Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục mầm non giữ vai trò nền tảng quan trọng trong việc hình thành nhân cách và phát triển toàn diện trẻ em, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Theo Thông tư 26/2018/TT-BGD&ĐT, giáo viên mầm non phải nắm vững chuyên môn nghiệp vụ và thường xuyên cập nhật, nâng cao năng lực chuyên môn để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Tuy nhiên, tại huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên, đội ngũ giáo viên mầm non còn bộc lộ nhiều hạn chế như sự không đồng đều về chuyên môn, nhận thức về công tác bồi dưỡng còn hạn chế, nội dung và phương pháp bồi dưỡng chưa thực sự phù hợp, công tác quản lý bồi dưỡng chưa khoa học và hiệu quả.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp cho giáo viên ở 5 trường mầm non trên địa bàn huyện Tiên Lữ với 114 đối tượng khảo sát gồm 15 cán bộ quản lý và 99 giáo viên. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, đổi mới phương pháp và nâng cao hiệu quả công tác quản lý bồi dưỡng, từ đó nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên mầm non theo chuẩn nghề nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển nguồn nhân lực, trong đó nhấn mạnh vai trò của quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý là quá trình tác động có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng nhằm đạt mục tiêu đề ra. Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn bao gồm các chức năng: lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.

  • Lý thuyết phát triển năng lực chuyên môn: Năng lực chuyên môn là khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng và thái độ phù hợp để hoàn thành công việc hiệu quả. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non gồm 5 tiêu chuẩn với 15 tiêu chí, tập trung vào phẩm chất, phát triển chuyên môn, xây dựng môi trường giáo dục, phát triển mối quan hệ và ứng dụng công nghệ.

Các khái niệm chính bao gồm: bồi dưỡng năng lực chuyên môn, chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non, quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn, năng lực phát triển chuyên môn bản thân, năng lực xây dựng kế hoạch nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ, năng lực quan sát và đánh giá sự phát triển của trẻ, năng lực quản lý nhóm lớp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp lý luận và thực tiễn:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích các văn bản pháp luật, chủ trương của Đảng, Nhà nước và Bộ GD&ĐT về bồi dưỡng giáo viên mầm non; tổng quan các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước; hệ thống hóa các khái niệm và lý thuyết liên quan.

  • Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát hoạt động sư phạm và bồi dưỡng của giáo viên; điều tra bằng phiếu hỏi với 114 người gồm cán bộ quản lý và giáo viên tại 5 trường mầm non huyện Tiên Lữ; phỏng vấn sâu cán bộ quản lý và giáo viên; nghiên cứu hồ sơ giáo viên để thu thập thông tin bổ sung.

  • Phương pháp xử lý thông tin: Sử dụng thống kê mô tả, tính điểm trung bình, phân tích định lượng và định tính số liệu thu thập được nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Thời gian nghiên cứu tập trung vào năm học 2019-2020, địa bàn nghiên cứu là 5 trường mầm non thuộc huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng mục tiêu bồi dưỡng năng lực chuyên môn: Khoảng 70% giáo viên và cán bộ quản lý nhận định mục tiêu bồi dưỡng chưa được xác định rõ ràng, chưa phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục mầm non. Chỉ 45% giáo viên cho rằng mục tiêu bồi dưỡng đáp ứng nhu cầu thực tế.

  2. Nội dung bồi dưỡng: 60% giáo viên phản ánh nội dung bồi dưỡng còn chung chung, chưa tập trung vào các năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp. Nội dung chưa cập nhật kịp thời các kiến thức mới và kỹ năng thực hành sư phạm.

  3. Phương pháp bồi dưỡng: Hơn 55% giáo viên cho biết phương pháp bồi dưỡng chủ yếu là giảng giải, ít sử dụng phương pháp thực hành, thảo luận nhóm hay xử lý tình huống. Điều này làm giảm hiệu quả tiếp thu và vận dụng kiến thức.

  4. Hình thức bồi dưỡng: Các hình thức bồi dưỡng chủ yếu là lớp tập huấn ngắn hạn tại chỗ (chiếm 65%), ít có các hình thức bồi dưỡng dài hạn, tự học hay học tập từ xa. Việc dự giờ, thao giảng và sinh hoạt chuyên môn được tổ chức nhưng chưa thường xuyên và chưa phát huy hiệu quả.

  5. Quản lý bồi dưỡng: Công tác lập kế hoạch bồi dưỡng còn mang tính hình thức, chưa dựa trên khảo sát nhu cầu thực tế của giáo viên. Việc tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá bồi dưỡng chưa chặt chẽ, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp quản lý.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do nhận thức chưa đầy đủ về vai trò của bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp, nguồn lực đầu tư cho công tác bồi dưỡng còn hạn chế, đặc biệt là về kinh phí và cơ sở vật chất. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương còn khó khăn về quản lý và tổ chức bồi dưỡng giáo viên mầm non.

Việc sử dụng phương pháp bồi dưỡng truyền thống, thiếu đổi mới và chưa khai thác hiệu quả công nghệ thông tin làm giảm tính hấp dẫn và hiệu quả của hoạt động bồi dưỡng. Bên cạnh đó, công tác kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng chưa được chú trọng đúng mức, dẫn đến khó khăn trong việc điều chỉnh và nâng cao chất lượng bồi dưỡng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá các nội dung bồi dưỡng, phương pháp và hình thức bồi dưỡng theo khảo sát giáo viên, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong công tác bồi dưỡng hiện nay.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức về bồi dưỡng năng lực chuyên môn: Tổ chức các hội thảo, tập huấn nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò, mục tiêu và ý nghĩa của bồi dưỡng theo chuẩn nghề nghiệp. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học, chủ thể là Phòng GD&ĐT và Ban giám hiệu các trường.

  2. Đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng: Xây dựng chương trình bồi dưỡng cập nhật, thiết thực, tập trung vào phát triển năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp. Áp dụng phương pháp thực hành, thảo luận nhóm, xử lý tình huống và ứng dụng công nghệ thông tin trong bồi dưỡng. Thực hiện trong năm học 2021-2022, do Phòng GD&ĐT phối hợp với các chuyên gia đào tạo.

  3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và nguồn lực: Đề xuất cấp trên hỗ trợ kinh phí, trang thiết bị phục vụ công tác bồi dưỡng như phòng học, máy chiếu, máy tính và tài liệu chuyên môn. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, chủ thể là UBND huyện và Phòng GD&ĐT.

  4. Củng cố công tác quản lý và kiểm tra đánh giá: Xây dựng quy trình quản lý bồi dưỡng chặt chẽ, bao gồm lập kế hoạch dựa trên khảo sát nhu cầu, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng. Tăng cường phối hợp giữa các cấp quản lý và nhà trường. Thực hiện ngay từ năm học 2020-2021, do Ban giám hiệu và Phòng GD&ĐT chủ trì.

  5. Khuyến khích tự bồi dưỡng và học tập suốt đời: Tạo điều kiện và hướng dẫn giáo viên tự học, tự nghiên cứu qua mạng Internet, tài liệu điện tử và các hình thức học tập từ xa. Thời gian triển khai liên tục, chủ thể là các trường mầm non và giáo viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Nhận diện thực trạng và các giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại địa phương và nhà trường.

  2. Giáo viên mầm non: Hiểu rõ chuẩn nghề nghiệp, các năng lực cần phát triển và phương pháp bồi dưỡng phù hợp để tự nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục cấp tỉnh, huyện: Tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch và chương trình bồi dưỡng giáo viên mầm non phù hợp với điều kiện thực tế địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp cho giáo viên mầm non?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, nâng cao kỹ năng và thái độ phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. Ví dụ, giáo viên được bồi dưỡng sẽ biết cách tổ chức hoạt động vui chơi phát triển toàn diện cho trẻ.

  2. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non gồm những tiêu chuẩn nào?
    Chuẩn nghề nghiệp gồm 5 tiêu chuẩn chính: phẩm chất nhà giáo; phát triển chuyên môn, nghiệp vụ; xây dựng môi trường giáo dục; phát triển mối quan hệ nhà trường - gia đình - cộng đồng; sử dụng ngoại ngữ và công nghệ thông tin.

  3. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất cho giáo viên mầm non?
    Phương pháp kết hợp giữa giảng giải, thực hành, thảo luận nhóm và xử lý tình huống được đánh giá cao, giúp giáo viên vận dụng kiến thức vào thực tế. Ví dụ, xử lý tình huống giúp giáo viên linh hoạt ứng phó với các tình huống chăm sóc trẻ.

  4. Làm thế nào để quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn hiệu quả?
    Quản lý hiệu quả cần lập kế hoạch dựa trên khảo sát nhu cầu, tổ chức thực hiện bài bản, chỉ đạo sát sao và kiểm tra đánh giá thường xuyên. Việc này giúp điều chỉnh kịp thời nội dung và phương pháp bồi dưỡng.

  5. Giáo viên có thể tự bồi dưỡng năng lực chuyên môn như thế nào?
    Giáo viên có thể tự học qua tài liệu chuyên môn, tham gia các khóa học trực tuyến, dự giờ đồng nghiệp, sinh hoạt chuyên môn và nghiên cứu các phương pháp giáo dục mới. Tự bồi dưỡng giúp giáo viên chủ động nâng cao năng lực và thích ứng với đổi mới.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp cho giáo viên mầm non tại huyện Tiên Lữ còn nhiều hạn chế về mục tiêu, nội dung, phương pháp và công tác quản lý.
  • Đội ngũ giáo viên cần được bồi dưỡng thường xuyên, bài bản để nâng cao năng lực đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục mầm non.
  • Các biện pháp đề xuất tập trung vào nâng cao nhận thức, đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và củng cố công tác quản lý.
  • Việc triển khai các giải pháp cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý, nhà trường và giáo viên, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.
  • Giai đoạn tiếp theo là thực hiện các biện pháp đề xuất, theo dõi, đánh giá và điều chỉnh nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho giáo viên mầm non, góp phần phát triển giáo dục mầm non huyện Tiên Lữ bền vững.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên mầm non, góp phần xây dựng nền giáo dục mầm non chất lượng và phát triển toàn diện trẻ em!