I. Phương pháp nghiên cứu khoa học cơ bản
Tài liệu tập bài giảng này giới thiệu phương pháp nghiên cứu khoa học một cách tổng quan. Nội dung bao gồm các khái niệm cơ bản về nghiên cứu khoa học cơ bản, quy trình nghiên cứu khoa học, và các kỹ thuật cần thiết cho việc thực hiện một nghiên cứu khoa học hiệu quả. Tài liệu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn vấn đề nghiên cứu phù hợp, xây dựng giả thiết nghiên cứu, và sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu phù hợp để đảm bảo tính chính xác và khách quan của kết quả. Việc phân tích dữ liệu và viết báo cáo nghiên cứu khoa học cũng được đề cập chi tiết, giúp sinh viên hiểu rõ cách trình bày kết quả nghiên cứu một cách khoa học và thuyết phục. Tài liệu cũng đề cập đến đạo đức khoa học, khẳng định tính cần thiết của tính trung thực và minh bạch trong quá trình nghiên cứu. Nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng đều được đề cập, giúp sinh viên hiểu rõ sự khác biệt và ứng dụng của từng loại hình nghiên cứu.
1.1 Khái niệm nghiên cứu khoa học
Tài liệu định nghĩa nghiên cứu khoa học là quá trình tìm tòi, suy xét kỹ lưỡng để nắm chắc một vấn đề. Nó bao gồm việc phát hiện bản chất sự vật, phát triển nhận thức khoa học về thế giới, hoặc sáng tạo phương pháp và phương tiện kỹ thuật mới. Nghiên cứu khoa học được đặc trưng bởi tính mới, tính tin cậy, tính thông tin, tính khách quan, tính rủi ro, tính kế thừa và tính cá nhân. Tài liệu phân loại nghiên cứu khoa học theo chức năng (mô tả, giải thích, giải pháp, dự báo), theo giai đoạn (cơ bản, ứng dụng, triển khai), và theo phương thức thu thập thông tin (thư viện, điền dã, phòng thí nghiệm). Các đặc điểm của nghiên cứu khoa học được nhấn mạnh, bao gồm tính khách quan, tính tin cậy và khả năng kiểm chứng. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học được đề cập, bao gồm các bước như lựa chọn chủ đề, đặt câu hỏi nghiên cứu, xây dựng giả thiết, lựa chọn phương pháp nghiên cứu và phân tích kết quả. Mục tiêu nghiên cứu cần được xác định rõ ràng để hướng dẫn toàn bộ quá trình nghiên cứu.
1.2 Quy trình nghiên cứu khoa học
Tài liệu trình bày quy trình nghiên cứu khoa học một cách logic, bao gồm các bước: lựa chọn chủ đề và đặt tên đề tài; xác định mục tiêu nghiên cứu; đặt câu hỏi nghiên cứu; đưa luận điểm (giả thuyết); nêu các luận cứ; lựa chọn phương pháp chứng minh giả thuyết; và kiểm tra lại logic. Việc lựa chọn đề tài nghiên cứu được hướng dẫn dựa trên các tiêu chí như tính khoa học, tính thực tiễn, khả năng thực hiện và tính phù hợp. Xây dựng luận điểm khoa học được trình bày chi tiết, bao gồm việc xác định vấn đề nghiên cứu, xây dựng giả thuyết, và tìm kiếm luận cứ để chứng minh giả thuyết. Phương pháp chứng minh luận điểm được đề cập, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng các luận cứ thuyết phục và hợp lý. Tài liệu cũng đề cập đến phân loại nghiên cứu khoa học dựa trên chức năng: mô tả, giải thích, dự báo và đề xuất giải pháp. Nghiên cứu định lượng và nghiên cứu định tính là hai loại hình nghiên cứu quan trọng cần được hiểu rõ.
1.3 Thu thập và xử lý thông tin
Phần này tập trung vào phương pháp thu thập dữ liệu và phương pháp xử lý dữ liệu trong nghiên cứu khoa học. Thu thập dữ liệu có thể được thực hiện thông qua nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm nghiên cứu thư viện, nghiên cứu điền dã và nghiên cứu phòng thí nghiệm. Tài liệu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn phương pháp thu thập dữ liệu phù hợp với mục tiêu và đối tượng nghiên cứu. Xử lý dữ liệu bao gồm việc làm sạch dữ liệu, phân tích dữ liệu và diễn giải kết quả. Tài liệu cung cấp một số kỹ thuật phân tích dữ liệu cơ bản, giúp sinh viên hiểu cách xử lý và phân tích dữ liệu nghiên cứu khoa học. Việc xử lý thông tin được nhấn mạnh là một phần không thể thiếu trong quá trình nghiên cứu khoa học. Phương pháp xữ lý dữ liệu phù hợp sẽ giúp đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của kết quả nghiên cứu. Tài liệu nghiên cứu khoa học cần được khai thác hiệu quả để phục vụ cho quá trình nghiên cứu.
