Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 (CT GDPT 2018), phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học (GVTH) trở thành yếu tố then chốt quyết định chất lượng giáo dục. Theo ước tính, tỷ lệ GV/lớp trên toàn quốc đạt khoảng 1,38, cơ bản đáp ứng yêu cầu dạy học 2 buổi/ngày, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức về chất lượng và cơ cấu đội ngũ, đặc biệt là đối với các môn học mới như Tiếng Anh và Tin học. Nghiên cứu tập trung vào trường Tiểu học - Trung học cơ sở Wellspring, Quận Long Biên, Hà Nội, khảo sát thực trạng và đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ GVTH đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn 2019-2023.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng đội ngũ GVTH tại trường Wellspring, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ phù hợp với CT GDPT 2018. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức và hiệu quả giảng dạy của GVTH, góp phần thực hiện thành công chương trình giáo dục mới, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý giáo dục tại địa phương. Kết quả nghiên cứu dự kiến cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục và nhà trường trong việc xây dựng chính sách phát triển đội ngũ GVTH bền vững, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển nguồn nhân lực, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tổ chức, điều phối và kiểm soát các nguồn lực nhằm đạt mục tiêu phát triển giáo dục. Quản lý nhà trường tập trung vào việc lãnh đạo, tổ chức và kiểm tra hoạt động giáo dục, trong đó Hiệu trưởng đóng vai trò trung tâm.

  • Lý thuyết phát triển đội ngũ giáo viên: Phát triển đội ngũ GV là quá trình nâng cao số lượng, cơ cấu và chất lượng đội ngũ thông qua các hoạt động quy hoạch, tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng và tạo môi trường làm việc thuận lợi. Chuẩn nghề nghiệp GV theo Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT là cơ sở để xây dựng năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức và kỹ năng sư phạm của GV.

Các khái niệm chính bao gồm: đội ngũ giáo viên tiểu học, năng lực nghề nghiệp, chuẩn nghề nghiệp giáo viên, phát triển nguồn nhân lực giáo dục, quản lý nhà trường, và đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn với cỡ mẫu 102 người gồm cán bộ quản lý (CBQL) Phòng Giáo dục, Ban giám hiệu (BGH), tổ chuyên môn và giáo viên trường TH - THCS Wellspring. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện và mẫu toàn bộ đối tượng liên quan trong trường.

Các phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Thu thập dữ liệu về nhận thức, thái độ và thực trạng phát triển đội ngũ GV.

  • Phỏng vấn sâu và tọa đàm: Trao đổi trực tiếp với CBQL, Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng và chuyên viên quản lý chuyên môn để làm rõ các vấn đề thực tiễn.

  • Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến các nhà khoa học, nhà quản lý giáo dục cấp sở, phòng và trường để đánh giá tính khả thi của các biện pháp đề xuất.

  • Phân tích thống kê toán học: Xử lý số liệu bằng cách lập bảng, vẽ biểu đồ, tính tỷ lệ %, trung bình cộng, phương sai và độ lệch chuẩn nhằm đánh giá thực trạng và hiệu quả các biện pháp.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm học 2019 đến 2023, tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển đội ngũ GVTH đáp ứng yêu cầu CT GDPT 2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng số lượng và cơ cấu đội ngũ GVTH: Tại trường Wellspring, số lượng GV đáp ứng yêu cầu CT GDPT 2018 đạt khoảng 95% so với định mức, tuy nhiên cơ cấu GV bộ môn mới như Tiếng Anh và Tin học còn thiếu hụt khoảng 15%. Tỷ lệ GV có trình độ chuẩn hoặc trên chuẩn đạt 100%, nhưng tỷ lệ GV biên chế chính thức chỉ đạt 85%, ảnh hưởng đến sự ổn định và tâm lý công tác.

  2. Năng lực chuyên môn và nghiệp vụ: Khoảng 90% GV tham gia đầy đủ các khóa bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn theo chuẩn nghề nghiệp. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 70% GV tự giác cập nhật kiến thức mới và đổi mới phương pháp dạy học phù hợp với CT GDPT 2018.

  3. Công tác bồi dưỡng và phát triển năng lực: Các hình thức bồi dưỡng tại trường chủ yếu là tập huấn qua mạng và sinh hoạt chuyên môn, được 85% GV đánh giá là phù hợp và hiệu quả. Thời điểm tổ chức bồi dưỡng được 80% GV cho là hợp lý, tuy nhiên vẫn còn khoảng 20% GV mong muốn có thêm các lớp bồi dưỡng chuyên sâu và thực hành.

  4. Kiểm tra, đánh giá và môi trường phát triển đội ngũ: Công tác kiểm tra, đánh giá GV được thực hiện định kỳ với tỷ lệ 90% GV được đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp. Môi trường làm việc được đánh giá tích cực với 88% GV cảm thấy được tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất và chính sách đãi ngộ, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số khó khăn về áp lực công việc và chế độ đãi ngộ chưa đồng đều.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy đội ngũ GVTH trường Wellspring đã cơ bản đáp ứng yêu cầu về số lượng và trình độ theo CT GDPT 2018, phù hợp với báo cáo của ngành giáo dục về tỷ lệ GV chuẩn trên toàn quốc. Tuy nhiên, sự thiếu hụt GV bộ môn mới như Tiếng Anh và Tin học phản ánh thách thức chung của nhiều địa phương trong việc tuyển dụng và đào tạo GV chuyên môn mới.

Việc 70% GV tự giác đổi mới phương pháp dạy học cho thấy sự chuyển biến tích cực nhưng vẫn cần tăng cường bồi dưỡng chuyên sâu và hỗ trợ kỹ thuật để nâng cao năng lực sư phạm. Các hình thức bồi dưỡng qua mạng và sinh hoạt chuyên môn được đánh giá cao, phù hợp với xu hướng phát triển nghề nghiệp liên tục của GV hiện nay.

Công tác kiểm tra, đánh giá GV theo chuẩn nghề nghiệp góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ, đồng thời tạo động lực phát triển nghề nghiệp. Môi trường làm việc tích cực và chính sách đãi ngộ hợp lý là yếu tố quan trọng giúp duy trì sự ổn định và phát triển đội ngũ GV.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ GV đạt chuẩn trình độ, tỷ lệ GV tham gia bồi dưỡng, và biểu đồ tròn phân bố cơ cấu GV theo môn học để minh họa rõ nét thực trạng đội ngũ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyển dụng và đào tạo GV bộ môn mới: Chủ động xây dựng kế hoạch tuyển dụng GV Tiếng Anh và Tin học theo định mức vị trí việc làm, phối hợp với các trường sư phạm để đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục Quận Long Biên và Ban giám hiệu trường Wellspring.

  2. Đổi mới và nâng cao chất lượng bồi dưỡng GV: Tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp dạy học tích cực, ứng dụng công nghệ thông tin, đánh giá năng lực học sinh theo CT GDPT 2018. Thời gian thực hiện: hàng năm, liên tục. Chủ thể: Nhà trường phối hợp với Sở GD&ĐT Hà Nội.

  3. Xây dựng môi trường làm việc tích cực và chính sách đãi ngộ hợp lý: Cải thiện điều kiện cơ sở vật chất, tăng cường hỗ trợ về tài chính và tinh thần cho GV có thành tích xuất sắc, đảm bảo chế độ lương thưởng công bằng, minh bạch trong 3 năm tới. Chủ thể: Ban giám hiệu và các cơ quan quản lý giáo dục địa phương.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá và sàng lọc đội ngũ GV: Xây dựng quy trình đánh giá định kỳ, công khai tiêu chí đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp, sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh chính sách phát triển đội ngũ. Thời gian: thực hiện hàng năm. Chủ thể: Nhà trường và Phòng Giáo dục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý giáo dục cấp sở, phòng: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách phát triển đội ngũ GV tiểu học phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.

  2. Ban giám hiệu các trường tiểu học và liên cấp: Áp dụng các biện pháp phát triển đội ngũ GV, nâng cao chất lượng giảng dạy và quản lý đội ngũ giáo viên.

  3. Giáo viên tiểu học: Hiểu rõ yêu cầu chuẩn nghề nghiệp, nâng cao năng lực chuyên môn và nghiệp vụ, tham gia tích cực các hoạt động bồi dưỡng và đổi mới phương pháp dạy học.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp khảo sát và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực phát triển đội ngũ giáo viên.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học lại quan trọng trong CT GDPT 2018?
    Phát triển đội ngũ GVTH là yếu tố quyết định chất lượng giáo dục, giúp GV đáp ứng yêu cầu đổi mới về phẩm chất, năng lực và phương pháp dạy học theo CT GDPT 2018, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện.

  2. Các tiêu chuẩn năng lực chính của giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp là gì?
    Bao gồm phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, phát triển mối quan hệ nhà trường - gia đình - xã hội, và sử dụng ngoại ngữ, công nghệ thông tin trong giảng dạy.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Kết hợp điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn sâu, xin ý kiến chuyên gia và phân tích thống kê toán học nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển đội ngũ GVTH.

  4. Những khó khăn chính trong phát triển đội ngũ GVTH tại trường Wellspring là gì?
    Thiếu hụt GV bộ môn mới, tỷ lệ GV chưa biên chế chính thức còn cao, một số GV chưa tự giác đổi mới phương pháp dạy học và áp lực công việc, chế độ đãi ngộ chưa đồng đều.

  5. Các biện pháp đề xuất có thể áp dụng trong thời gian bao lâu?
    Các biện pháp được đề xuất thực hiện trong vòng 2-3 năm tới, với kế hoạch bồi dưỡng liên tục, tuyển dụng bổ sung và cải thiện môi trường làm việc nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ GVTH.

Kết luận

  • Đội ngũ giáo viên tiểu học trường Wellspring cơ bản đáp ứng yêu cầu về số lượng và trình độ theo CT GDPT 2018, tuy nhiên còn tồn tại một số hạn chế về cơ cấu và năng lực chuyên môn.
  • Phát triển đội ngũ GVTH là quá trình liên tục, bao gồm bồi dưỡng nâng cao năng lực, đổi mới phương pháp dạy học và xây dựng môi trường làm việc tích cực.
  • Công tác kiểm tra, đánh giá GV theo chuẩn nghề nghiệp góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ và tạo động lực phát triển nghề nghiệp.
  • Các biện pháp đề xuất tập trung vào tuyển dụng GV bộ môn mới, nâng cao chất lượng bồi dưỡng, cải thiện chính sách đãi ngộ và tăng cường kiểm tra, đánh giá.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản lý giáo dục, góp phần nâng cao hiệu quả triển khai CT GDPT 2018 tại các trường tiểu học.

Tiếp theo, các nhà quản lý và nhà trường cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển giáo dục. Đề nghị các đơn vị liên quan phối hợp chặt chẽ nhằm xây dựng đội ngũ GVTH vững mạnh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.