Phương pháp dạy văn tả cảnh, tả người lớp 5 theo hướng phát triển tư duy sáng tạo

LỜI CAM ĐOAN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài

1.2. Lịch sử nghiên cứu

1.3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

1.3.1. Mục đích nghiên cứu

1.3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu

2. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI

2.1. Tư duy và tư duy sáng tạo

2.2. Văn miêu tả và việc dạy học văn miêu tả ở trường tiểu học với yêu cầu phát triển tư duy sáng tạo

2.3. Cơ sở thực tiễn

2.4. Nội dung dạy học văn tả cảnh, tả người trong chương trình, sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 5

2.5. Thực trạng dạy học văn tả cảnh và tả người cho học sinh lớp 5 theo hướng phát triển tư duy sáng tạo

3. BIỆN PHÁP DẠY HỌC VĂN TẢ CẢNH, TẢ NGƯỜI

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp

3.2. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu môn học

3.3. Nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức và phát triển nhận thức cho học sinh lớp 5

3.4. Nguyên tắc đảm bảo tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong dạy học văn tả cảnh và tả người cho học sinh lớp 5

3.5. Một số biện pháp dạy học văn tả cảnh và tả người cho học sinh lớp 5 theo hướng phát triển tư duy sáng tạo

3.5.1. Bồi dưỡng kĩ năng quan sát và liên tưởng cho học sinh lớp 5 trong dạy học văn tả cảnh và tả người

3.5.2. Bồi dưỡng kĩ năng lập dàn ý cho học sinh lớp 5 trong dạy học văn tả cảnh và tả người

3.5.3. Bồi dưỡng các kĩ năng viết văn tả cảnh và tả người cho học sinh lớp 5

3.5.4. Bồi dưỡng trí tuệ cảm xúc cho học sinh lớp 5 trong dạy học văn tả cảnh và tả người

4. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

4.1. Mục đích thực nghiệm

4.2. Đối tượng và thời gian thực nghiệm

4.3. Nội dung thực nghiệm

4.4. Cách thức tiến hành thực nghiệm

4.5. Kết quả thực nghiệm

4.5.1. Kiểm tra TDST trong viết văn tả cảnh và tả người của HS lớp 5 trước thực nghiệm

4.5.2. Kiểm tra TDST trong viết văn tả cảnh và tả người của HS lớp 5 sau thực nghiệm

4.5.3. Kết quả khảo sát giáo viên về tính hiệu quả của các biện pháp đề xuất

4.5.4. Nhận xét kết quả thực nghiệm

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Phương pháp dạy văn tả cảnh tả người lớp 5

Phương pháp dạy văn tả cảnh và tả người cho học sinh lớp 5 đòi hỏi sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Tả cảnh lớp 5 và tả người lớp 5 là hai dạng văn miêu tả quan trọng, giúp học sinh phát triển kỹ năng quan sát và diễn đạt. Phát triển tư duy sáng tạo là mục tiêu chính, giúp học sinh không chỉ viết đúng mà còn viết hay, thể hiện cá tính riêng. Các phương pháp như sử dụng hình ảnh, trải nghiệm thực tế, và hướng dẫn viết chi tiết được áp dụng để nâng cao chất lượng bài văn.

1.1. Kỹ năng viết văn tả cảnh

Kỹ năng viết văn tả cảnh đòi hỏi học sinh phải quan sát kỹ lưỡng và sử dụng từ ngữ miêu tả phong phú. Từ vựng miêu tả như màu sắc, hình dáng, âm thanh được nhấn mạnh để tạo nên bức tranh sinh động. Cách viết văn tả cảnh cần tuân theo trình tự không gian hoặc thời gian, giúp bài văn mạch lạc và dễ hiểu. Ví dụ, khi tả cánh đồng lúa, học sinh cần miêu tả từ xa đến gần, từ tổng thể đến chi tiết.

1.2. Kỹ năng viết văn tả người

Kỹ năng viết văn tả người yêu cầu học sinh không chỉ miêu tả ngoại hình mà còn thể hiện tính cách và cảm xúc của nhân vật. Từ vựng miêu tả về khuôn mặt, dáng người, cử chỉ được sử dụng để làm nổi bật đặc điểm riêng. Cách viết văn tả người cần kết hợp giữa miêu tả ngoại hình và hoạt động, giúp nhân vật trở nên sống động. Ví dụ, khi tả mẹ, học sinh có thể miêu tả đôi bàn tay chăm sóc và nụ cười ấm áp.

II. Phát triển tư duy sáng tạo trong dạy văn

Phát triển tư duy sáng tạo là yếu tố then chốt trong việc dạy văn tả cảnh và tả người. Dạy văn cho học sinh lớp 5 cần khuyến khích sự sáng tạo thông qua việc đặt câu hỏi mở và gợi ý liên tưởng. Nâng cao khả năng sáng tạo giúp học sinh không bị gò bó trong khuôn mẫu, từ đó viết được những bài văn độc đáo và giàu cảm xúc. Các hoạt động như vẽ sơ đồ tư duy, thảo luận nhóm, và trải nghiệm thực tế được áp dụng để kích thích tư duy sáng tạo.

2.1. Sử dụng sơ đồ tư duy

Sơ đồ tư duy là công cụ hữu ích giúp học sinh hệ thống hóa ý tưởng khi viết văn. Tư duy sáng tạo trong học tập được phát huy thông qua việc sắp xếp các ý tưởng một cách logic và sáng tạo. Ví dụ, khi viết văn tả cơn mưa, học sinh có thể sử dụng sơ đồ tư duy để liên kết các yếu tố như âm thanh, hình ảnh, và cảm xúc.

2.2. Trải nghiệm thực tế

Trải nghiệm thực tế giúp học sinh có cái nhìn chân thực và sâu sắc hơn về đối tượng miêu tả. Giáo dục tiểu học cần tạo điều kiện cho học sinh tham gia các hoạt động ngoại khóa như tham quan, quan sát thiên nhiên. Ví dụ, khi tả cảnh biển, học sinh được đi thực tế sẽ có những miêu tả sống động và chính xác hơn.

III. Thực nghiệm và đánh giá hiệu quả

Thực nghiệm sư phạm được tiến hành để đánh giá hiệu quả của các phương pháp dạy văn tả cảnh và tả người. Bài tập viết văn được sử dụng để kiểm tra khả năng sáng tạo và kỹ năng viết của học sinh. Kết quả thực nghiệm cho thấy, các phương pháp đề xuất giúp học sinh viết văn mạch lạc, sáng tạo và giàu cảm xúc hơn. Phương pháp giảng dạy này không chỉ nâng cao chất lượng bài văn mà còn khơi gợi niềm yêu thích học tập ở học sinh.

3.1. Kết quả thực nghiệm

Kết quả thực nghiệm cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong kỹ năng viết văn của học sinh. Học sinh lớp 5 viết văn tả cảnh và tả người với cách diễn đạt phong phú và sáng tạo hơn. Ví dụ, bài văn tả mẹ của học sinh có nhiều chi tiết cảm động và chân thực, thể hiện sự quan sát tỉ mỉ và tình cảm sâu sắc.

3.2. Đánh giá của giáo viên

Đánh giá của giáo viên về các phương pháp dạy học cho thấy tính khả thi và hiệu quả cao. Giáo dục tiểu học cần tiếp tục áp dụng và phát triển các phương pháp này để nâng cao chất lượng dạy và học. Các giáo viên nhận định rằng, học sinh không chỉ viết tốt hơn mà còn tự tin và hứng thú hơn trong giờ học văn.

Luận Văn Thạc Sĩ: Dạy Học Văn Tả Cảnh, Tả Người Cho Học Sinh Lớp 5 Phát Triển Tư Duy Sáng Tạo