Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục và đào tạo đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của mỗi quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0. Thành phố Erdenet, tỉnh Orkhon, Mông Cổ, với dân số khoảng 120 nghìn người, là trung tâm công nghiệp và giáo dục quan trọng thứ hai của quốc gia này. Tại đây, có 20 trường trung học cơ sở (THCS) với hơn 4.380 học sinh và 554 cán bộ giáo viên, trong đó 78% là nữ. Mặc dù công tác bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS đã có những chuyển biến tích cực, thực tế cho thấy hoạt động này vẫn còn nhiều hạn chế, như tính hình thức trong dự giờ, tự đánh giá và thanh tra chuyên môn chưa phát huy hiệu quả thực chất.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS tại thành phố Erdenet trong giai đoạn 2018-2020. Mục tiêu chính là khảo sát thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao năng lực dạy học, góp phần cải thiện chất lượng giáo dục THCS tại địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên phát triển chuyên môn, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông theo hướng chuẩn hóa và hiện đại hóa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực nghề nghiệp của giáo viên. Hai mô hình lý thuyết chính được vận dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý theo chức năng của Harold Koontz và cộng sự, nhấn mạnh các chức năng quản lý gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra nhằm đạt mục tiêu giáo dục.

  2. Lý thuyết phát triển năng lực dạy học dựa trên quan điểm của Phạm Thanh Nghị và Weinert, trong đó năng lực dạy học được hiểu là tổ hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ của giáo viên để thực hiện hiệu quả hoạt động giảng dạy.

Các khái niệm trọng tâm bao gồm: quản lý bồi dưỡng năng lực, năng lực dạy học, bồi dưỡng chuyên môn, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng như năng lực quản lý của cán bộ, điều kiện vật chất, chính sách hỗ trợ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp lý thuyết và thực tiễn với cỡ mẫu khảo sát gồm 20 trường THCS tại thành phố Erdenet, tỉnh Orkhon. Các phương pháp thu thập dữ liệu gồm:

  • Điều tra bằng phiếu hỏi với giáo viên và cán bộ quản lý nhằm đánh giá thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học.
  • Quan sát trực tiếp các hoạt động dự giờ, sinh hoạt chuyên môn và tổ chức bồi dưỡng.
  • Phỏng vấn sâu một số cán bộ quản lý và giáo viên để làm rõ thuận lợi, khó khăn trong công tác quản lý.
  • Lấy ý kiến chuyên gia để đánh giá tính phù hợp và khả thi của các biện pháp đề xuất.

Dữ liệu được xử lý bằng thống kê mô tả, tính trung bình cộng và phần trăm nhằm phân tích thực trạng và so sánh các chỉ số quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học còn hạn chế: Khoảng 65% giáo viên cho biết các hoạt động bồi dưỡng chủ yếu mang tính hình thức, chưa đáp ứng nhu cầu thực tế. Chỉ 40% giáo viên tham gia các lớp bồi dưỡng có nội dung phù hợp với chuyên môn và nhu cầu cá nhân.

  2. Quản lý bồi dưỡng chưa hiệu quả: 70% cán bộ quản lý nhận định việc lập kế hoạch bồi dưỡng chưa cụ thể, thiếu sự phối hợp giữa các tổ chuyên môn và chưa huy động được nguồn lực đầy đủ. Việc kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng chỉ đạt khoảng 55% mức độ hiệu quả theo tiêu chuẩn đề ra.

  3. Yếu tố ảnh hưởng chủ quan và khách quan: Năng lực quản lý của hiệu trưởng và đội ngũ cán bộ quản lý là yếu tố chủ quan quan trọng, trong khi điều kiện vật chất, chính sách hỗ trợ và sự quan tâm của các cấp quản lý là các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng.

  4. Sự cần thiết của các biện pháp quản lý mới: Hơn 80% giáo viên và cán bộ quản lý đồng thuận với việc cần thiết xây dựng kế hoạch bồi dưỡng dựa trên nhu cầu thực tế, tăng cường kiểm tra, giám sát và phát triển đội ngũ giáo viên cốt cán.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học tại các trường THCS thành phố Erdenet còn nhiều bất cập, tương tự với các nghiên cứu trong khu vực và quốc tế. Nguyên nhân chủ yếu do thiếu kế hoạch cụ thể, chưa phát huy vai trò của tổ chuyên môn và chưa có cơ chế khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng. So sánh với các mô hình quản lý bồi dưỡng giáo viên ở các nước phát triển, việc áp dụng các phương pháp quản lý theo hệ thống, tăng cường tương tác và đánh giá liên tục sẽ giúp nâng cao hiệu quả bồi dưỡng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên tham gia các hình thức bồi dưỡng khác nhau và biểu đồ tròn phân bố mức độ hài lòng về nội dung bồi dưỡng. Bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng cũng giúp minh họa rõ vai trò của từng yếu tố trong quản lý bồi dưỡng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực dựa trên nhu cầu thực tế: Các trường THCS cần tiến hành khảo sát năng lực và nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên định kỳ để xây dựng kế hoạch phù hợp, đảm bảo tính toàn diện và khả thi trong vòng 1 năm học. Chủ thể thực hiện là hiệu trưởng phối hợp tổ chuyên môn.

  2. Tăng cường tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học: Khuyến khích giáo viên dự giờ, trao đổi kinh nghiệm và thảo luận chuyên đề nhằm nâng cao kỹ năng dạy học tích cực. Thời gian thực hiện liên tục trong năm học, do tổ trưởng chuyên môn và cán bộ quản lý chuyên môn đảm nhiệm.

  3. Huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực: Đề xuất tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và kinh phí bồi dưỡng, đồng thời phát huy vai trò giáo viên cốt cán làm nòng cốt trong bồi dưỡng. Thời gian thực hiện trong 2 năm, do phòng giáo dục và nhà trường phối hợp thực hiện.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá hoạt động bồi dưỡng: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá cụ thể, tổ chức kiểm tra định kỳ và xử lý kịp thời các sai lệch nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng. Chủ thể thực hiện là hiệu trưởng và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường, thực hiện hàng học kỳ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và cán bộ quản lý trường THCS: Nhận diện các vấn đề quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên, từ đó xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả.

  2. Giáo viên THCS: Hiểu rõ vai trò và trách nhiệm trong việc tự bồi dưỡng, nâng cao năng lực dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  3. Phòng Giáo dục và Đào tạo địa phương: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, hỗ trợ và giám sát công tác bồi dưỡng giáo viên trên địa bàn.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên trong bối cảnh quốc tế và địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS lại quan trọng?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, kỹ năng và phương pháp giảng dạy mới, nâng cao chất lượng dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển năng lực học sinh.

  2. Những hình thức bồi dưỡng nào được áp dụng phổ biến tại các trường THCS ở Erdenet?
    Bao gồm sinh hoạt chuyên môn, dự giờ đồng nghiệp, tham gia lớp tập huấn, tự học, học từ xa và nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên?
    Năng lực quản lý của cán bộ quản lý nhà trường và sự phối hợp giữa các tổ chức trong nhà trường là yếu tố chủ quan quan trọng nhất, bên cạnh điều kiện vật chất và chính sách hỗ trợ.

  4. Làm thế nào để khuyến khích giáo viên tự học và tự bồi dưỡng?
    Tạo môi trường làm việc tích cực, xây dựng cơ chế khen thưởng, hỗ trợ tài liệu và thời gian hợp lý, đồng thời phát huy vai trò giáo viên cốt cán làm gương.

  5. Các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực có thể áp dụng trong thời gian bao lâu để thấy hiệu quả?
    Thông thường cần thực hiện liên tục trong ít nhất 1-2 năm để đánh giá và điều chỉnh, đảm bảo sự phát triển bền vững của năng lực giáo viên.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS tại thành phố Erdenet còn nhiều hạn chế, cần có các biện pháp quản lý khoa học và thực tiễn.
  • Năng lực quản lý của cán bộ quản lý và sự phối hợp tổ chức là yếu tố quyết định hiệu quả bồi dưỡng.
  • Đề xuất các giải pháp gồm xây dựng kế hoạch dựa trên nhu cầu, tổ chức sinh hoạt chuyên môn, huy động nguồn lực và tăng cường kiểm tra, giám sát.
  • Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2018-2020, mở ra hướng phát triển tiếp theo cho công tác quản lý giáo dục địa phương.
  • Khuyến khích các nhà quản lý, giáo viên và các bên liên quan áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng giáo dục THCS tại Erdenet và các vùng tương tự.

Hành động tiếp theo là triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng nhằm hoàn thiện công tác quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.