## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện đại, việc phát triển năng lực và đáp ứng nhu cầu đa dạng của học sinh trở thành trọng tâm. Tỉnh Bắc Kạn có 59 trường tiểu học vùng đặc biệt khó khăn với hơn 10.000 học sinh, trong đó tỷ lệ huy động trẻ 6 tuổi ra lớp đạt 100%. Tuy nhiên, giáo viên tiểu học vùng này còn nhiều hạn chế trong năng lực dạy học phân hóa (DHPH), một phương pháp giúp phát huy tối đa tiềm năng từng học sinh dựa trên đặc điểm cá nhân. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực DHPH cho giáo viên tiểu học vùng đặc biệt khó khăn tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2017-2019, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng, góp phần cải thiện chất lượng giáo dục tiểu học. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, đồng thời hỗ trợ phát triển toàn diện năng lực học sinh vùng khó khăn.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết dạy học phân hóa**: DHPH là chiến lược dạy học dựa trên sự khác biệt cá nhân và nhóm học sinh, nhằm điều chỉnh nội dung, phương pháp, hoạt động học và sản phẩm học tập để phù hợp với nhu cầu từng học sinh. Carol Ann Tomlinson nhấn mạnh 6 thành tố chính của DHPH: phân hóa theo hứng thú, đánh giá, kế hoạch bài học, nội dung, quy trình và sản phẩm.

- **Lý thuyết quản lý giáo dục**: Quản lý giáo dục là quá trình tác động có chủ đích của cán bộ quản lý nhằm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra các hoạt động giáo dục để đạt mục tiêu đề ra.

- **Khái niệm năng lực dạy học phân hóa**: Là tổ hợp các thuộc tính tâm lý và kỹ năng của giáo viên để thiết kế và tổ chức dạy học phù hợp với đặc điểm cá nhân học sinh, bao gồm kỹ năng phân loại học sinh, thiết kế nội dung, sử dụng phương pháp, quản lý lớp học và đánh giá học sinh.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu**: Khảo sát 160 giáo viên và 60 cán bộ quản lý tại 4 trường tiểu học vùng đặc biệt khó khăn tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2017-2019.

- **Phương pháp thu thập dữ liệu**: Sử dụng phương pháp quan sát, điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu và trưng cầu ý kiến chuyên gia.

- **Phương pháp phân tích**: Xử lý số liệu bằng thống kê mô tả, phân tích định lượng đánh giá mức độ năng lực và thực trạng quản lý bồi dưỡng.

- **Timeline nghiên cứu**: Khảo sát thực trạng từ 2017 đến 2019, phân tích và đề xuất biện pháp trong năm 2019.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Năng lực dạy học phân hóa của giáo viên còn thấp**: 70,8% ý kiến đánh giá năng lực DHPH của giáo viên chưa đạt yêu cầu, đặc biệt năng lực quản lý lớp học và tạo lập môi trường dạy học phân hóa (73,2% chưa đạt), năng lực kiểm tra đánh giá học sinh (71,8% chưa đạt).

- **Nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực DHPH cao**: 90,5% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực DHPH là quan trọng và rất quan trọng, trong đó 95,5% đồng thuận rằng bồi dưỡng giúp giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

- **Nội dung bồi dưỡng chưa đáp ứng yêu cầu**: 66,2% ý kiến cho rằng nội dung bồi dưỡng năng lực DHPH chưa đạt, trong đó năng lực thiết kế và sử dụng nguồn học liệu, đánh giá phân loại học sinh và quản lý lớp học là những nội dung được đánh giá thấp nhất.

- **Phương pháp và hình thức bồi dưỡng còn hạn chế**: Hình thức bồi dưỡng chủ yếu là tập trung, nghe giảng, thiếu đa dạng và chưa phát huy hiệu quả tự học, tự bồi dưỡng của giáo viên.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy năng lực DHPH của giáo viên tiểu học vùng đặc biệt khó khăn tỉnh Bắc Kạn còn nhiều hạn chế do thiếu kiến thức chuyên sâu, kỹ năng thiết kế và tổ chức dạy học phân hóa. Nhận thức cao về tầm quan trọng bồi dưỡng cho thấy sự đồng thuận trong ngành giáo dục, tuy nhiên nội dung và phương pháp bồi dưỡng chưa thực sự phù hợp và hiệu quả. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc bồi dưỡng năng lực DHPH cần được đổi mới theo hướng đa dạng hóa hình thức, tăng cường thực hành và tự học. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ năng lực và bảng tổng hợp đánh giá nội dung bồi dưỡng để minh họa rõ ràng hơn.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Hoàn thiện chương trình bồi dưỡng**: Xây dựng nội dung bồi dưỡng năng lực DHPH chuyên sâu, cập nhật kiến thức mới, phù hợp đặc điểm giáo viên vùng khó khăn. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: Sở GD&ĐT, các trường sư phạm.

- **Đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng**: Kết hợp bồi dưỡng tập trung, tại chỗ, từ xa và tự học, tăng cường thực hành, thảo luận nhóm và nghiên cứu trường hợp. Thời gian: 2024-2026. Chủ thể: Phòng GD&ĐT, hiệu trưởng các trường.

- **Tăng cường lực lượng giảng viên, báo cáo viên**: Đào tạo giáo viên cốt cán, chuyên viên có năng lực tổ chức bồi dưỡng hiệu quả, làm đầu mối hỗ trợ giáo viên. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: Sở GD&ĐT, các trường sư phạm.

- **Đa dạng hóa công cụ đánh giá**: Áp dụng các phương pháp đánh giá năng lực thực tiễn, đánh giá quá trình và kết quả học tập của học sinh để phản hồi hiệu quả bồi dưỡng. Thời gian: 2024-2025. Chủ thể: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.

- **Tăng cường cơ sở vật chất và môi trường giáo dục**: Đầu tư trang thiết bị dạy học, phòng học, tài liệu phục vụ bồi dưỡng và dạy học phân hóa. Thời gian: 2024-2027. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở GD&ĐT.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cán bộ quản lý giáo dục**: Nắm bắt thực trạng và giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực DHPH, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý giáo dục vùng khó khăn.

- **Giáo viên tiểu học vùng đặc biệt khó khăn**: Hiểu rõ về năng lực DHPH, phương pháp bồi dưỡng và áp dụng hiệu quả trong giảng dạy.

- **Nhà nghiên cứu giáo dục**: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về dạy học phân hóa.

- **Các cơ sở đào tạo giáo viên**: Cập nhật nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng giáo viên phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Dạy học phân hóa là gì?**  
Dạy học phân hóa là phương pháp điều chỉnh nội dung, phương pháp và hoạt động học phù hợp với đặc điểm, năng lực và nhu cầu của từng học sinh nhằm phát huy tối đa tiềm năng cá nhân.

2. **Tại sao cần bồi dưỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên?**  
Bồi dưỡng giúp giáo viên nâng cao kiến thức, kỹ năng thiết kế và tổ chức dạy học phù hợp với đa dạng học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và nâng cao chất lượng dạy học.

3. **Những khó khăn chính trong bồi dưỡng năng lực DHPH ở vùng đặc biệt khó khăn?**  
Thiếu cơ sở vật chất, phương pháp bồi dưỡng chưa đa dạng, giáo viên còn hạn chế về nhận thức và kỹ năng, cũng như thiếu sự hỗ trợ từ quản lý.

4. **Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất?**  
Kết hợp đa dạng hình thức như tập trung, tại chỗ, từ xa, tự học, thực hành và nghiên cứu trường hợp giúp tăng hiệu quả bồi dưỡng.

5. **Làm thế nào để đánh giá hiệu quả bồi dưỡng năng lực DHPH?**  
Đánh giá qua kết quả giảng dạy thực tế, hồ sơ giáo án, dự giờ, phản hồi học sinh và sự phát triển năng lực của giáo viên sau bồi dưỡng.

## Kết luận

- Năng lực dạy học phân hóa của giáo viên tiểu học vùng đặc biệt khó khăn tỉnh Bắc Kạn còn ở mức thấp, cần được bồi dưỡng chuyên sâu.  
- Hoạt động bồi dưỡng được đánh giá quan trọng nhưng nội dung và phương pháp hiện tại chưa đáp ứng yêu cầu.  
- Các yếu tố ảnh hưởng gồm cơ chế chính sách, đội ngũ quản lý, giáo viên, cơ sở vật chất và môi trường giáo dục.  
- Đề xuất các biện pháp đồng bộ về chương trình, hình thức bồi dưỡng, lực lượng giảng viên và công cụ đánh giá.  
- Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2024-2027 để nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học vùng khó khăn.  

**Hành động tiếp theo:** Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để đảm bảo hiệu quả bồi dưỡng năng lực dạy học phân hóa cho giáo viên tiểu học vùng đặc biệt khó khăn.