Luận văn thạc sĩ về phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh tiểu học qua môn Tiếng Việt lớp 1 tại Thủ Đức, TP.HCM

• Tác giả: Tạ Thị Tuyết Mai
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Văn Tuấn
• Trường học: Trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Giáo Dục Học
• Đề tài: Phát Triển Năng Lực Đọc Hiểu Cho Học Sinh Tiểu Học Qua Môn Tiếng Việt Lớp 1 Tại Thủ Đức
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LÝ LỊCH KHOA HỌC
• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• MỞ ĐẦU
• 1. Lý do chọn đề tài
• 2. Mục tiêu nghiên cứu
• 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
• 3.1. Khách thể nghiên cứu
• 3.2. Đối tượng nghiên cứu
• 4. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
• 6. Giả thuyết nghiên cứu
• 7. Phương pháp nghiên cứu
• 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
• 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
• 7.3. Phương pháp toán học
• 8. Đóng góp mới của đề tài
• 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỌC HIỂU CHO HỌC SINH LỚP 1
• 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
• 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới
• 1.1.2. Lịch sử nghiên cứu tại Việt Nam
• 1.2. Một số khái niệm cơ bản
• 1.2.1. Năng lực đọc hiểu
• 1.2.2. Phát triển năng lực đọc hiểu
• 1.2.3. Dạy học phát triển năng lực đọc hiểu thông qua môn Tiếng Việt lớp 1
• 1.3. Đặc điểm, vai trò và các thành phần năng lực đọc hiểu của học sinh lớp 1
• 1.3.1. Đặc điểm năng lực đọc hiểu
• 1.3.2. Vai trò của năng lực đọc hiểu
• 1.3.3. Các thành phần năng lực đọc hiểu
• 1.3.4. Các yếu tố cấu thành năng lực đọc hiểu
• 1.3.4.1. Yếu tố tri thức về văn bản, về chiến lược đọc
• 1.3.4.2. Yếu tố kĩ năng thực hiện các hoạt động, hành động, thao tác đọc hiểu
• 1.3.4.3. Yếu tố sự sẵn sàng thực hiện các nhiệm vụ học tập, các nhiệm vụ trong đời sống yêu cầu dùng đến hoạt động đọc hiểu
• 1.4. Một số vấn đề lý luận về phát triển năng lực đọc hiểu của học sinh lớp 1
• 1.4.1. Mục đích của việc phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1
• 1.4.2. Nguyên tắc phát triển năng lực đọc
• 1.4.3. Nội dung phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1
• 1.4.4. Các giai đoạn phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1
• 1.4.5. Dấu hiệu của năng lực đọc hiểu trong dạy học phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1 theo chương trình mới 2018
• 1.4.6. Nội dung chương trình dạy đọc lớp 1
• 1.4.7. Quy trình dạy các bài Tiếng Việt trong chương trình lớp 1
• 1.4.8. Các phương pháp dạy học phát triển năng lực đọc cho học sinh lớp 1 theo chương trình phổ thông mới
• 1.4.9. Kiểm tra, đánh giá năng lực môn Tiếng Việt của học sinh lớp 1
• 1.5. Đặc điểm tâm sinh lý và các yếu tố ảnh hưởng của học sinh lớp 1 đến dạy học phát triển năng lực
• 1.5.1. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh lớp 1
• 1.5.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển năng lực đọc hiểu của HS lớp 1
• 1.5.3. Các năng lực cần hình thành và phát triển cho học sinh lớp 1 trong môn tiếng Việt tại Việt Nam
• 1.5.3.1. Năng lực ngôn ngữ
• 1.5.3.2. Năng lực văn học
• 1.6. Kết luận chương 1
• 2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỌC HIỂU CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THÔNG QUA MÔN TIẾNG VIỆT LỚP 1 THEO CHƯƠNG TRÌNH PHỔ THÔNG MỚI TẠI QUẬN THỦ ĐỨC, TP
• 2.1. Tình hình hoạt động giáo dục bậc Tiểu học ở quận Thủ Đức, TP
• 2.2. Đánh giá học sinh tiểu học theo TT30/2014/TT-BGDĐT và 22/2016/TT- BGDĐT
• 2.3. Đổi mới phương pháp dạy học
• 2.4. Đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học, gắn giáo dục nhà trường với thực tiễn cuộc sống
• 2.5. Công tác chỉ đạo triển khai phải chuẩn bị thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018
• 2.6. Những mặt mạnh
• 2.7. Những vấn đề còn tồn tại cần phải rút kinh nghiệm và khắc phục
• 2.8. Giới thiệu về khảo sát thực trạng
• 2.8.1. Mục tiêu khảo sát
• 2.8.2. Công cụ, đối tượng, khách thể, thời gian khảo sát
• 2.8.3. Nội dung khảo sát
• 2.8.4. Phương pháp khảo sát
• 2.8.5. Xử lý kết quả khảo sát
• 2.9. Kết quả thực trạng năng lực đọc hiểu của học sinh tiểu học thông qua môn tiếng Việt lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới tại quận Thủ Đức
• 2.9.1. Thực trạng của việc dạy đọc hiểu văn bản văn học
• 2.9.2. Thực trạng dạy đọc hiểu về văn bản thông tin
• 2.9.3. Thực trạng kĩ năng đọc của HS trong môn tiếng Việt lớp 1
• 2.10. Kết quả thực trạng dạy học phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh tiểu học thông qua môn tiếng Việt lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới tại quận Thủ Đức, TP
• 2.10.1. Thực trạng giáo viên sử dụng phương pháp để dạy học vần cho học sinh lớp 1
• 2.10.2. Thực trạng giáo viên sử dụng phương pháp để dạy tập đọc cho học sinh lớp 1
• 2.10.3. Thực trạng giáo viên sử dụng phương pháp để dạy kể chuyện cho học sinh lớp 1
• 2.10.4. Thực trạng giáo viên tổ chức các hoạt động dạy học vần cho học sinh lớp 1
• 2.10.5. Thực trạng quy trình giáo viên tổ chức các hoạt động dạy tập đọc cho học sinh lớp 1
• 2.10.6. Thực trạng quy trình giáo viên tổ chức hoạt động dạy kể chuyện cho học sinh lớp 1
• 2.10.7. Thực trạng điều kiện thực hiện hoạt động dạy môn tiếng Việt lớp 1 theo Chương trình giáo dục phổ thông mới
• 2.10.8. Những khó khăn giáo viên khi tổ chức các hoạt động dạy môn tiếng Việt lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông mới
• 2.11. Đánh giá chung về thực trạng năng lực đọc hiểu của học sinh lớp 1 thông qua môn tiếng Việt theo chương trình giáo dục phổ thông mới tại quận Thủ Đức, TP
• 2.12. Kết luận chương 2
• 3. TỔ CHỨC DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỌC HIỂU CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THÔNG QUA MÔN TIẾNG VIỆT LỚP 1 THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI TẠI QUẬN THỦ ĐỨC, TP
• 3.1. Nguyên tắc đề xuất cách thức tổ chức dạy học
• 3.2. Nguyên tắc phát triển tư duy
• 3.3. Nguyên tắc giao tiếp (nguyên tắc phát triển lời nói)
• 3.4. Nguyên tắc kết hợp rèn luyện cả hai hình thức lời nói dạng viết và dạng nói
• 3.5. Nguyên tắc tích hợp
• 3.6. Nguyên tắc hướng tới những phương pháp và hình thức dạy học tích cực
• 3.7. Đề xuất cách thức tổ chức dạy học phát triển năng lực đọc hiểu môn tiếng Việt lớp 1
• 3.7.1. Xây dựng các tình huống học tập
• 3.7.2. Tổ chức bài dạy Học vần theo hướng vận dụng tình huống và tăng cường sử dụng đồ dùng trực quan, trò chơi học tập
• 3.7.3. 7: Quy trình tổ chức bài dạy Học vần theo hướng vận dụng tình huống
• 3.7.4. Tổ chức bài dạy Tập đọc theo hướng vận dụng tình huống học tập và phát huy vai trò tự chủ của HS trong học tập
• 3.7.5. Tổ chức bài dạy Kể chuyện theo hướng vận dụng tình huống học tập
• 3.8. Kiểm nghiệm đề xuất tổ chức dạy học phát triển năng lực đọc hiểu môn tiếng Việt lớp 1
• 3.8.1. Kết quả kiểm nghiệm tính khả thi và sự cấp thiết của các cách thức tổ chức dạy học phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1
• 3.8.2. Kết quả kiểm nghiệm về tính cấp thiết
• 3.8.3. Kết quả kiểm nghiệm về tính khả thi
• 3.8.4. Tổ chức thực nghiệm sư phạm
• 3.8.5. Nội dung thực nghiệm
• 3.8.6. Cách thức thực hiện
• 3.8.7. Thời gian thực nghiệm
• 3.8.8. Kế hoạch bài dạy
• 3.8.9. Kết quả thực nghiệm
• 3.9. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN
• BIÊN BẢN PHỎNG VẤN VỚI GIÁO VIÊN
• BIÊN BẢN QUAN SÁT HỌC SINH, GIÁO VIÊN
• TÌNH HUỐNG HỌC VẦN
• TÌNH HUỐNG TẬP ĐỌC
• PHỤ LỤC 6
• TÌNH HUỐNG KỂ CHUYỆN
• PHIẾU THĂM DÒ Ý KIẾN
• DANH SÁCH GIÁO VIÊN
• DANH SÁCH HỌC SINH - LỚP THỰC NGHIỆM
• DANH SÁCH HỌC SINH - LỚP ĐỐI CHỨNG
• HÌNH ẢNH THỰC NGHIỆM
• GIÁO ÁN DẠY HỌC Ở LỚP ĐỐI CHỨNG

I. Giới thiệu về phát triển năng lực đọc hiểu

Phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh tiểu học là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong giáo dục hiện đại. Đặc biệt, đối với học sinh lớp 1, việc hình thành năng lực đọc hiểu không chỉ giúp các em tiếp cận kiến thức mà còn tạo nền tảng cho việc học tập suốt đời. Theo chương trình giáo dục phổ thông mới, môn Tiếng Việt lớp 1 đóng vai trò chủ đạo trong việc phát triển năng lực đọc hiểu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, giờ học đọc của học sinh lớp 1 thường chỉ dừng lại ở mức độ nhận biết và phát âm chính xác, chưa thực sự phát triển thành một năng lực đọc giúp các em tự mình tiến lên mức độ đọc hiểu. Điều này dẫn đến việc học sinh chưa có khả năng đọc độc lập và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.

1.1. Tầm quan trọng của năng lực đọc hiểu

Năng lực đọc hiểu được coi là một trong những năng lực cốt lõi trong giáo dục. Nó không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức mà còn phát triển tư duy phản biện và khả năng giao tiếp. Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, năng lực đọc hiểu trở thành một công cụ thiết yếu để học sinh có thể học tập và làm việc hiệu quả trong tương lai. Việc phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1 không chỉ là nhiệm vụ của giáo viên mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ từ gia đình và xã hội.

II. Thực trạng dạy học phát triển năng lực đọc hiểu

Tại quận Thủ Đức, việc dạy học phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh tiểu học thông qua môn Tiếng Việt lớp 1 đang gặp nhiều khó khăn. Nhiều giáo viên chưa chú trọng đến việc tổ chức các hoạt động học tập giúp học sinh tham gia tích cực vào quá trình học. Thay vào đó, các giờ học thường chỉ tập trung vào việc đọc đúng và đọc to, mà không chú ý đến việc giúp học sinh hiểu nội dung văn bản. Điều này dẫn đến việc học sinh không có cơ hội để phát triển kỹ năng đọc và năng lực ngôn ngữ cần thiết. Theo khảo sát, nhiều học sinh cho biết họ cảm thấy nhàm chán và không hứng thú với các giờ học đọc, điều này ảnh hưởng tiêu cực đến năng lực đọc hiểu của các em.

2.1. Đánh giá thực trạng năng lực đọc hiểu

Kết quả khảo sát cho thấy, phần lớn học sinh lớp 1 tại quận Thủ Đức chưa đạt yêu cầu về năng lực đọc hiểu. Nhiều em chỉ có thể đọc đúng chữ mà không hiểu được ý nghĩa của văn bản. Điều này cho thấy sự cần thiết phải cải thiện phương pháp dạy học, từ việc chỉ chú trọng vào việc đọc đúng sang việc phát triển năng lực đọc hiểu thông qua các hoạt động học tập phong phú và đa dạng. Giáo viên cần áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động nhóm, thảo luận và thực hành để nâng cao năng lực đọc hiểu.

III. Đề xuất phương pháp dạy học phát triển năng lực đọc hiểu

Để phát triển năng lực đọc hiểu cho học sinh lớp 1, cần thiết phải áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại và tích cực. Một trong những phương pháp hiệu quả là tổ chức các hoạt động học tập theo quy trình 4 bước: Khởi động, Khám phá, Luyện tập và Vận dụng. Trong mỗi bước, giáo viên cần kết hợp các hoạt động như quan sát tranh, thảo luận nhóm và trò chơi học tập để tạo hứng thú cho học sinh. Việc sử dụng hình ảnh trực quan và các tình huống thực tế sẽ giúp học sinh dễ dàng liên kết kiến thức với cuộc sống, từ đó nâng cao năng lực đọc hiểu của các em.

3.1. Quy trình tổ chức bài dạy

Quy trình tổ chức bài dạy cần được thực hiện một cách linh hoạt và sáng tạo. Bước đầu tiên là khởi động, giáo viên có thể sử dụng các câu hỏi mở để kích thích tư duy của học sinh. Tiếp theo, trong bước khám phá, học sinh sẽ được tìm hiểu nội dung văn bản thông qua các hoạt động nhóm. Bước luyện tập sẽ giúp học sinh củng cố kiến thức đã học, và cuối cùng, bước vận dụng sẽ là cơ hội để học sinh áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Việc tổ chức bài dạy theo quy trình này không chỉ giúp học sinh phát triển năng lực đọc hiểu mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực và sáng tạo.