I. Tổng Quan Về Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Hóa 11
Dạy học theo chủ đề không phải là một mô hình dạy học hoàn toàn mới trên thế giới. Tuy nhiên, ở Việt Nam, sự quan tâm đến mô hình này mới chỉ ở giai đoạn đầu tiếp cận. Dựa trên thực tiễn và kế hoạch đổi mới căn bản nền giáo dục hiện nay, mô hình dạy học này sẽ tiếp tục được nghiên cứu và thử nghiệm để có được những bài học kinh nghiệm xác đáng trước khi chính thức áp dụng. Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã tổ chức cuộc thi Dạy học theo chủ đề, trong đó có môn Hóa học, tạo tiền đề thuận lợi giúp giáo viên tiếp cận mô hình dạy học này. Hiện nay, tại Việt Nam đã có một số đề tài nghiên cứu về dạy học theo chủ đề, tuy nhiên chủ đề phần Ancol chưa được quan tâm nhiều. Vì vậy, việc nghiên cứu dạy học chủ đề phần Ancol là cần thiết để học sinh được tìm hiểu sâu hơn và có cách giải quyết những vấn đề đặt ra trong cuộc sống. Các nghiên cứu trước đây như luận văn của Ngọc Châu Vân (2015) về chủ đề tích hợp môn Hóa học cấp THCS và Vũ Thị Thuỳ Dương (2015) về dạy học theo chủ đề liên môn hóa học lớp 10 đã đặt nền móng cho việc áp dụng phương pháp này.
1.1. Lịch Sử Nghiên Cứu Về Dạy Học Theo Chủ Đề Hóa Học
Dạy học theo chủ đề đã được nghiên cứu và áp dụng ở nhiều nước trên thế giới. Tại Việt Nam, việc áp dụng còn hạn chế nhưng đang được quan tâm. Các nghiên cứu gần đây tập trung vào việc tích hợp kiến thức và phát triển năng lực cho học sinh. Tuy nhiên, việc nghiên cứu cụ thể về chủ đề Ancol trong chương trình Hóa học 11 còn ít. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để đánh giá hiệu quả của phương pháp này trong việc phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề cho học sinh. Các công trình nghiên cứu của Tăng Văn Quang (2016) và Nguyễn Quang Thái (2016) đã góp phần làm sáng tỏ vấn đề này.
1.2. Định Hướng Đổi Mới Giáo Dục Phổ Thông Hiện Nay
Giáo dục phổ thông nước ta đang chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học. Điều này đòi hỏi phải chuyển từ phương pháp dạy học nặng về truyền thụ kiến thức sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất. Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội quy định mục tiêu đổi mới là tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông. Dự thảo chương trình giáo dục phổ thông (CT GDPT) hiện nay được xây dựng theo định hướng phân hóa mạnh ở cấp THPT, trong đó cùng với các môn bắt buộc và tự chọn sẽ có các chuyên đề học tập dành cho HS các lớp 11, 12 tự chọn, để đáp ứng nhu cầu học tập và định hướng nghề nghiệp của HS.
II. Thách Thức Trong Dạy Học Ancol Phát Triển Năng Lực Hóa 11
Thực tiễn giảng dạy bộ môn Hóa học hiện nay ở các trường THPT còn nhiều vấn đề bất cập trong phương pháp giảng dạy truyền thụ tri thức cho HS. Đã có nhiều áp dụng các phương pháp dạy học vào thực tiễn giảng dạy nhưng vẫn chưa phát huy được tính chủ động, khả năng tự giải quyết vấn đề cho HS. HS vẫn còn thụ động trong việc tiếp thu các tri thức khoa học, chưa phát huy được hết đặc điểm nổi bật của môn Hóa học- một môn khoa học có nhiều ứng dụng. Bên cạnh đó,việc thực hiện giảm tải và tránh trùng lặp các chủ đề ở một số đơn vị kiến thức, môn học, cùng với đó là yêu cầu giảm tải chương trình cũng đang là vấn đề cần giải quyết. Hiện nay có rất nhiều hướng tiếp cận nhằm giải quyết vấn đề này, trong đó dạy học theo chủ đề đang được xem là giải pháp tối ưu trong việc không chỉ xây dựng chương trình học mà còn cả trong việc tiếp cận kiến thức học, phương pháp dạy học đối với GVBM hiện nay và phát huy năng lực người học.
2.1. Bất Cập Trong Phương Pháp Giảng Dạy Truyền Thống Hóa Học
Phương pháp giảng dạy truyền thống thường tập trung vào việc truyền thụ kiến thức một chiều, ít tạo cơ hội cho học sinh tham gia vào quá trình khám phá và vận dụng kiến thức. Điều này dẫn đến tình trạng học sinh thụ động, khó phát triển năng lực giải quyết vấn đề và kỹ năng tư duy. Cần có sự thay đổi trong phương pháp giảng dạy để khuyến khích học sinh chủ động hơn trong việc học tập. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Hiền (2017), việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực còn hạn chế.
2.2. Yêu Cầu Giảm Tải Và Tránh Trùng Lặp Nội Dung Hóa Học 11
Chương trình Hóa học 11 có nhiều nội dung kiến thức, đòi hỏi giáo viên phải có phương pháp dạy học hiệu quả để giúp học sinh nắm vững kiến thức mà không bị quá tải. Việc giảm tải và tránh trùng lặp nội dung là cần thiết để tạo điều kiện cho học sinh có thời gian thực hành và vận dụng kiến thức vào thực tế. Dạy học theo chủ đề có thể giúp giải quyết vấn đề này bằng cách tích hợp kiến thức từ nhiều bài học và tạo ra các hoạt động học tập có ý nghĩa.
III. Phương Pháp Dạy Học Ancol Theo Chủ Đề Phát Triển NL Hóa
Nhận thấy phần Ancol trong hóa học 11 là một phần học quan trọng, không chỉ về kiến thức tổng quát mà còn về tính ứng dụng, tính phổ biến của Ancol trong đời sống xã hội. Chính vì vậy việc xây dựng một số chủ đề dạy học liên quan đến Ancol, nhằm mục đích khắc sâu kiến thức về Ancol cũng như phát triển năng lực giải quyết vấn đề và một số năng lực khác cho học sinh là vô cùng cần thiết. Dạy học theo chủ đề giúp học sinh hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa kiến thức Ancol và thực tiễn, từ đó phát triển khả năng vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tế.
3.1. Xây Dựng Chủ Đề Dạy Học Liên Quan Đến Ancol Hóa 11
Việc xây dựng chủ đề dạy học cần dựa trên nội dung chương trình Hóa học 11 và các vấn đề thực tế liên quan đến Ancol. Chủ đề cần có mục tiêu rõ ràng, nội dung phù hợp và các hoạt động học tập đa dạng để thu hút sự tham gia của học sinh. Ví dụ, có thể xây dựng chủ đề về ứng dụng của Ancol trong đời sống, tác động của Ancol đến môi trường hoặc quy trình sản xuất Ancol. Theo Nguyễn Thị Hiền (2017), việc lựa chọn chủ đề cần phù hợp với trình độ và kinh nghiệm của học sinh.
3.2. Tích Hợp Kiến Thức Và Phát Triển Kỹ Năng Giải Quyết Vấn Đề
Dạy học theo chủ đề cần tích hợp kiến thức từ nhiều môn học khác nhau để giúp học sinh có cái nhìn toàn diện về vấn đề. Đồng thời, cần tạo cơ hội cho học sinh thực hành và vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tế. Ví dụ, học sinh có thể thực hiện các dự án nghiên cứu về tác động của Ancol đến sức khỏe con người hoặc thiết kế các sản phẩm sử dụng Ancol. Các hoạt động này giúp học sinh phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng làm việc nhóm và kỹ năng giao tiếp.
IV. Ứng Dụng Thực Tế Dạy Ancol Phát Triển Năng Lực Học Sinh
Dạy học theo chủ đề liên quan đến Ancol không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn phát triển năng lực giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo và khả năng hợp tác. Học sinh có thể tham gia vào các hoạt động như nghiên cứu, thí nghiệm, thảo luận và trình bày để khám phá kiến thức và vận dụng vào thực tế. Việc đánh giá năng lực giải quyết vấn đề cần dựa trên các tiêu chí cụ thể và sử dụng các công cụ đánh giá phù hợp.
4.1. Các Hoạt Động Thực Hành Và Thí Nghiệm Về Ancol Hóa 11
Các hoạt động thực hành và thí nghiệm giúp học sinh trực tiếp trải nghiệm và khám phá các tính chất của Ancol. Ví dụ, học sinh có thể thực hiện thí nghiệm điều chế Ancol, nhận biết Ancol hoặc nghiên cứu phản ứng của Ancol với các chất khác. Các hoạt động này giúp học sinh hiểu rõ hơn về lý thuyết và phát triển kỹ năng thực hành. Theo Nguyễn Thị Hiền (2017), việc tổ chức các hoạt động thực hành cần đảm bảo an toàn và hiệu quả.
4.2. Đánh Giá Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Của Học Sinh Hóa 11
Việc đánh giá năng lực giải quyết vấn đề cần dựa trên các tiêu chí cụ thể như khả năng xác định vấn đề, thu thập thông tin, phân tích dữ liệu, đưa ra giải pháp và đánh giá kết quả. Các công cụ đánh giá có thể là bài kiểm tra, bài tập thực hành, dự án nghiên cứu hoặc phiếu tự đánh giá. Việc đánh giá cần được thực hiện thường xuyên và liên tục để theo dõi sự tiến bộ của học sinh. Theo Nguyễn Thị Hiền (2017), việc đánh giá cần công bằng và khách quan.
V. Kết Luận Về Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Hóa
Việc vận dụng tốt quan điểm DH theo chủ đề để thiết kế và tổ chức dạy học hiệu quả một số chủ đề DH liên quan đến Ancol không những khắc sâu được kiến thức về Ancol mà còn phát triển năng lực GQVĐ đồng thời tạo hứng thú và góp phần nâng cao hiệu quả học tập môn hóa học của học sinh. Dạy học theo chủ đề là một phương pháp hiệu quả để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. Tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp này cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên và học sinh.
5.1. Tóm Tắt Các Ưu Điểm Của Dạy Học Theo Chủ Đề Hóa Học
Dạy học theo chủ đề giúp học sinh nắm vững kiến thức, phát triển năng lực giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo và khả năng hợp tác. Phương pháp này cũng giúp học sinh hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa kiến thức và thực tế, từ đó tăng cường hứng thú học tập. Theo Nguyễn Thị Hiền (2017), dạy học theo chủ đề là một phương pháp dạy học hiệu quả và phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục.
5.2. Đề Xuất Các Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Ancol Hóa 11
Cần có thêm nhiều nghiên cứu về việc áp dụng dạy học theo chủ đề trong môn Hóa học, đặc biệt là các chủ đề liên quan đến Ancol. Các nghiên cứu có thể tập trung vào việc xây dựng các chủ đề dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh, đánh giá hiệu quả của phương pháp này trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề và đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng dạy học. Theo Nguyễn Thị Hiền (2017), cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà nghiên cứu, giáo viên và học sinh để thực hiện các nghiên cứu này.
