hình này giúp học sinh chủ động hơn trong học tập và phát triển được nhiều kỹ năng quan trọng. Học sinh cảm thấy hứng thú hơn với môn học và tự tin hơn vào khả năng của mình.

VI. Kết Luận Tương Lai Hướng Phát Triển Dạy Đọc Hiểu 54 ký tự

Nghiên cứu về mô hình dạy đọc hiểu theo tiếp cận năng lực đã mang lại những kết quả khả quan. Mô hình này có tiềm năng lớn trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và giúp học sinh phát triển toàn diện. Tuy nhiên, việc triển khai mô hình này cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về tài liệu, phương tiện, và đội ngũ giáo viên.

6.1. Đề Xuất Các Giải Pháp Cải Tiến Dạy Đọc Hiểu

Để cải thiện việc dạy đọc hiểu, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình, và xã hội. Cần đầu tư vào việc bồi dưỡng năng lực cho giáo viên, cung cấp đầy đủ tài liệu, phương tiện dạy học, và tạo ra môi trường đọc sách thân thiện, hấp dẫn.

6.2. Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Đọc Hiểu

Cần có thêm nhiều nghiên cứu về các mô hình dạy đọc hiểu khác nhau, phù hợp với từng đối tượng học sinh và từng vùng miền. Các nghiên cứu này cần tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các mô hình và đề xuất các giải pháp cải tiến. Cần có sự hợp tác giữa các nhà nghiên cứu, giáo viên, và nhà quản lý giáo dục để đưa ra những quyết định sáng suốt và hiệu quả.