I. Giới thiệu về phát triển năng lực đọc hiểu
Phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh tiểu học là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong giáo dục hiện đại. Đặc biệt, đối với học sinh lớp 1, việc hình thành năng lực đọc hiểu không chỉ giúp các em tiếp cận kiến thức mà còn tạo nền tảng cho việc học tập suốt đời. Theo chương trình giáo dục phổ thông mới, môn Tiếng Việt lớp 1 đóng vai trò chủ đạo trong việc phát triển năng lực đọc hiểu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, giờ học đọc của học sinh lớp 1 thường chỉ dừng lại ở mức độ nhận biết và phát âm chính xác, chưa thực sự phát triển thành một năng lực đọc giúp các em tự mình tiến lên mức độ đọc hiểu. Điều này dẫn đến việc học sinh chưa có khả năng đọc độc lập và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.
1.1. Tầm quan trọng của năng lực đọc hiểu
Năng lực đọc hiểu được coi là một trong những năng lực cốt lõi trong giáo dục. Nó không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng giao tiếp. Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, năng lực đọc hiểu trở thành một công cụ thiết yếu để học sinh có thể học tập và làm việc hiệu quả trong tương lai. Việc phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1 không chỉ là nhiệm vụ của giáo viên mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ từ gia đình và xã hội.
II. Thực trạng dạy học phát triển năng lực đọc hiểu
Tại quận Thủ Đức, việc dạy học phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh tiểu học thông qua môn Tiếng Việt lớp 1 đang gặp nhiều khó khăn. Nhiều giáo viên chưa chú trọng đến việc tổ chức các hoạt động học tập giúp học sinh tham gia tích cực vào quá trình học. Thay vào đó, các giờ học thường chỉ tập trung vào việc đọc đúng và đọc to, mà không chú ý đến việc giúp học sinh hiểu nội dung văn bản. Điều này dẫn đến việc học sinh không có cơ hội để phát triển kỹ năng đọc và năng lực ngôn ngữ cần thiết. Theo khảo sát, nhiều học sinh cho biết họ cảm thấy nhàm chán và không hứng thú với các giờ học đọc, điều này ảnh hưởng tiêu cực đến năng lực đọc hiểu của các em.
2.1. Đánh giá thực trạng năng lực đọc hiểu
Kết quả khảo sát cho thấy, phần lớn học sinh lớp 1 tại quận Thủ Đức chưa đạt yêu cầu về năng lực đọc hiểu. Nhiều em chỉ có thể đọc đúng chữ mà không hiểu được ý nghĩa của văn bản. Điều này cho thấy sự cần thiết phải cải thiện phương pháp dạy học, từ việc chỉ chú trọng vào việc đọc đúng sang việc phát triển năng lực đọc hiểu thông qua các hoạt động học tập phong phú và đa dạng. Giáo viên cần áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động nhóm, thảo luận và thực hành để nâng cao năng lực đọc hiểu.
III. Đề xuất phương pháp dạy học phát triển năng lực đọc hiểu
Để phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1, cần thiết phải áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại và tích cực. Một trong những phương pháp hiệu quả là tổ chức các hoạt động học tập theo quy trình 4 bước: Khởi động, Khám phá, Luyện tập và Vận dụng. Trong mỗi bước, giáo viên cần kết hợp các hoạt động như quan sát tranh, thảo luận nhóm và trò chơi học tập để tạo hứng thú cho học sinh. Việc sử dụng hình ảnh trực quan và các tình huống thực tế sẽ giúp học sinh dễ dàng liên kết kiến thức với cuộc sống, từ đó nâng cao năng lực đọc hiểu của các em.
3.1. Quy trình tổ chức bài dạy
Quy trình tổ chức bài dạy cần được thực hiện một cách linh hoạt và sáng tạo. Bước đầu tiên là khởi động, giáo viên có thể sử dụng các câu hỏi mở để kích thích tư duy của học sinh. Tiếp theo, trong bước khám phá, học sinh sẽ được tìm hiểu nội dung văn bản thông qua các hoạt động nhóm. Bước luyện tập sẽ giúp học sinh củng cố kiến thức đã học, và cuối cùng, bước vận dụng sẽ là cơ hội để học sinh áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Việc tổ chức bài dạy theo quy trình này không chỉ giúp học sinh phát triển năng lực đọc hiểu mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực và sáng tạo.
