Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, việc bồi dưỡng thường xuyên (BDTX) cho giáo viên tiểu học trở thành một nhiệm vụ cấp thiết nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Tỉnh Yên Bái, với đặc thù địa lý miền núi và đa dạng dân tộc, có khoảng 81.421 học sinh tiểu học và 324 giáo viên tiểu học tham gia nghiên cứu, đang trong quá trình triển khai thực hiện chương trình này. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý BDTX cho giáo viên tiểu học tại tỉnh Yên Bái trong giai đoạn 2020-2022, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.

Nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng nhận thức, nội dung, hình thức tổ chức, phương pháp bồi dưỡng, đánh giá kết quả và các nguồn lực tham gia BDTX. Đồng thời, phân tích các yếu tố tác động đến quản lý BDTX như chính trị - xã hội, kinh tế, khoa học công nghệ và điều kiện nội bộ giáo dục tiểu học. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Yên Bái trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức và quản lý hiệu quả công tác bồi dưỡng giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học, thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý bồi dưỡng thường xuyên, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Định nghĩa quản lý giáo dục là quá trình tác động có hệ thống, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng nhằm đạt mục tiêu giáo dục, bao gồm các yếu tố chủ thể, khách thể, mục tiêu và môi trường tổ chức.

  • Lý thuyết quản lý bồi dưỡng thường xuyên: Quản lý BDTX là hệ thống tác động có chủ định của cơ quan quản lý giáo dục nhằm khai thác và vận dụng tốt nhất tiềm năng của giáo viên để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý, quản lý giáo viên tiểu học, bồi dưỡng thường xuyên, mục tiêu bồi dưỡng, nội dung và chương trình bồi dưỡng, phương pháp và hình thức bồi dưỡng, kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng, và các yếu tố tác động đến quản lý BDTX.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp lý luận và thực tiễn:

  • Phương pháp nghiên cứu lý luận: Tổng hợp, so sánh, khái quát hóa các tài liệu, văn bản pháp luật, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học và chương trình giáo dục phổ thông 2018.

  • Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Khảo sát điều tra với cỡ mẫu gồm 324 giáo viên tiểu học, 31 hiệu trưởng, phó hiệu trưởng và 10 cán bộ quản lý, chuyên viên phòng GD&ĐT tại 4 trường tiểu học tiêu biểu trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Phương pháp chọn mẫu theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.

  • Phân tích số liệu: Sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả, phân tích tần suất, tỷ lệ phần trăm và so sánh để đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng. Kết quả được trình bày qua bảng biểu và biểu đồ minh họa.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và xử lý số liệu từ năm 2020 đến năm 2022, phù hợp với giai đoạn triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018 tại tỉnh Yên Bái.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức và nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên: Khoảng 85% giáo viên và cán bộ quản lý nhận thức rõ vai trò quan trọng của BDTX trong việc nâng cao năng lực chuyên môn và đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình. Tuy nhiên, 40% giáo viên cho biết nhu cầu bồi dưỡng về kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin còn chưa được đáp ứng đầy đủ.

  2. Nội dung và chương trình bồi dưỡng: 70% giáo viên đánh giá nội dung bồi dưỡng tập trung vào các mô đun theo chương trình ETEP, nhưng chỉ có 55% cho rằng nội dung phù hợp sát với thực tế giảng dạy tại địa phương. Các mô đun về phương pháp dạy học tích cực và đánh giá học sinh được quan tâm nhiều nhất.

  3. Hình thức tổ chức và phương pháp bồi dưỡng: Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, từ năm 2020 đến 2022, 60% các lớp bồi dưỡng được tổ chức trực tuyến, gây hạn chế về tương tác và hiệu quả tiếp thu. Bồi dưỡng tại chỗ qua sinh hoạt tổ chuyên môn chiếm 30%, còn lại là hình thức tự bồi dưỡng. Tỷ lệ giáo viên hài lòng với hình thức bồi dưỡng trực tiếp là 75%, trong khi với hình thức trực tuyến chỉ đạt 50%.

  4. Quản lý và đánh giá kết quả bồi dưỡng: 65% hiệu trưởng và cán bộ quản lý cho biết công tác xây dựng kế hoạch và tổ chức bồi dưỡng còn mang tính hình thức, thiếu sự kiểm tra, đánh giá chặt chẽ. Việc cấp giấy chứng nhận hoàn thành bồi dưỡng được thực hiện đầy đủ nhưng chưa gắn kết chặt chẽ với đánh giá năng lực thực tế của giáo viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý BDTX tại tỉnh Yên Bái đã có những chuyển biến tích cực, đặc biệt trong việc triển khai nội dung bồi dưỡng theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên, việc tổ chức bồi dưỡng trực tuyến do dịch bệnh còn nhiều hạn chế về phương pháp và tương tác, ảnh hưởng đến hiệu quả tiếp thu của giáo viên. So sánh với các nghiên cứu trong nước, tỷ lệ giáo viên hài lòng với bồi dưỡng trực tiếp cao hơn đáng kể, phản ánh nhu cầu cần thiết duy trì các hình thức bồi dưỡng truyền thống kết hợp công nghệ.

Việc quản lý kế hoạch bồi dưỡng còn thiếu sự đồng bộ và kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt dẫn đến hiệu quả chưa cao. Điều này phù hợp với nhận định của một số nghiên cứu trước đây về quản lý bồi dưỡng giáo viên ở các tỉnh miền núi. Các yếu tố khách quan như điều kiện cơ sở vật chất, kinh phí đầu tư và sự hỗ trợ từ các cấp quản lý cũng ảnh hưởng lớn đến chất lượng bồi dưỡng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ hài lòng của giáo viên theo từng hình thức bồi dưỡng, bảng phân tích mức độ phù hợp nội dung bồi dưỡng và biểu đồ tròn về tỷ lệ các hình thức bồi dưỡng được áp dụng trong giai đoạn nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới xây dựng kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên: Sở GD&ĐT cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chi tiết, sát thực tế, dựa trên khảo sát nhu cầu cụ thể của giáo viên từng vùng, từng trường. Thời gian thực hiện: năm học 2024-2025. Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT phối hợp Phòng GD&ĐT các huyện.

  2. Tăng cường tổ chức bồi dưỡng tại chỗ qua sinh hoạt tổ chuyên môn: Khuyến khích các trường tiểu học tổ chức sinh hoạt chuyên môn định kỳ, tạo môi trường trao đổi, học hỏi giữa giáo viên. Thời gian: triển khai ngay từ năm học 2023-2024. Chủ thể: Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn các trường.

  3. Phát triển và ứng dụng hiệu quả hệ thống “Trường học kết nối”: Đẩy mạnh sử dụng nền tảng trực tuyến hỗ trợ trao đổi chuyên môn, chia sẻ tài liệu, kinh nghiệm giảng dạy, đặc biệt trong điều kiện dịch bệnh. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Sở GD&ĐT phối hợp với các đơn vị công nghệ giáo dục.

  4. Cải thiện điều kiện cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng: Đầu tư nâng cấp phòng học, trang thiết bị công nghệ thông tin để hỗ trợ bồi dưỡng trực tuyến và tại chỗ hiệu quả hơn. Thời gian: kế hoạch đầu tư giai đoạn 2023-2026. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở GD&ĐT.

  5. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và giám sát công tác bồi dưỡng: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng bồi dưỡng, gắn kết kết quả bồi dưỡng với đánh giá năng lực giáo viên và chính sách khen thưởng. Thời gian: triển khai từ năm học 2024-2025. Chủ thể: Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT, Hiệu trưởng các trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên tiểu học, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch phù hợp.

  2. Hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn các trường tiểu học: Áp dụng các biện pháp tổ chức bồi dưỡng hiệu quả, nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên tại đơn vị.

  3. Giáo viên tiểu học: Nắm bắt yêu cầu, nội dung và phương pháp bồi dưỡng thường xuyên, chủ động tham gia nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý bồi dưỡng giáo viên, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên tiểu học là gì?
    Bồi dưỡng thường xuyên là quá trình cập nhật, bổ sung kiến thức, kỹ năng chuyên môn và nghiệp vụ cho giáo viên diễn ra liên tục, nhằm nâng cao năng lực đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  2. Tại sao quản lý bồi dưỡng thường xuyên lại quan trọng?
    Quản lý tốt giúp đảm bảo kế hoạch bồi dưỡng được thực hiện hiệu quả, phù hợp nhu cầu thực tế, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục.

  3. Các hình thức bồi dưỡng thường xuyên phổ biến hiện nay?
    Bao gồm bồi dưỡng tại chỗ qua sinh hoạt chuyên môn, bồi dưỡng tập trung tại các lớp học, bồi dưỡng trực tuyến và tự bồi dưỡng cá nhân.

  4. Ảnh hưởng của dịch Covid-19 đến công tác bồi dưỡng như thế nào?
    Dịch bệnh khiến nhiều lớp bồi dưỡng chuyển sang hình thức trực tuyến, làm giảm tương tác và hiệu quả tiếp thu, đòi hỏi đổi mới phương pháp tổ chức.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả bồi dưỡng thường xuyên?
    Cần đổi mới nội dung, phương pháp, tăng cường ứng dụng công nghệ, tổ chức sinh hoạt chuyên môn thường xuyên và kiểm tra, đánh giá chặt chẽ kết quả bồi dưỡng.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên tiểu học tỉnh Yên Bái đã có những bước tiến tích cực nhưng vẫn còn nhiều hạn chế về nội dung, hình thức tổ chức và quản lý chất lượng.
  • Giáo viên và cán bộ quản lý nhận thức rõ vai trò quan trọng của bồi dưỡng thường xuyên trong đổi mới giáo dục phổ thông 2018.
  • Hình thức bồi dưỡng trực tuyến chiếm ưu thế do dịch bệnh nhưng hiệu quả chưa cao, cần kết hợp với bồi dưỡng tại chỗ và tự bồi dưỡng.
  • Các yếu tố chính trị, kinh tế, khoa học công nghệ và điều kiện cơ sở vật chất ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý bồi dưỡng.
  • Đề xuất các biện pháp đổi mới kế hoạch, tổ chức sinh hoạt chuyên môn, phát triển môi trường học tập trực tuyến và nâng cao kiểm tra, đánh giá nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2023-2025, đồng thời tiếp tục nghiên cứu đánh giá hiệu quả thực hiện để điều chỉnh phù hợp.

Call to action: Các cấp quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ, tăng cường đầu tư và đổi mới phương pháp bồi dưỡng nhằm xây dựng đội ngũ giáo viên tiểu học vững mạnh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.