Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giảng dạy tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai (EFL), kỹ năng viết luôn là một thách thức lớn đối với sinh viên năm nhất đại học. Tại Trường Đại học Ngoại thương, việc giảng dạy kỹ năng viết chủ yếu dựa trên phương pháp truyền thống, trong đó sinh viên chỉ thực hiện một bản thảo duy nhất và nhận điểm dựa trên sản phẩm cuối cùng mà không có sự phản hồi kịp thời. Điều này dẫn đến hiệu quả học tập thấp và động lực viết của sinh viên không được duy trì. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục tiêu đánh giá vai trò của phương pháp sử dụng hồ sơ tập bài (portfolio) trong việc phát triển kỹ năng viết và tăng cường động lực học tập của sinh viên năm nhất tại trường. Thời gian nghiên cứu kéo dài 12 tuần với sự tham gia của 40 sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh, trong đó 20 sinh viên thuộc nhóm thực nghiệm áp dụng phương pháp portfolio và 20 sinh viên thuộc nhóm đối chứng học theo phương pháp truyền thống. Kết quả nghiên cứu không chỉ góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy kỹ năng viết mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho việc áp dụng portfolio như một công cụ đánh giá thay thế hiệu quả trong môi trường giáo dục đại học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về quá trình viết (writing as a process) và lý thuyết về portfolio trong giảng dạy ngôn ngữ. Quá trình viết được hiểu là chuỗi các bước gồm lập kế hoạch, viết bản thảo, sửa đổi và chỉnh sửa, giúp sinh viên phát triển kỹ năng một cách có hệ thống. Portfolio được định nghĩa là tập hợp có chủ đích các sản phẩm học tập của sinh viên, phản ánh sự tiến bộ và khả năng tự đánh giá của người học. Ngoài ra, nghiên cứu còn vận dụng lý thuyết động lực học trong giảng dạy ngôn ngữ, đặc biệt là quan điểm xã hội - động lực (socio-dynamic perspectives), nhấn mạnh vai trò của môi trường học tập và sự tương tác xã hội trong việc thúc đẩy động lực học tập. Các khái niệm chính bao gồm: kỹ năng viết, hiệu suất viết, động lực học tập, portfolio đánh giá và các bước trong quá trình viết.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế thí nghiệm bán thực nghiệm với hai nhóm không tương đương: nhóm thực nghiệm áp dụng phương pháp portfolio và nhóm đối chứng học theo phương pháp truyền thống. Tổng số mẫu là 40 sinh viên năm nhất, được chọn ngẫu nhiên từ hai lớp học tại Trường Đại học Ngoại thương. Dữ liệu được thu thập qua các công cụ: bài kiểm tra viết trước và sau khi can thiệp (pre-test và post-test), bảng câu hỏi tự báo cáo về quá trình viết, phiếu tự đánh giá động lực viết và bộ thang điểm đánh giá tổng thể portfolio. Quá trình thu thập dữ liệu diễn ra trong 12 tuần, với các bước cụ thể: thực hiện pre-test, triển khai phương pháp portfolio cho nhóm thực nghiệm, thu thập portfolio và đánh giá, thực hiện post-test, thu thập bảng câu hỏi và phiếu tự đánh giá. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS, sử dụng các thống kê mô tả (trung bình, độ lệch chuẩn, tần suất) và kiểm định tương quan Pearson để đánh giá mối quan hệ giữa điểm portfolio và điểm kiểm tra viết.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cải thiện điểm số viết: Nhóm thực nghiệm áp dụng portfolio đạt điểm trung bình post-test là 7.85, cao hơn đáng kể so với nhóm đối chứng (6.10). Trước khi can thiệp, điểm trung bình của nhóm thực nghiệm là 5.15, thấp hơn nhóm đối chứng (5.35), cho thấy sự tiến bộ rõ rệt sau khi áp dụng phương pháp portfolio.

  2. Phát triển kỹ năng viết: Sinh viên nhóm portfolio thể hiện sự tăng trưởng rõ rệt về vốn từ vựng, ngữ pháp, tổ chức ý tưởng và cấu trúc bài viết. Qua việc so sánh các bản thảo, sinh viên nhận biết và sửa chữa lỗi sai, đồng thời cải thiện cách trình bày và sắp xếp nội dung.

  3. Sử dụng hiệu quả các bước trong quá trình viết: 100% sinh viên nhóm thực nghiệm thực hiện đầy đủ các bước lập kế hoạch, viết bản thảo, sửa đổi và chỉnh sửa, trong khi nhóm đối chứng chỉ có khoảng 30% thực hiện bước sửa đổi và rất ít thực hiện chỉnh sửa lại bản thảo.

  4. Tăng cường động lực viết: Sinh viên nhóm portfolio thể hiện sự hứng thú và sẵn sàng tham gia các hoạt động viết hơn. Ban đầu có sự lo lắng, nhưng sau quá trình thực hiện portfolio, sinh viên cảm nhận được sự tiến bộ và tự tin hơn, từ đó duy trì động lực học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy phương pháp portfolio không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm viết mà còn thúc đẩy quá trình học tập thông qua việc khuyến khích sinh viên tham gia vào từng bước của quá trình viết. Việc nhận phản hồi từ bạn bè và giảng viên giúp sinh viên nhận thức rõ điểm mạnh, điểm yếu và có trách nhiệm hơn với sản phẩm của mình. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này tương đồng với phát hiện của Weiser (1992) và Song & August (2002) về việc portfolio giúp tăng động lực và cải thiện kỹ năng viết. Việc sử dụng portfolio cũng tạo điều kiện cho sự tương tác hai chiều giữa giảng viên và sinh viên, góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm số pre-test và post-test giữa hai nhóm, cũng như biểu đồ thể hiện tỷ lệ sinh viên thực hiện các bước trong quá trình viết.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai rộng rãi phương pháp portfolio trong giảng dạy viết: Các giảng viên nên áp dụng portfolio như một phần không thể thiếu trong các khóa học viết, nhằm nâng cao kỹ năng và động lực học tập của sinh viên. Thời gian thực hiện: ngay trong các học kỳ tiếp theo.

  2. Tổ chức các buổi tập huấn cho giảng viên về kỹ thuật đánh giá portfolio: Đảm bảo sự đồng nhất và khách quan trong việc chấm điểm, đồng thời nâng cao năng lực phản hồi hiệu quả cho sinh viên. Thời gian: trong vòng 3 tháng đầu năm học.

  3. Khuyến khích sinh viên tham gia phản hồi đồng đẳng: Tạo môi trường học tập hợp tác, giúp sinh viên phát triển kỹ năng tự đánh giá và nhận xét lẫn nhau, từ đó nâng cao chất lượng bài viết. Thời gian: xuyên suốt khóa học.

  4. Phát triển hệ thống quản lý portfolio điện tử: Giúp việc lưu trữ, theo dõi và đánh giá sản phẩm viết của sinh viên trở nên thuận tiện và hiệu quả hơn. Chủ thể thực hiện: nhà trường phối hợp với phòng công nghệ thông tin, thời gian: 6-12 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và phương pháp thực tiễn để cải tiến giảng dạy kỹ năng viết, giúp nâng cao hiệu quả đào tạo.

  2. Sinh viên chuyên ngành sư phạm tiếng Anh: Tham khảo để hiểu rõ hơn về phương pháp portfolio và cách áp dụng trong giảng dạy cũng như tự học.

  3. Nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục ngôn ngữ: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và khung lý thuyết để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về đánh giá thay thế và động lực học tập.

  4. Quản lý giáo dục và các nhà hoạch định chính sách: Tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo và đánh giá phù hợp, thúc đẩy đổi mới phương pháp giảng dạy trong bối cảnh giáo dục hiện đại.

Câu hỏi thường gặp

  1. Portfolio là gì và tại sao nên sử dụng trong giảng dạy viết?
    Portfolio là tập hợp có chủ đích các sản phẩm học tập của sinh viên, giúp phản ánh quá trình và kết quả học tập. Sử dụng portfolio giúp sinh viên phát triển kỹ năng viết qua nhiều bước, nhận phản hồi kịp thời và tăng động lực học tập.

  2. Phương pháp nghiên cứu được áp dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu sử dụng thiết kế thí nghiệm bán thực nghiệm với nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng, thu thập dữ liệu qua pre-test, post-test, bảng câu hỏi và phiếu tự đánh giá.

  3. Portfolio giúp cải thiện kỹ năng viết như thế nào?
    Portfolio khuyến khích sinh viên thực hiện đầy đủ các bước trong quá trình viết, từ lập kế hoạch đến chỉnh sửa, giúp họ nhận biết lỗi sai và cải thiện bài viết qua từng bản thảo.

  4. Làm thế nào portfolio tăng động lực viết của sinh viên?
    Việc thấy được sự tiến bộ qua từng bước và nhận được phản hồi tích cực từ bạn bè, giảng viên giúp sinh viên tự tin và hứng thú hơn với việc viết.

  5. Có những hạn chế nào trong nghiên cứu này?
    Nghiên cứu gặp khó khăn về thời gian thực hiện, việc chấm điểm cần sự đồng thuận giữa các giám khảo và phân tích dữ liệu phức tạp do số lượng lớn thông tin thu thập được.

Kết luận

  • Phương pháp portfolio giúp sinh viên năm nhất tại Trường Đại học Ngoại thương nâng cao đáng kể kỹ năng viết và điểm số bài viết.
  • Sinh viên sử dụng portfolio phát triển tốt hơn các bước trong quá trình viết như lập kế hoạch, viết bản thảo, sửa đổi và chỉnh sửa.
  • Portfolio không chỉ cải thiện kỹ năng viết mà còn tăng cường động lực học tập thông qua sự phản hồi và tự đánh giá.
  • Việc áp dụng portfolio tạo điều kiện cho sự tương tác tích cực giữa giảng viên và sinh viên, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy.
  • Các bước tiếp theo nên tập trung vào mở rộng quy mô nghiên cứu, đào tạo giảng viên và phát triển hệ thống quản lý portfolio hiệu quả.

Hãy áp dụng phương pháp portfolio trong giảng dạy kỹ năng viết để nâng cao hiệu quả học tập và tạo động lực cho sinh viên ngay hôm nay!