Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông, việc nâng cao năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy và giáo dục cho giáo viên trung học cơ sở (THCS) trở thành một yêu cầu cấp thiết. Theo số liệu năm học 2022-2023, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng có mạng lưới 6 trường THCS với tổng số giáo viên và cán bộ quản lý đông đảo, trong đó nhiều giáo viên chưa đạt chuẩn hoặc đang trong quá trình bồi dưỡng nâng cao trình độ. Vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy và giáo dục cho giáo viên tại các trường THCS trên địa bàn huyện còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy và giáo dục cho giáo viên các trường THCS huyện An Lão, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Nghiên cứu được thực hiện trong hai năm học 2021-2022 và 2022-2023, tập trung tại 6 trường THCS trên địa bàn huyện An Lão, thành phố Hải Phòng.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên, góp phần nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên THCS, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đồng thời, nghiên cứu giúp các nhà quản lý giáo dục xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hiệu quả, nâng cao chất lượng bài dạy và giáo dục, từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của giáo dục địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực giáo viên. Lý thuyết quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu giáo dục (Trần Kiểm, 2014). Lý thuyết phát triển năng lực giáo viên nhấn mạnh việc bồi dưỡng liên tục nhằm nâng cao phẩm chất, kiến thức và kỹ năng sư phạm, đặc biệt là năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy và giáo dục (Phạm Hồng Quang, 2018).

Mô hình nghiên cứu tập trung vào ba khái niệm chính: (1) Năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy và giáo dục, bao gồm khả năng thiết kế mục tiêu, nội dung, phương pháp và đánh giá bài học; (2) Quản lý hoạt động bồi dưỡng, gồm kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra; (3) Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng như điều kiện kinh tế - xã hội, chính sách, môi trường xã hội, năng lực cán bộ quản lý và cơ sở vật chất.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính. Cỡ mẫu khảo sát gồm 120 giáo viên và 30 cán bộ quản lý từ 6 trường THCS huyện An Lão, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu thu thập qua bảng hỏi, phỏng vấn sâu và quan sát thực tế.

Phân tích dữ liệu sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả (tần suất, tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình) và phân tích nội dung định tính. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 9/2021 đến tháng 6/2023, bao gồm các giai đoạn khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu, đề xuất biện pháp và đánh giá tính khả thi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng bồi dưỡng năng lực: Khoảng 85% cán bộ quản lý và 78% giáo viên nhận thức rõ vai trò của hoạt động bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy và giáo dục trong nâng cao chất lượng giảng dạy. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 60% giáo viên tham gia đầy đủ các khóa bồi dưỡng theo kế hoạch.

  2. Thực trạng mục tiêu và nội dung bồi dưỡng: 70% giáo viên đánh giá nội dung bồi dưỡng chưa thực sự phù hợp với nhu cầu thực tế, thiếu tính cập nhật và chưa tập trung đủ vào kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Mức độ đáp ứng mục tiêu bồi dưỡng đạt khoảng 65%.

  3. Phương pháp và hình thức bồi dưỡng: Phương pháp bồi dưỡng chủ yếu là thuyết trình (chiếm 75%), ít sử dụng phương pháp thực hành, thảo luận nhóm. Hình thức bồi dưỡng tập trung vào các lớp tập huấn ngắn hạn, chưa phát huy hiệu quả sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường. Tỷ lệ giáo viên hài lòng với phương pháp bồi dưỡng chỉ đạt 58%.

  4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng: Công tác xây dựng kế hoạch bồi dưỡng còn thiếu đồng bộ, phân công nhiệm vụ chưa rõ ràng, kiểm tra đánh giá hiệu quả bồi dưỡng chưa được thực hiện nghiêm túc. Khoảng 40% cán bộ quản lý cho biết quy trình quản lý còn nhiều bất cập, ảnh hưởng đến chất lượng bồi dưỡng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mặc dù nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy và giáo dục được nâng cao, nhưng việc tổ chức và quản lý hoạt động bồi dưỡng còn nhiều hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu do thiếu sự đồng bộ trong kế hoạch, phương pháp bồi dưỡng chưa đổi mới, chưa phát huy tính thực hành và tương tác, cũng như thiếu sự kiểm tra, đánh giá hiệu quả bài bản.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành quản lý giáo dục, kết quả tương đồng với báo cáo của một số địa phương khác cho thấy việc bồi dưỡng giáo viên thường bị hạn chế bởi nguồn lực và phương pháp truyền thống. Việc đổi mới phương pháp bồi dưỡng theo hướng tích cực, thực hành và đánh giá kết quả thực tế là cần thiết để nâng cao hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng, mức độ hài lòng với nội dung và phương pháp, cũng như bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các buổi tập huấn chuyên đề về vai trò và tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy, nhằm nâng tỷ lệ tham gia bồi dưỡng lên trên 90% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục huyện phối hợp với các trường THCS.

  2. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng đồng bộ, phù hợp thực tiễn: Thiết kế chương trình bồi dưỡng dựa trên chuẩn nghề nghiệp giáo viên, tập trung vào kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy theo chương trình mới, cập nhật kiến thức và phương pháp giảng dạy hiện đại. Thời gian hoàn thiện kế hoạch trong 6 tháng, áp dụng cho năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường THCS.

  3. Đổi mới phương pháp và hình thức bồi dưỡng: Áp dụng phương pháp thực hành, thảo luận nhóm, mô phỏng tình huống và sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường để tăng tính tương tác và hiệu quả. Mục tiêu nâng cao mức độ hài lòng của giáo viên lên trên 80% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Tổ chuyên môn và phòng GD huyện.

  4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và giám sát hoạt động bồi dưỡng: Xây dựng quy trình kiểm tra, đánh giá hiệu quả bồi dưỡng dựa trên kết quả thực tế của giáo viên trong xây dựng kế hoạch bài dạy và tổ chức giảng dạy. Thực hiện đánh giá định kỳ hàng học kỳ. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu và Phòng GD huyện.

  5. Đảm bảo điều kiện vật chất và kinh phí cho hoạt động bồi dưỡng: Cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và kinh phí tổ chức bồi dưỡng nhằm tạo môi trường thuận lợi cho giáo viên học tập và thực hành. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với Phòng GD.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý hiệu quả hoạt động bồi dưỡng giáo viên, từ đó nâng cao chất lượng quản lý giáo dục địa phương.

  2. Hiệu trưởng và ban giám hiệu các trường THCS: Áp dụng các giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy, cải tiến phương pháp tổ chức bồi dưỡng, nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên.

  3. Giáo viên trung học cơ sở: Hiểu rõ tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy, từ đó chủ động tham gia các hoạt động bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng chuyên môn.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục và phát triển nguồn nhân lực giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy lại quan trọng đối với giáo viên THCS?
    Năng lực này giúp giáo viên thiết kế bài giảng phù hợp với mục tiêu giáo dục, phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, đảm bảo hiệu quả giảng dạy và học tập. Ví dụ, giáo viên có kế hoạch bài dạy rõ ràng sẽ kiểm soát được tiến độ và nội dung truyền đạt.

  2. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm thiếu đồng bộ trong kế hoạch, phương pháp bồi dưỡng truyền thống, thiếu kiểm tra đánh giá hiệu quả, và hạn chế về cơ sở vật chất. Điều này làm giảm hiệu quả bồi dưỡng và sự tham gia của giáo viên.

  3. Phương pháp bồi dưỡng nào được đánh giá hiệu quả nhất?
    Phương pháp thực hành, thảo luận nhóm và sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường được đánh giá cao vì tạo điều kiện tương tác, trao đổi kinh nghiệm và áp dụng thực tế, giúp giáo viên nâng cao kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng?
    Có thể đánh giá qua phản hồi của giáo viên, kết quả bài thu hoạch, quan sát giờ dạy thực tế và đánh giá sự tiến bộ trong xây dựng kế hoạch bài dạy. Việc đánh giá định kỳ giúp điều chỉnh chương trình bồi dưỡng phù hợp hơn.

  5. Ai chịu trách nhiệm chính trong quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên?
    Hiệu trưởng và ban giám hiệu trường THCS chịu trách nhiệm chính trong xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động bồi dưỡng. Phòng Giáo dục huyện hỗ trợ về chính sách, nguồn lực và giám sát chung.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã làm rõ thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch bài dạy và giáo dục cho giáo viên các trường THCS huyện An Lão, Hải Phòng, với nhiều hạn chế về kế hoạch, phương pháp và kiểm tra đánh giá.
  • Các yếu tố ảnh hưởng gồm điều kiện kinh tế - xã hội, chính sách, năng lực cán bộ quản lý, trình độ giáo viên và cơ sở vật chất.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý đồng bộ, đổi mới phương pháp bồi dưỡng, nâng cao nhận thức và tăng cường kiểm tra đánh giá nhằm nâng cao chất lượng giáo viên và giáo dục.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho công tác quản lý giáo dục địa phương và phát triển nguồn nhân lực giáo dục.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các biện pháp đề xuất, theo dõi, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp để nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên THCS.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng các trường THCS cần chủ động áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả, đồng thời khuyến khích giáo viên tích cực tham gia bồi dưỡng để nâng cao năng lực chuyên môn, góp phần phát triển giáo dục bền vững.