I. Tổng Quan Về Quản Lý Bồi Dưỡng Tin Học THCS Ở Phủ Lý
Quá trình dạy học là sự kết hợp giữa hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn, tổ chức, và chỉ đạo hoạt động học tập của học sinh. Chất lượng dạy học phụ thuộc lớn vào năng lực dạy học (NLDH) và năng lực sư phạm của giáo viên. Luật Giáo dục năm 2019 khẳng định vai trò quyết định của nhà giáo trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục. Nghị quyết số 29/NQ-TW nhấn mạnh việc đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng và đánh giá kết quả học tập của nhà giáo. Điều này thể hiện sự tin tưởng và kỳ vọng vào đội ngũ nhà giáo trong công cuộc đổi mới giáo dục. Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 tiếp cận theo hướng phát triển năng lực học sinh, do đó, giáo viên cần có NLDH tốt để thực hiện. Vì vậy, việc bồi dưỡng, tự bồi dưỡng để hoàn thiện NLDH là rất cần thiết.
1.1. Nghiên cứu về năng lực dạy học môn Tin học THCS
Các nghiên cứu về năng lực dạy học thường tập trung vào các yếu tố cấu thành, phương pháp đánh giá và các biện pháp nâng cao năng lực cho giáo viên. Năng lực dạy học tin học THCS không chỉ đòi hỏi kiến thức chuyên môn vững vàng mà còn cần kỹ năng sư phạm linh hoạt, khả năng ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả và sự sáng tạo trong việc thiết kế bài giảng. Các nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tự bồi dưỡng và cập nhật kiến thức liên tục để đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục đổi mới.
1.2. Nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng năng lực Tin học THCS
Nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng năng lực tập trung vào vai trò của cán bộ quản lý trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện và đánh giá hiệu quả các chương trình bồi dưỡng. Quản lý bồi dưỡng hiệu quả cần đảm bảo các yếu tố như: sự phù hợp với nhu cầu của giáo viên, tính khả thi về nguồn lực, sự đa dạng về hình thức và phương pháp bồi dưỡng, và sự liên kết chặt chẽ giữa lý thuyết và thực hành. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
II. Thực Trạng Đáng Báo Động Bất Cập Bồi Dưỡng Tin Học ở Phủ Lý
Chương trình GDPT 2006 môn Tin học là môn học tự chọn, nên ở TP Phủ Lý chỉ có các trường THCS đạt chuẩn mới tổ chức dạy và chỉ có khoảng 1/3 số học sinh trong trường được học. Chương trình GDPT 2018, môn Tin học được đưa vào là môn học bắt buộc với thời lượng 1 tiết/tuần. Chính vì vậy, cần phải có sự thay đổi cách thức quản lý của lãnh đạo nhà trường, thay đổi nhận thức về vai trò của môn Tin học trong học tập cũng như trong đời sống xã hội của mỗi giáo viên và học sinh. Năm học 2021-2022, chương trình GDPT 2018 được thực hiện đối với lớp 6, bộ môn Tin học được dạy theo hình thức môn học bắt buộc. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, nhiều trường THCS ở thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam, đều gặp một số khó khăn, bất cập.
2.1. Học sinh chưa nhận thức đúng về vai trò môn Tin học
Một trong những vấn đề lớn là học sinh chưa có ý thức về vai trò của môn học, phần lớn thời gian sử dụng máy tính của các em là để chơi game, lên mạng. Điều này đòi hỏi giáo viên cần có phương pháp giảng dạy hấp dẫn, gắn liền với thực tiễn để thu hút sự quan tâm của học sinh, đồng thời định hướng các em sử dụng công nghệ một cách lành mạnh và hiệu quả.
2.2. Giáo viên còn hạn chế về thời gian và chuyên môn Tin học
Đa phần giáo viên dạy môn Tin đều có 2 chuyên môn: Toán Tin, nên nhiều GV phải đảm nhận từ 2-3 lớp Toán, do đó, thời gian nghiên cứu dành cho môn Tin còn hạn chế. Chúng ta không thể phủ nhận vai trò của tin học đối với sự phát triển KT-XH và trong đời sống hàng ngày. Trong thời đại công nghệ số ngày càng phát triển thì việc ứng dụng CNTT trong đời sống hàng ngày trở nên phổ biến.
2.3. Năng lực tự chủ và tự học còn yếu ở học sinh THCS
Đặc thù của bộ môn Tin học chủ yếu là tự học, vậy ngoài việc phát triển cho học sinh năng lực tin học (sử dụng các thiết bị, phần mềm, tìm kiếm và xử lý thông tin, chia sẻ trao đổi thông tin an toàn, ứng dụng các phần mềm học tập...) thì rất cần phát triển cho học sinh năng lực chung - năng lực tự chủ và tự học. Tự học để tìm tòi kiến thức, tự chủ để có thể làm chủ bản thân, có những hành vi phù hợp trong học tập và đời sống, không sa đà vào game, không sử dụng quá nhiều mạng xã hội. Hơn nữa, đối tượng HS THCS tâm sinh lý thay đổi, thích thể hiện, thích khám phá nhưng lại chưa ý thức được trách nhiệm của bản thân. Vậy phải dạy các em như thế nào, định hướng ra sao để các em biết sử dụng CNTT một cách hữu ích?
III. Giải Pháp Quản Lý Bồi Dưỡng Năng Lực Tin Học Theo Hướng Trải Nghiệm
Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn nên tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Tin học cho giáo viên các trường trung học cơ sở thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam theo hướng trải nghiệm”. Mục đích nghiên cứu là nghiên cứu cơ sở lý luận về BDNL dạy học môn Tin học cho giáo viên các trường THCS theo hướng trải nghiệm và thực trạng quản lý BDNL dạy học môn Tin học ở các trường THCS Tp Phủ Lý, tỉnh Hà Nam. Từ đó, đề xuất các biện pháp quản lý BDNL dạy học môn Tin học cho giáo viên các trường THCS TP Phủ Lý, tỉnh Hà Nam theo hướng trải nghiệm.
3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng
Việc nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý nhà trường, quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS là vô cùng quan trọng. Nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các nguyên tắc, phương pháp và quy trình quản lý hiệu quả. Đồng thời, nó cũng cung cấp nền tảng kiến thức vững chắc để phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp phù hợp với điều kiện cụ thể của từng trường.
3.2. Phân tích thực trạng quản lý tại Phủ Lý Hà Nam
Phân tích thực trạng quản lý BDNL dạy học môn Tin học cho giáo viên các trường THCS thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam khi triển khai thực hiện chương trình GDPT 2018 là bước quan trọng để xác định những điểm mạnh, điểm yếu và những thách thức đang gặp phải. Từ đó, chúng ta có thể đưa ra những đánh giá khách quan và chính xác, làm cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp cải thiện phù hợp.
3.3. Đề xuất các biện pháp quản lý theo hướng trải nghiệm
Đề xuất một số biện pháp quản lý BDNL dạy học môn Tin học cho giáo viên các trường THCS thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam theo hướng trải nghiệm là mục tiêu cuối cùng của nghiên cứu. Các biện pháp này cần đảm bảo tính khả thi, tính hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tế của các trường THCS trên địa bàn. Đồng thời, cần chú trọng đến việc phát huy tính chủ động, sáng tạo của giáo viên trong quá trình bồi dưỡng.
IV. Thực Nghiệm Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý Bồi Dưỡng Tại Trường THCS
Để đánh giá vai trò của quản lý và đề xuất các biện pháp quản lý BDNL dạy học môn Tin học cho giáo viên đáp ứng yêu cầu của chương trình GDPT 2018, cần thực hiện khảo sát và đánh giá thực tế. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý BDNL dạy học môn Tin học cho giáo viên các trường THCS Tp Phủ Lý, tỉnh Hà Nam trong bối cảnh chương trình giáo dục phổ thông mới thì sẽ nâng cao được chất lượng dạy học môn Tin học, đổi mới hướng tiếp cận trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực nhằm thực hiện thành công chương trình GDPT 2018.
4.1. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu thực nghiệm
Trọng tâm đề tài nghiên cứu các biện pháp quản lý dạy học môn Tin học cho giáo viên các trường THCS thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam theo hướng trải nghiệm. Thời gian: Trong năm học 2022 - 2023. Địa bàn: Tập trung khảo sát 5 trường THCS thuộc cụm 2 TP Phủ Lý, tỉnh Hà Nam (THCS Châu Sơn, THCS Lương Khánh Thiện, THCS Lê Hồng Phong, THCS Thanh Tuyền, THCS Liêm Tuyền). Đối tượng khảo sát: Lãnh đạo nhà trường; Tổ trưởng chuyên môn, giáo viên dạy môn Tin tại 5 trường trung học cơ sở cụm 2 TP Phủ Lý, tỉnh Hà Nam: 35 người.
4.2. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm
Sử dụng các phương pháp nghiên cứu lý thuyết (tìm hiểu, nghiên cứu, phân tích, so sánh, trừu tượng hóa, khái quát hóa tổng hợp các tài liệu liên quan), nghiên cứu thực tiễn (điều tra bằng phiếu, quan sát, lấy ý kiến chuyên gia, phân tích và tổng kết kinh nghiệm), và phương pháp bổ trợ (tính toán, thống kê). Ngoài ra, do số lượng giáo viên dạy Tin THCS không nhiều, đề tài sử dụng thêm phương pháp phỏng vấn CBQL và GV dạy tin học.
V. Cải Thiện Bồi Dưỡng Các Biện Pháp Quản Lý Tin Học Hiệu Quả
Từ kết quả nghiên cứu và phân tích, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học môn Tin học cho giáo viên THCS theo hướng trải nghiệm, nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và đáp ứng yêu cầu của chương trình GDPT 2018. Các biện pháp này tập trung vào việc nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch, đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng, kiểm tra đánh giá, và tạo điều kiện hỗ trợ.
5.1. Tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức
Thường xuyên tổ chức hoạt động nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên về quản lí bồi dưỡng năng lực dạy học môn Tin học cho giáo viên theo hướng trải nghiệm. Việc nâng cao nhận thức giúp cán bộ quản lý và giáo viên hiểu rõ tầm quan trọng của việc bồi dưỡng và tự bồi dưỡng, từ đó chủ động tham gia và có trách nhiệm hơn trong quá trình này.
5.2. Xây dựng kế hoạch quản lý bồi dưỡng chi tiết
Xây dựng kế hoạch quản lí bồi dưỡng năng lực dạy học môn Tin học cho giáo viên các trường THCS thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam theo hướng trải nghiệm. Kế hoạch cần cụ thể, rõ ràng, có mục tiêu, nội dung, phương pháp và thời gian thực hiện phù hợp. Đồng thời, cần đảm bảo tính linh hoạt để có thể điều chỉnh khi cần thiết.
5.3. Đa dạng hóa các hình thức bồi dưỡng
Đa dạng hóa các hình thức tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Tin học cho GV các trường THCS thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam theo hướng trải nghiệm. Sử dụng nhiều hình thức khác nhau như tập huấn, hội thảo, sinh hoạt chuyên môn, bồi dưỡng trực tuyến, tham quan học tập... để tạo sự hứng thú và đáp ứng nhu cầu khác nhau của giáo viên.
5.4. Kiểm tra và đánh giá
Tổ chức kiểm tra, đánh giá việc việc quản lí bồi dưỡng năng lực dạy học môn Tin học cho giáo viên các trường rung học cơ sở thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam theo hướng trải nghiệm. Việc kiểm tra đánh giá giúp xác định hiệu quả của các hoạt động bồi dưỡng, từ đó có những điều chỉnh kịp thời để nâng cao chất lượng.
5.5. Tổ chức các điều kiện hỗ trợ bồi dưỡng
Biện pháp 5: Tổ chức các điều kiện hỗ trợ bồi dưỡng năng lực dạy học môn Tin học cho giáo viên các trường trung học cơ sở thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam theo hướng trải nghiệm . Đảm bảo cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài liệu học tập đầy đủ và hiện đại. Đồng thời, tạo môi trường làm việc thuận lợi để giáo viên có thể trao đổi, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.