TIN CHO NGƯỜI KHIẾM THỊ VIỆT NAM – THỰC TRẠNG VÀ PHÁT TRIỂN

• Tác giả: Bùi Thị Thảo Trinh
• Người hướng dẫn: Thạc sĩ Nguyễn Thị Trăng Nhung
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Thư viện
• Đề tài: Phát Triển Nguồn Tin Cho Người Khiếm Thị Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: khóa luận
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: THỰC TRẠNG CHUNG VỀ NGƯỜI DÙNG TIN KHIẾM THỊ, NHU CẦU TIN CỦA HỌ VÀ KHẢ NĂNG ĐÁP ỨNG NGUỒN TIN TRONG CÁC THƯ VIỆN HIỆN NAY
• 1.1. Thực trạng chung
• 1.1.1. Người dùng tin khiếm thị trên thế giới và Việt Nam
• 1.1.2. Nhu cầu tin và vai trò của nguồn thông tin đối với người khiếm thị
• 1.1.3. Phương pháp học tập và tiếp cận thông tin
• 1.1.4. Khả năng đáp ứng nhu cầu tin của các thư viện
• 1.1.5. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn của người khiếm thị trên hành trình tiếp cận thông tin
• 1.1.6. Sách nói (Audiobooks) - giải pháp tối ưu cho người khiếm thị
• 1.1.7. Ý nghĩa và cơ sở phát triển
• 1.1.8. Sách nói cho người khiếm thị trên thế giới và ở Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VÀ CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN NGUỒN TIN TRONG CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM QUA KHẢO SÁT TẠI THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU (HÀ NỘI) VÀ PHÒNG KHIẾM THỊ THƯ VIỆN HÀ NỘI
• 2.1. Tình hình hoạt động chung của cả nước
• 2.2. Công tác đáp ứng nguồn tin cho người dùng tin khiếm thị tại thư viện trường học Nguyễn Đình Chiểu và phòng khiếm thị Thư viện Hà Nội (47 – Bà Triệu)
• 2.2.1. Giới thiệu về Thư viện Trường học Nguyễn Đình Chiểu
• 2.2.2. Hoạt động phục vụ học sinh khiếm thị tại thư viện
• 2.2.3. Phòng khiếm thị Thư viện Hà Nội
• 2.2.3.1. Giới thiệu chung
• 2.2.3.2. Hoạt động của phòng khiếm thị
• 2.2.4. Công tác phát triển nguồn sách nói
• 2.2.5. Nhược điểm
• 3. CHƯƠNG 3: KIẾN NGHỊ VỀ PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGUỒN TIN Ở CÁC THƯ VIỆN TRONG THỜI GIAN TỚI
• 3.1. Xây dựng thư viện dành riêng cho người khiếm thị
• 3.2. Phương hướng phát triển
• 3.3. Tăng cường nguồn lực thông tin
• 3.4. Xây dựng và đẩy mạnh các hoạt động phát triển thư viện
• 3.5. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị thư viện
• 3.6. Nâng cao trình độ cán bộ thư viện
• 3.7. Hướng dẫn và đào tạo người dùng tin
• 3.8. Đẩy mạnh hoạt động quảng bá các sản phẩm và dịch vụ tới mọi đối tượng người khiếm thị
• 3.9. Thị trường hóa thông tin
• 3.10. Thực hiện xã hội hóa công tác phục vụ người khiếm thị
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN

Tóm tắt

I. Tổng Quan Nguồn Tin Cho Người Khiếm Thị Tại Việt Nam 55

Việc tiếp cận thông tin là quyền cơ bản của mọi người, bao gồm cả người khiếm thị. Tuy nhiên, tại Việt Nam, tiếp cận thông tin cho người khiếm thị vẫn còn nhiều hạn chế. Nguồn tài liệu, phương tiện hỗ trợ và dịch vụ thư viện còn thiếu và chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu của cộng đồng này. Bài viết này nhằm mục đích phân tích thực trạng, chỉ ra những thách thức và đề xuất các giải pháp phát triển nguồn tin cho người khiếm thị Việt Nam, giúp họ hòa nhập và đóng góp vào xã hội. Theo số liệu thống kê, số lượng người mù và người khiếm thị ở Việt Nam còn khá cao, trong đó nhiều người thuộc diện nghèo khó, gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận thông tin. Cần có sự chung tay của cộng đồng, nhà nước và các tổ chức xã hội để cải thiện tình hình này. Việc phát triển sách nói cho người mù và các phương tiện hỗ trợ tiếp cận thông tin là vô cùng quan trọng.

1.1. Định Nghĩa và Phân Loại Khiếm Thị

Khái niệm khiếm thị bao gồm cả người mù hoàn toàn và người có thị lực kém. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người khiếm thị là người có thị lực dưới 3/10 ngay cả khi đã được điều chỉnh. Các dạng khiếm thị khác nhau đòi hỏi các phương pháp hỗ trợ người mù Việt Nam và nguồn tài liệu khác nhau. Việc hiểu rõ các mức độ và nguyên nhân gây khiếm thị là cơ sở để xây dựng các chương trình và dịch vụ phù hợp. Tiếp cận thông tin cho người khiếm thị cần sự đa dạng về hình thức và phương tiện, từ văn bản nổi Braille, sách nói cho người mù đến các ứng dụng cho người khiếm thị trên điện thoại thông minh.

1.2. Thống Kê Số Lượng Người Khiếm Thị Tại Việt Nam

Theo số liệu từ Bộ Y tế, Việt Nam có khoảng 2 triệu người mù lòa, trong đó 1/3 là người nghèo. Tỷ lệ người khiếm thị đang có xu hướng tăng, đặc biệt là ở trẻ em và người cao tuổi. Các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể, glôcôm và các tật khúc xạ là những nguyên nhân chính gây ra tình trạng này. Việc nắm bắt chính xác số lượng và phân bố người khiếm thị là rất quan trọng để hoạch định chính sách và phân bổ nguồn lực hợp lý. Cần có các cuộc điều tra và thống kê định kỳ để cập nhật thông tin và đánh giá hiệu quả của các chương trình can thiệp.

II. Vấn Đề Tiếp Cận Thông Tin Của Người Khiếm Thị 59

Mặc dù có nhu cầu cao về thông tin, người khiếm thị phải đối mặt với nhiều rào cản trong tiếp cận thông tin. Thiếu tài liệu học tập cho người khiếm thị phù hợp, phương tiện hỗ trợ còn hạn chế và kỹ năng sử dụng công nghệ còn yếu là những thách thức lớn. Bên cạnh đó, giáo dục cho người khiếm thị còn nhiều bất cập, chất lượng đào tạo chưa cao và cơ hội đào tạo nghề cho người khiếm thị còn ít. Điều này ảnh hưởng đến khả năng tìm kiếm việc làm cho người khiếm thị và hòa nhập xã hội. Cần có những giải pháp đồng bộ để giải quyết những vấn đề này, từ việc tăng cường nguồn tài liệu đến nâng cao năng lực cho người khiếm thị.

2.1. Hạn Chế Về Nguồn Tài Liệu và Phương Tiện Tiếp Cận

Số lượng sách chữ nổi Braille và sách nói cho người mù còn rất hạn chế so với nhu cầu thực tế. Các thư viện cho người khiếm thị chưa được đầu tư đúng mức, trang thiết bị còn thiếu thốn và dịch vụ chưa đa dạng. Việc chuyển đổi văn bản sang dạng thức phù hợp với người khiếm thị (chữ nổi, âm thanh) còn chậm và tốn kém. Cần có sự đầu tư mạnh mẽ hơn vào việc phát triển nguồn tin cho người khiếm thị, bao gồm cả việc sản xuất tài liệu và trang bị công nghệ hỗ trợ người khiếm thị.

2.2. Rào Cản Về Kỹ Năng và Công Nghệ

Nhiều người khiếm thị chưa có kỹ năng sử dụng phần mềm hỗ trợ người khiếm thị như trình đọc màn hình (screen reader) hoặc phần mềm chuyển đổi văn bản thành giọng nói. Việc tiếp cận và sử dụng Internet, máy tính và các thiết bị di động còn gặp nhiều khó khăn. Cần có các chương trình đào tạo và hướng dẫn sử dụng công nghệ dành riêng cho người khiếm thị, giúp họ tự tin hơn trong tiếp cận thông tin và tham gia vào xã hội số.

III. Giải Pháp Phát Triển Nguồn Tin Cho Người Khiếm Thị 58

Để cải thiện tiếp cận thông tin cho người khiếm thị, cần có những giải pháp toàn diện và bền vững. Tăng cường nguồn lực thông tin, nâng cao năng lực cho người khiếm thị và xây dựng mạng lưới hỗ trợ là những yếu tố then chốt. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh xã hội hóa công tác phục vụ người khiếm thị, huy động sự tham gia của các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và cộng đồng. Chỉ khi có sự chung tay của tất cả các bên, người khiếm thị mới có thể thực sự tiếp cận thông tin một cách dễ dàng và hiệu quả.

3.1. Tăng Cường Nguồn Tài Liệu và Ứng Dụng Hỗ Trợ

Cần tăng cường sản xuất sách nói cho người mù, văn bản nổi Braille và các tài liệu điện tử định dạng phù hợp (ví dụ: DAISY). Khuyến khích việc phát triển các ứng dụng cho người khiếm thị trên điện thoại thông minh và máy tính bảng, giúp họ dễ dàng truy cập thông tin và sử dụng các dịch vụ trực tuyến. Xây dựng các kho tài liệu học tập cho người khiếm thị trực tuyến, cung cấp miễn phí hoặc với chi phí thấp. Việc này cần sự phối hợp giữa các nhà xuất bản, thư viện và các tổ chức hỗ trợ.

3.2. Nâng Cao Năng Lực Cho Người Khiếm Thị

Tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng sử dụng phần mềm hỗ trợ người khiếm thị, Internet và các thiết bị công nghệ. Cung cấp các phương pháp học tập cho người khiếm thị hiệu quả, giúp họ tiếp thu kiến thức một cách tốt nhất. Hỗ trợ giáo dục cho người khiếm thị, tạo điều kiện để họ được học tập ở các cấp học khác nhau. Nâng cao trình độ đào tạo nghề cho người khiếm thị, giúp họ có cơ hội tìm kiếm việc làm và tự chủ tài chính.

3.3. Xây Dựng Mạng Lưới Hỗ Trợ và Hợp Tác

Thành lập các câu lạc bộ, nhóm hỗ trợ người khiếm thị, tạo môi trường để họ giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và giúp đỡ lẫn nhau. Tăng cường hợp tác giữa các tổ chức hỗ trợ người khiếm thị, thư viện, trường học và các cơ quan nhà nước. Xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả để triển khai các chương trình và dự án hỗ trợ người khiếm thị một cách đồng bộ và bền vững. Đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức của cộng đồng về các vấn đề của người khiếm thị và khuyến khích sự tham gia của xã hội.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Thư Viện Cho Người Khiếm Thị 54

Các thư viện cho người khiếm thị đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp tiếp cận thông tin cho cộng đồng này. Thư viện cần được trang bị đầy đủ các nguồn tài liệu phù hợp, các thiết bị hỗ trợ và đội ngũ nhân viên được đào tạo chuyên nghiệp. Các dịch vụ thư viện cần được thiết kế linh hoạt, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người khiếm thị. Bên cạnh đó, thư viện cần tích cực quảng bá các dịch vụ của mình, thu hút người khiếm thị đến sử dụng và tham gia vào các hoạt động của thư viện.

4.1. Trang Bị Cơ Sở Vật Chất và Nguồn Tài Liệu

Thư viện cần có phòng đọc riêng biệt dành cho người khiếm thị, trang bị máy tính với phần mềm hỗ trợ người khiếm thị, máy đọc sách điện tử, máy in chữ nổi và các thiết bị nghe nhìn. Cung cấp đầy đủ sách nói cho người mù, văn bản nổi Braille, tài liệu điện tử định dạng phù hợp và các nguồn thông tin trực tuyến. Đảm bảo không gian thư viện thân thiện, dễ tiếp cận và an toàn cho người khiếm thị.

4.2. Nâng Cao Chất Lượng Dịch Vụ Thư Viện

Cung cấp dịch vụ cho mượn tài liệu tận nhà cho những người khiếm thị không thể đến thư viện. Tổ chức các buổi đọc sách, thảo luận, giao lưu văn hóa cho người khiếm thị. Cung cấp dịch vụ tư vấn, hướng dẫn sử dụng thư viện và các nguồn thông tin. Liên kết với các tổ chức hỗ trợ người khiếm thị để mở rộng phạm vi phục vụ. Tổ chức các lớp học về kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cho người khiếm thị.

V. Chính Sách Hỗ Trợ Tổ Chức Vì Người Khiếm Thị 57

Vai trò của chính sách hỗ trợ người khiếm thị là không thể thiếu trong việc đảm bảo quyền lợi và tạo điều kiện cho họ tiếp cận thông tin. Các chính sách cần tập trung vào việc đảm bảo giáo dục cho người khiếm thị, hỗ trợ việc làm cho người khiếm thị, và cung cấp các dịch vụ y tế và xã hội cần thiết. Các tổ chức hỗ trợ người khiếm thị cũng đóng vai trò quan trọng trong việc vận động chính sách, cung cấp dịch vụ và nâng cao nhận thức cộng đồng.

5.1. Vai Trò Của Nhà Nước và Chính Sách Hỗ Trợ

Nhà nước cần ban hành các chính sách ưu đãi về giáo dục cho người khiếm thị, đảm bảo họ được học tập bình đẳng như những người khác. Hỗ trợ tài chính cho người khiếm thị có hoàn cảnh khó khăn, giúp họ trang trải chi phí sinh hoạt và học tập. Tạo điều kiện để người khiếm thị tham gia vào thị trường lao động, thông qua các chương trình đào tạo nghề và hỗ trợ việc làm. Tăng cường đầu tư vào các dịch vụ y tế, phục hồi chức năng cho người khiếm thị.

5.2. Hoạt Động Của Các Tổ Chức Xã Hội

Các tổ chức hỗ trợ người khiếm thị cần tích cực vận động chính sách, gây quỹ để thực hiện các chương trình hỗ trợ. Cung cấp các dịch vụ tư vấn, hỗ trợ tâm lý cho người khiếm thị và gia đình. Tổ chức các hoạt động giao lưu, văn hóa, thể thao, giúp người khiếm thị hòa nhập cộng đồng. Nâng cao nhận thức của cộng đồng về các vấn đề của người khiếm thị, xóa bỏ định kiến và kỳ thị.

VI. Tương Lai Phát Triển Nguồn Tin Cho Người Khiếm Thị 58

Với sự phát triển của công nghệ và sự quan tâm của xã hội, tương lai phát triển nguồn tin cho người khiếm thị hứa hẹn nhiều triển vọng. Các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet of Things (IoT) và thực tế ảo (VR) có thể được ứng dụng để tạo ra các phương tiện hỗ trợ tiếp cận thông tin hiệu quả hơn cho người khiếm thị. Bên cạnh đó, cần tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa công tác phục vụ người khiếm thị, huy động sự tham gia của toàn xã hội để tạo ra một môi trường sống tốt đẹp hơn cho cộng đồng này.

6.1. Ứng Dụng Công Nghệ Mới

Sử dụng AI để phát triển các phần mềm hỗ trợ người khiếm thị thông minh hơn, có khả năng nhận diện hình ảnh, đọc văn bản và cung cấp thông tin theo ngữ cảnh. Ứng dụng IoT để tạo ra các thiết bị thông minh hỗ trợ người khiếm thị trong sinh hoạt hàng ngày, ví dụ như gậy thông minh, thiết bị định vị trong nhà. Nghiên cứu và phát triển các ứng dụng VR giúp người khiếm thị trải nghiệm thế giới ảo một cách chân thực và sống động.

6.2. Mở Rộng Hợp Tác Quốc Tế

Tăng cường hợp tác với các tổ chức hỗ trợ người khiếm thị quốc tế để trao đổi kinh nghiệm và học hỏi các mô hình thành công. Tham gia vào các dự án nghiên cứu và phát triển công nghệ hỗ trợ người khiếm thị trên toàn cầu. Thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực phát triển nguồn tin cho người khiếm thị tại Việt Nam.