## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông tại Việt Nam, việc nâng cao năng lực dạy học cho giáo viên Trung học cơ sở (THCS) là một yêu cầu cấp thiết. Thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, với 16 trường THCS và đội ngũ hơn 130 cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên, đang trong quá trình chuyển đổi theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới ban hành năm 2018. Theo thống kê năm học 2019-2020, chất lượng giáo dục THCS tại Móng Cái đã có những bước phát triển tích cực, tuy nhiên năng lực dạy học của giáo viên vẫn chưa hoàn toàn đáp ứng yêu cầu đổi mới. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS trên địa bàn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2019-2020, tập trung tại 16 trường THCS của thành phố Móng Cái, với phạm vi khảo sát bao gồm các hoạt động bồi dưỡng, quản lý, đánh giá và các điều kiện phục vụ bồi dưỡng. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và các trường THCS trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức và nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng năng lực dạy học, góp phần thực hiện thành công Chương trình giáo dục phổ thông mới.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục hiện đại, trong đó có mô hình quản lý nguồn nhân lực của Leonard Nadle, nhấn mạnh vai trò của bồi dưỡng trong phát triển năng lực con người. Lý thuyết 7S của McKinsey (Structure, Strategy, Skills, Style, System, Shared Values, Staff) được vận dụng để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng. Về giáo dục học, các lý thuyết về năng lực dạy học của giáo viên được tham khảo, bao gồm năng lực phát triển chương trình, lập kế hoạch dạy học, dạy học phân hóa, dạy học tích hợp, kiểm tra đánh giá theo định hướng năng lực học sinh. Các khái niệm chính gồm: quản lý bồi dưỡng, năng lực dạy học, bồi dưỡng năng lực, năng lực phát triển phẩm chất và năng lực học sinh theo chương trình mới. Lý thuyết về phương pháp bồi dưỡng như diễn giảng, thảo luận nhóm, giải quyết tình huống, tự bồi dưỡng cũng được áp dụng để xây dựng nội dung và phương pháp nghiên cứu.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Cỡ mẫu khảo sát gồm 130 người, bao gồm 30 cán bộ quản lý, 30 tổ trưởng chuyên môn và 70 giáo viên THCS tại 16 trường trên địa bàn thành phố Móng Cái. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có phân tầng theo chức danh và trường học nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu thu thập qua phiếu điều tra, quan sát thực tế các hoạt động bồi dưỡng, phỏng vấn chuyên gia và phân tích tài liệu. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, phân tích tần suất, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích định tính từ phỏng vấn chuyên gia. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến 2020, bao gồm các giai đoạn: khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu, đề xuất biện pháp và khảo nghiệm sư phạm các biện pháp đề xuất.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Thực trạng năng lực dạy học của giáo viên THCS:** Khoảng 65% giáo viên chưa hoàn toàn đáp ứng yêu cầu năng lực dạy học theo chương trình mới, đặc biệt về năng lực dạy học phân hóa và tích hợp. Tỷ lệ giáo viên có năng lực sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học đạt khoảng 40%, còn năng lực kiểm tra đánh giá theo định hướng năng lực học sinh chỉ đạt 35%.

- **Thực trạng công tác bồi dưỡng năng lực:** 70% giáo viên tham gia các hoạt động bồi dưỡng, nhưng chỉ 50% đánh giá các hình thức bồi dưỡng hiện nay phù hợp và hiệu quả. Hình thức bồi dưỡng trực tuyến mới được áp dụng tại 30% trường, còn lại chủ yếu là bồi dưỡng tập trung và tại chỗ.

- **Quản lý bồi dưỡng năng lực:** Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn có vai trò quan trọng trong quản lý bồi dưỡng, tuy nhiên năng lực quản lý của một số cán bộ còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng bồi dưỡng. Khoảng 60% hiệu trưởng có kế hoạch bồi dưỡng rõ ràng, nhưng chỉ 45% thực hiện kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng thường xuyên.

- **Các điều kiện phục vụ bồi dưỡng:** Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng còn thiếu hụt tại 40% trường, tài liệu bồi dưỡng chưa đồng bộ và chưa đầy đủ. Thời gian dành cho bồi dưỡng còn hạn chế, ảnh hưởng đến sự tham gia của giáo viên.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do sự chuyển đổi lớn trong chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi giáo viên phải nâng cao nhiều năng lực mới, trong khi công tác bồi dưỡng chưa kịp thời và đồng bộ. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế cho thấy, việc quản lý bồi dưỡng năng lực giáo viên cần được chú trọng hơn, đặc biệt là nâng cao năng lực quản lý của hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong bồi dưỡng còn hạn chế so với xu hướng hiện đại, cần được đẩy mạnh. Kết quả khảo nghiệm sư phạm cho thấy các biện pháp đề xuất như tổ chức bồi dưỡng trực tuyến, xây dựng đội ngũ báo cáo viên cốt cán, đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá được đánh giá cao về tính cấp thiết và khả thi. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố năng lực giáo viên, tỷ lệ tham gia bồi dưỡng theo hình thức và bảng đánh giá hiệu quả quản lý bồi dưỡng.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường tổ chức bồi dưỡng trực tuyến:** Phát triển hệ thống bài giảng trực tuyến, tạo điều kiện cho giáo viên tự học mọi lúc mọi nơi, nâng tỷ lệ tham gia bồi dưỡng trực tuyến lên ít nhất 60% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT phối hợp với các trường THCS.

- **Xây dựng đội ngũ báo cáo viên cốt cán:** Đào tạo và phát triển đội ngũ báo cáo viên có năng lực chuyên môn và phương pháp bồi dưỡng hiện đại, đảm bảo mỗi trường có ít nhất 2 báo cáo viên cốt cán trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường THCS.

- **Đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá bồi dưỡng:** Áp dụng các công cụ đánh giá đa dạng, chú trọng đánh giá quá trình và kết quả bồi dưỡng, tăng cường phản hồi để cải tiến liên tục. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT và các trường THCS.

- **Cải thiện điều kiện cơ sở vật chất và tài liệu:** Đầu tư trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng, xây dựng kho tài liệu thống nhất, cập nhật phù hợp với chương trình mới. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố Móng Cái, Sở GD&ĐT.

- **Nâng cao năng lực quản lý của hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn:** Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý bồi dưỡng, kỹ năng lãnh đạo và tổ chức sinh hoạt chuyên môn hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT, các trung tâm bồi dưỡng.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Hiệu trưởng các trường THCS:** Nhận diện thực trạng và các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học, từ đó xây dựng kế hoạch và tổ chức bồi dưỡng hiệu quả.

- **Cán bộ quản lý giáo dục tại Phòng GD&ĐT và Sở GD&ĐT:** Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoạch định chính sách, hỗ trợ và giám sát công tác bồi dưỡng giáo viên.

- **Giáo viên THCS:** Hiểu rõ yêu cầu năng lực dạy học theo chương trình mới, tham khảo các hình thức và nội dung bồi dưỡng phù hợp để tự nâng cao năng lực.

- **Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục:** Tham khảo khung lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về quản lý giáo dục và bồi dưỡng giáo viên.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS lại quan trọng?**  
Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, kỹ năng mới, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục, nâng cao chất lượng dạy học và phát triển năng lực học sinh.

2. **Các hình thức bồi dưỡng phổ biến hiện nay là gì?**  
Bao gồm bồi dưỡng tập trung, tại chỗ, trực tuyến, tự bồi dưỡng và bồi dưỡng thường xuyên kết hợp sinh hoạt chuyên môn.

3. **Hiệu trưởng có vai trò gì trong quản lý bồi dưỡng?**  
Hiệu trưởng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá hoạt động bồi dưỡng, đồng thời tạo điều kiện về cơ sở vật chất và động viên giáo viên tham gia.

4. **Làm thế nào để đánh giá hiệu quả bồi dưỡng năng lực?**  
Thông qua kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, phản hồi của giáo viên, sự thay đổi trong phương pháp dạy học và kết quả học sinh.

5. **Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực là gì?**  
Bao gồm cơ chế chính sách, cơ sở vật chất, môi trường giáo dục, năng lực quản lý của hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn, cũng như nhận thức và thái độ của giáo viên.

## Kết luận

- Năng lực dạy học của giáo viên THCS tại Móng Cái còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới.  
- Công tác quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học có vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.  
- Các biện pháp quản lý bồi dưỡng như tổ chức bồi dưỡng trực tuyến, xây dựng đội ngũ báo cáo viên cốt cán, đổi mới kiểm tra đánh giá được đánh giá cao về tính khả thi.  
- Cần đầu tư cải thiện điều kiện cơ sở vật chất, tài liệu và nâng cao năng lực quản lý của hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn.  
- Nghiên cứu đề xuất lộ trình thực hiện các biện pháp trong vòng 2-3 năm tới nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS.

**Hành động tiếp theo:** Các nhà quản lý giáo dục và hiệu trưởng các trường THCS cần áp dụng các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh để đảm bảo công tác bồi dưỡng đạt hiệu quả cao nhất, góp phần thực hiện thành công đổi mới giáo dục phổ thông.