I. Cơ sở lý luận về hoạt động trải nghiệm và dạy học Ngữ văn
Luận văn bắt đầu bằng việc đặt nền móng lý luận về hoạt động trải nghiệm (HĐTN) và vai trò của nó trong giáo dục, đặc biệt là trong dạy học môn Ngữ văn. Luận văn trích dẫn các văn kiện quan trọng của Đảng và Nhà nước về đổi mới giáo dục, nhấn mạnh việc chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực, coi trọng phát triển phẩm chất và kỹ năng của người học. HĐTN được định nghĩa là hoạt động giáo dục cho phép học sinh tham gia trực tiếp vào thực tiễn, từ đó phát triển năng lực, rèn luyện phẩm chất và phát huy tiềm năng sáng tạo. Luận văn cũng phân tích mối liên hệ giữa HĐTN và mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới, cũng như mục tiêu cụ thể của môn Ngữ văn. Việc lồng ghép HĐTN vào dạy học Ngữ văn được xem là giải pháp quan trọng để giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tiễn, phát triển tư duy sáng tạo, hình thành các kỹ năng sống cần thiết. 1.1. Khái niệm HĐTN: Luận văn làm rõ khái niệm HĐTN là hoạt động cho phép học sinh tham gia trực tiếp, trải nghiệm thực tế dưới sự hướng dẫn của giáo viên. 1.2. Mục tiêu HĐTN trong dạy học Ngữ văn: HĐTN giúp học sinh phát triển năng lực giao tiếp, tư duy sáng tạo, thẩm mỹ, cảm thụ văn học, đồng thời hình thành phẩm chất tốt đẹp, quan niệm sống nhân văn. 1.3. Vai trò của HĐTN: HĐTN tạo cơ hội cho học sinh trau dồi kiến thức thực tế, điều chỉnh hành vi, thái độ, đạo đức, lối sống. HĐTN cũng giúp học sinh nhận biết năng lực, sở trường của bản thân.
II. Thực trạng tổ chức HĐTN tại trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn Ninh Thuận
Chương này tập trung phân tích thực trạng tổ chức HĐTN trong dạy học Ngữ văn tại trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Ninh Thuận. Luận văn trình bày khái quát về trường, bao gồm đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, chất lượng giáo dục. Tiếp theo, luận văn mô tả thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về HĐTN, bao gồm tầm quan trọng, nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức. 2.1. Khảo sát thực trạng: Luận văn sử dụng các phương pháp khảo sát như phỏng vấn, hỏi đáp, quan sát để thu thập dữ liệu về thực trạng HĐTN. 2.2. Kết quả khảo sát: Kết quả khảo sát cho thấy HĐTN đã được nhà trường quan tâm, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Cán bộ quản lý còn lúng túng trong việc quản lý HĐTN, giáo viên chưa thực sự phát huy tối đa sự năng động, sáng tạo trong việc tổ chức HĐTN. Việc ứng dụng HĐTN vào dạy học còn chưa đồng bộ, hạn chế về kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho học sinh. 2.3. Hạn chế và khó khăn: Luận văn chỉ ra những khó khăn về cả đội ngũ giáo viên và cơ sở vật chất, ảnh hưởng đến hiệu quả tổ chức HĐTN. Việc tổ chức HĐTN chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh, chưa cho học sinh trải nghiệm một cách trọn vẹn.
III. Biện pháp tổ chức HĐTN trong dạy học Ngữ văn
Dựa trên cơ sở lý luận và thực trạng đã phân tích, luận văn đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức HĐTN trong dạy học môn Ngữ văn tại trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn. Các biện pháp được đề xuất dựa trên các nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ, thực tiễn, kế thừa, khả thi và phổ biến. 3.1. Nâng cao nhận thức: Nâng cao nhận thức cho giáo viên về vai trò của HĐTN trong dạy học Ngữ văn theo định hướng chương trình mới. 3.2. Xây dựng chương trình HĐTN: Xây dựng chương trình HĐTN theo hướng phát triển năng lực học sinh, phù hợp với chương trình GDPT mới. 3.3. Bồi dưỡng giáo viên: Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực tổ chức HĐTN cho giáo viên. 3.4. Đa dạng hóa hình thức: Đa dạng hóa nội dung và hình thức tổ chức HĐTN, tăng cường kiểm tra, đánh giá. 3.5. Tăng cường cơ sở vật chất: Cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho HĐTN. Luận văn cũng đánh giá tính khả thi và cần thiết của các biện pháp đề xuất thông qua khảo sát, đảm bảo các biện pháp phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường.
IV. Kết luận và khuyến nghị
Phần này tổng kết lại những kết quả nghiên cứu của luận văn, khẳng định tầm quan trọng của HĐTN trong dạy học Ngữ văn theo định hướng chương trình GDPT mới. Luận văn cũng đưa ra một số khuyến nghị cho nhà trường, giáo viên và các cơ quan quản lý giáo dục để nâng cao hiệu quả tổ chức HĐTN.
4.1. Kết quả nghiên cứu: Luận văn đã phân tích được thực trạng, chỉ ra những hạn chế, đồng thời đề xuất các biện pháp khả thi để nâng cao chất lượng tổ chức HĐTN.
4.2. Khuyến nghị: Khuyến nghị tập trung vào việc tăng cường đầu tư cho cơ sở vật chất, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, xây dựng chương trình HĐTN bài bản, khoa học, phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường và định hướng của chương trình GDPT mới. Luận văn cũng khuyến nghị cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc tổ chức HĐTN cho học sinh, tạo môi trường thuận lợi để học sinh được trải nghiệm, phát triển toàn diện.
