Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển giáo dục mầm non tại Việt Nam, việc nâng cao năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ cho giáo viên mầm non (GVMN) là một yêu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng chuẩn nghề nghiệp (CNN) và nâng cao chất lượng giáo dục. Theo báo cáo của ngành giáo dục huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh, đội ngũ GVMN hiện nay đã có sự tăng trưởng về số lượng và chất lượng, tuy nhiên năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đồng đều giữa các trường và vùng miền. Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ cho GVMN tại 15 trường mầm non trên địa bàn huyện Yên Phong trong giai đoạn từ năm học 2020-2021 đến năm học 2022-2023.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ cho GVMN theo CNN, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, phù hợp với đặc điểm địa phương và yêu cầu đổi mới giáo dục. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ GVMN, góp phần phát triển giáo dục mầm non toàn diện, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của huyện Yên Phong nói riêng và tỉnh Bắc Ninh nói chung.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản lý bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ cho 150 giáo viên tại 5 trường mầm non tiêu biểu, với dữ liệu thu thập qua khảo sát, phỏng vấn và quan sát trong năm học 2022-2023. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách và kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ GVMN theo chuẩn nghề nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục mầm non tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực nghề nghiệp của giáo viên mầm non. Trước hết, lý thuyết quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các hoạt động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm điều hành hệ thống giáo dục vận hành hiệu quả, đạt mục tiêu đề ra. Các chức năng quản lý cơ bản gồm: lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.

Thứ hai, lý thuyết về năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ của GVMN được phát triển dựa trên khái niệm năng lực là tổng hợp các thuộc tính cá nhân gồm kiến thức, kỹ năng và thái độ phù hợp với yêu cầu công việc. Năng lực này bao gồm khả năng hiểu biết về phát triển trẻ, lập kế hoạch giáo dục linh hoạt, đánh giá và điều chỉnh kế hoạch phù hợp với nhu cầu từng trẻ, đồng thời tạo môi trường học tập tích cực.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Chuẩn nghề nghiệp (CNN): Tiêu chuẩn đánh giá năng lực và phẩm chất của GVMN theo quy định của Bộ GD&ĐT.
  • Bồi dưỡng năng lực: Quá trình cung cấp, bổ sung kiến thức, kỹ năng và thái độ nhằm nâng cao năng lực chuyên môn cho GVMN.
  • Quản lý bồi dưỡng: Hoạt động tổ chức, điều hành, kiểm tra và đánh giá quá trình bồi dưỡng năng lực cho GVMN nhằm đảm bảo hiệu quả và phù hợp với CNN.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Về lý luận, tác giả phân tích, tổng hợp các tài liệu, văn bản pháp luật, các công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý giáo dục, bồi dưỡng năng lực và chuẩn nghề nghiệp GVMN. Về thực tiễn, nghiên cứu tiến hành khảo sát điều tra với cỡ mẫu 150 giáo viên tại 5 trường mầm non huyện Yên Phong, sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.

Phương pháp thu thập dữ liệu bao gồm:

  • Khảo sát bằng bảng hỏi để thu thập thông tin về nhận thức, thực trạng bồi dưỡng và quản lý bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ.
  • Phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý và giáo viên nhằm làm rõ các vấn đề thực tiễn và khó khăn trong công tác bồi dưỡng.
  • Quan sát sư phạm để đánh giá thực tế quá trình xây dựng kế hoạch của giáo viên.

Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phương pháp thống kê mô tả và phân tích định tính nhằm đánh giá thực trạng, so sánh mức độ nhận thức và hiệu quả bồi dưỡng. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm học 2020-2021 đến năm học 2022-2023, trong đó khảo sát và phân tích dữ liệu chính diễn ra trong năm học 2022-2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ: Khoảng 85% giáo viên và 90% cán bộ quản lý tại các trường mầm non huyện Yên Phong đánh giá cao vai trò của bồi dưỡng năng lực trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% giáo viên cho biết đã từng tham gia các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ.

  2. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng năng lực: Các hoạt động bồi dưỡng chủ yếu được tổ chức dưới hình thức tập huấn ngắn hạn (chiếm 70%), còn lại là sinh hoạt chuyên môn và tự học. Tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng thường xuyên đạt khoảng 65%, trong khi đó, chỉ có 40% giáo viên cảm thấy các khóa bồi dưỡng đáp ứng đầy đủ nhu cầu thực tế.

  3. Quản lý bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch: Công tác lập kế hoạch bồi dưỡng được thực hiện theo chu kỳ hàng năm, tuy nhiên, chỉ có 55% trường xây dựng kế hoạch bồi dưỡng dựa trên nhu cầu thực tế của giáo viên và đặc điểm địa phương. Việc chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng còn hạn chế, với chỉ 50% cán bộ quản lý thực hiện đánh giá định kỳ và có biện pháp hỗ trợ giáo viên chưa đạt chuẩn.

  4. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng: Các yếu tố chủ quan như nhận thức của cán bộ quản lý, sự chủ động của giáo viên và yếu tố khách quan như nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất, thời gian dành cho bồi dưỡng ảnh hưởng rõ rệt đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng năng lực. Khoảng 70% giáo viên cho biết thiếu thời gian và tài liệu hỗ trợ là rào cản lớn nhất.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ cho GVMN tại huyện Yên Phong đã đạt được những kết quả tích cực, thể hiện qua nhận thức cao và sự tham gia tương đối của giáo viên. Tuy nhiên, tỷ lệ giáo viên tham gia bồi dưỡng chuyên sâu và cảm nhận về tính phù hợp của các khóa bồi dưỡng còn thấp, phản ánh sự chưa đồng bộ và thiếu linh hoạt trong tổ chức bồi dưỡng.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, như mô hình bồi dưỡng của Singapore và Hàn Quốc, việc bồi dưỡng tại Yên Phong còn thiếu sự đa dạng về hình thức và chưa tận dụng hiệu quả công nghệ thông tin để hỗ trợ tự học và bồi dưỡng từ xa. Việc quản lý bồi dưỡng chưa thực sự bám sát nhu cầu thực tế của giáo viên và điều kiện địa phương cũng là nguyên nhân khiến hiệu quả chưa cao.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên tham gia các hình thức bồi dưỡng khác nhau, biểu đồ tròn về mức độ hài lòng với nội dung bồi dưỡng, và bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng. Những kết quả này nhấn mạnh sự cần thiết của việc đổi mới công tác quản lý bồi dưỡng, tăng cường kiểm tra, đánh giá và hỗ trợ giáo viên nhằm nâng cao năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ theo chuẩn nghề nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực dựa trên nhu cầu thực tế: Các trường mầm non cần phối hợp với Phòng GD&ĐT huyện Yên Phong xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hàng năm dựa trên khảo sát nhu cầu cụ thể của giáo viên và đặc điểm địa phương. Việc này giúp đảm bảo nội dung bồi dưỡng sát với thực tế, nâng cao hiệu quả đào tạo. Thời gian thực hiện: bắt đầu từ năm học 2024-2025.

  2. Đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng: Tổ chức các khóa bồi dưỡng kết hợp giữa tập huấn trực tiếp, bồi dưỡng từ xa qua mạng Internet, sinh hoạt chuyên môn theo nhóm và tự học có hướng dẫn. Việc này giúp giáo viên linh hoạt tham gia, tăng cường khả năng tự học và áp dụng kiến thức. Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường, thời gian triển khai trong 2 năm tới.

  3. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và hỗ trợ giáo viên: Xây dựng hệ thống đánh giá định kỳ về năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ, từ đó có biện pháp hỗ trợ kịp thời cho giáo viên chưa đạt chuẩn. Cán bộ quản lý cần được đào tạo nâng cao năng lực đánh giá và tư vấn. Thời gian thực hiện: ngay trong năm học 2024-2025.

  4. Tăng cường nguồn lực cho công tác bồi dưỡng: Đề xuất cấp trên tăng ngân sách, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị công nghệ thông tin phục vụ bồi dưỡng. Đồng thời, khuyến khích sự tham gia của các chuyên gia, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục mầm non để nâng cao chất lượng bồi dưỡng. Thời gian thực hiện: kế hoạch trung hạn 3 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý bồi dưỡng năng lực, giúp cán bộ quản lý xây dựng và triển khai các kế hoạch bồi dưỡng hiệu quả, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.

  2. Giáo viên mầm non: Tài liệu giúp giáo viên hiểu rõ về chuẩn nghề nghiệp, năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ, từ đó chủ động tham gia bồi dưỡng và tự nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng giáo viên mầm non theo chuẩn nghề nghiệp.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Giúp xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên mầm non phù hợp với đặc điểm địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non toàn quốc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ cho giáo viên mầm non?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, kỹ năng phù hợp với chuẩn nghề nghiệp, nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện đại.

  2. Chuẩn nghề nghiệp ảnh hưởng thế nào đến công tác bồi dưỡng?
    Chuẩn nghề nghiệp là tiêu chuẩn đánh giá năng lực và phẩm chất giáo viên, làm cơ sở xây dựng nội dung, chương trình bồi dưỡng nhằm đảm bảo giáo viên đạt yêu cầu chuyên môn và nghiệp vụ.

  3. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất cho giáo viên mầm non?
    Phương pháp tích cực, tương tác, kết hợp đào tạo chuyên môn, hướng dẫn thực hành, tự học và trao đổi nhóm được đánh giá cao, giúp giáo viên phát triển toàn diện năng lực.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng?
    Nhận thức của cán bộ quản lý, sự chủ động của giáo viên, nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất là những yếu tố quyết định hiệu quả quản lý bồi dưỡng năng lực.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch?
    Thông qua đánh giá định kỳ năng lực giáo viên, quan sát thực tế xây dựng kế hoạch, thu thập phản hồi từ giáo viên, phụ huynh và cán bộ quản lý, từ đó điều chỉnh chương trình bồi dưỡng phù hợp.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng năng lực xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ cho GVMN theo chuẩn nghề nghiệp là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.
  • Thực trạng bồi dưỡng cho thấy sự tham gia tích cực của giáo viên nhưng còn nhiều hạn chế về nội dung, hình thức và quản lý bồi dưỡng.
  • Các yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng cần được khắc phục thông qua các biện pháp đồng bộ, thực tiễn.
  • Đề xuất các giải pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dựa trên nhu cầu thực tế, đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng, tăng cường kiểm tra đánh giá và đầu tư nguồn lực.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và ứng dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non, góp phần phát triển giáo dục bền vững.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ triển khai, liên hệ với Phòng Giáo dục huyện Yên Phong hoặc Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội.