Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, việc nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên tiểu học trở thành yêu cầu cấp thiết. Huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam với hơn 176 nghìn dân, có 22 trường tiểu học và một trường tiểu học kết hợp trung học cơ sở, đang trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội với nhiều thách thức về nguồn lực giáo dục. Kết quả đánh giá phẩm chất và năng lực học sinh tiểu học năm học 2021-2022 cho thấy, tỷ lệ học sinh đạt mức tốt về phẩm chất dao động từ 74% đến 81%, năng lực từ 62% đến 68%, phản ánh chất lượng giáo dục tiểu học ở mức khá tốt. Tuy nhiên, nhiều giáo viên vẫn còn gặp khó khăn trong việc xây dựng kế hoạch bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học, ảnh hưởng đến hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học cho giáo viên tiểu học tại huyện Lý Nhân, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 6 trường tiểu học đại diện cho các mức độ phát triển khác nhau trong huyện, với tổng số 158 người tham gia khảo sát gồm cán bộ quản lý và giáo viên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn cho giáo viên, góp phần cải thiện chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách bồi dưỡng giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển năng lực người học, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Theo Harold Koontz, quản lý là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Trong bối cảnh này, quản lý bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy là sự tác động có hệ thống của hiệu trưởng và Phòng Giáo dục đến hoạt động bồi dưỡng giáo viên nhằm nâng cao năng lực chuyên môn.

  • Lý thuyết phát triển năng lực người học: Năng lực được hiểu là tổ hợp kiến thức, kỹ năng, thái độ giúp người học hoàn thành hiệu quả các hoạt động học tập. Việc xây dựng kế hoạch bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học đòi hỏi giáo viên phải có kỹ năng thiết kế bài giảng phù hợp, phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh.

Các khái niệm chính bao gồm: bồi dưỡng giáo viên, kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy, năng lực người học, quản lý bồi dưỡng, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ khảo sát 158 cán bộ quản lý và giáo viên tại 6 trường tiểu học huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam, cùng các tài liệu, văn bản pháp luật liên quan đến giáo dục và bồi dưỡng giáo viên.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn ngẫu nhiên đại diện cho các trường có mức độ phát triển khác nhau (trường khá, trung bình, khó khăn) nhằm đảm bảo tính đại diện và khách quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm Microsoft Excel để xử lý số liệu thống kê, xây dựng biểu đồ, phân tích định lượng và định tính nhằm đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy.

  • Timeline nghiên cứu: Số liệu được thu thập và phân tích trong giai đoạn từ năm học 2020-2021 đến năm 2023, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy của giáo viên tiểu học: Khoảng 65% giáo viên được khảo sát đánh giá có kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học ở mức trung bình đến khá, trong khi chỉ khoảng 20% đạt mức tốt. Điều này cho thấy còn nhiều hạn chế trong việc áp dụng đổi mới phương pháp dạy học.

  2. Thực trạng quản lý bồi dưỡng kỹ năng: 70% cán bộ quản lý và giáo viên cho rằng công tác quản lý bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy được thực hiện nhưng chưa đồng bộ và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận liên quan. Việc lập kế hoạch bồi dưỡng chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu thực tế của giáo viên.

  3. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng: Các yếu tố chủ quan như nhận thức của cán bộ quản lý, trình độ chuyên môn của giáo viên và tinh thần tự học chiếm tỷ lệ ảnh hưởng khoảng 60%. Yếu tố khách quan như chính sách, cơ sở vật chất và sự phối hợp giữa các cấp quản lý chiếm khoảng 40%.

  4. Hiệu quả bồi dưỡng: Sau các đợt bồi dưỡng, có sự cải thiện rõ rệt về kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy của giáo viên, với tỷ lệ giáo viên đạt mức khá và tốt tăng lên khoảng 35%, cho thấy hiệu quả tích cực của hoạt động bồi dưỡng khi được quản lý tốt.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân hạn chế kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy của giáo viên chủ yếu do thiếu sự bồi dưỡng chuyên sâu và thường xuyên, cũng như thiếu sự hỗ trợ từ phía quản lý nhà trường. So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác, kết quả tương đồng về việc cần tăng cường quản lý và đổi mới phương pháp bồi dưỡng. Việc sử dụng biểu đồ thể hiện tỷ lệ đánh giá kỹ năng trước và sau bồi dưỡng sẽ minh họa rõ nét hiệu quả của các biện pháp quản lý.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ vai trò then chốt của quản lý trong nâng cao chất lượng bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình phổ thông 2018.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức: Thực hiện các chương trình truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm, chủ thể là Phòng Giáo dục và các trường tiểu học.

  2. Xác định nhu cầu bồi dưỡng và lập kế hoạch cụ thể: Tổ chức khảo sát nhu cầu bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy định kỳ hàng năm, từ đó xây dựng kế hoạch bồi dưỡng phù hợp với đặc điểm từng trường và giáo viên. Chủ thể thực hiện là hiệu trưởng và tổ chuyên môn.

  3. Đa dạng hóa hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Áp dụng các phương pháp bồi dưỡng hiện đại như thảo luận nhóm, giải quyết tình huống, đào tạo trực tuyến kết hợp với thực hành tại trường nhằm nâng cao hiệu quả bồi dưỡng. Thời gian triển khai liên tục trong năm học.

  4. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy, tổ chức kiểm tra, đánh giá định kỳ để điều chỉnh kế hoạch bồi dưỡng kịp thời. Chủ thể là hiệu trưởng và Phòng Giáo dục.

  5. Phát huy vai trò tổ chuyên môn và giáo viên cốt cán: Tăng cường vai trò của tổ chuyên môn trong việc hỗ trợ, hướng dẫn và tự bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy cho giáo viên, đặc biệt là giáo viên cốt cán. Thời gian thực hiện theo từng học kỳ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tiểu học: Giúp hiểu rõ về quản lý bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý tại các trường tiểu học.

  2. Giáo viên tiểu học: Cung cấp kiến thức và phương pháp bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học, hỗ trợ nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn quản lý bồi dưỡng giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục cấp huyện, tỉnh: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng giáo viên phù hợp với đặc điểm địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, đổi mới phương pháp dạy học, phát huy năng lực và sáng tạo của học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.

  2. Quản lý bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy gồm những nội dung chính nào?
    Bao gồm xác định nhu cầu bồi dưỡng, lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả quản lý bồi dưỡng?
    Yếu tố chủ quan như nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, tinh thần tự học của giáo viên đóng vai trò quyết định.

  4. Phương pháp bồi dưỡng nào được đánh giá hiệu quả nhất?
    Phương pháp kết hợp giữa thảo luận nhóm, giải quyết tình huống và ứng dụng công nghệ thông tin được đánh giá cao về hiệu quả.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng?
    Thông qua khảo sát ý kiến giáo viên, đánh giá kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy trước và sau bồi dưỡng, kết hợp kiểm tra, đánh giá định kỳ theo tiêu chí cụ thể.

Kết luận

  • Quản lý bồi dưỡng kỹ năng xây dựng kế hoạch bài dạy theo hướng phát triển năng lực người học là yếu tố then chốt nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại huyện Lý Nhân.
  • Thực trạng cho thấy kỹ năng của giáo viên còn hạn chế, công tác quản lý bồi dưỡng chưa đồng bộ và thiếu sự phối hợp hiệu quả.
  • Các yếu tố chủ quan và khách quan đều ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, trong đó nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, giáo viên đóng vai trò quan trọng.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, xác định nhu cầu, đa dạng hóa phương pháp bồi dưỡng và đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách và kế hoạch bồi dưỡng giáo viên, góp phần thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông 2018 tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả bồi dưỡng giáo viên tiểu học.