Phát Triển Đào Tạo Sư Phạm Nghệ Thuật Đáp Ứng Yêu Cầu Đổi Mới Giáo Dục Ở Nước Ta

• Tác giả: Nguyễn Thị Bích Lợi
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Khánh Đức
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Phát Triển Đào Tạo Sư Phạm Nghệ Thuật Đáp Ứng Yêu Cầu Đổi Mới Giáo Dục
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• CÁC TỪ VIẾT TẮT DÙNG TRONG LUẬN ÁN
• MỤC LỤC
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐÀO TẠO SƯ PHẠM NGHỆ THUẬT
• 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến phát triển đào tạo sư phạm nghệ thuật
• 1.2. Một số thuật ngữ, khái niệm dùng trong đề tài
• 1.3. Ý nghĩa và nhu cầu phát triển đào tạo sư phạm nghệ thuật
• 1.3.1. Ý nghĩa của đào tạo sư phạm/GV nghệ thuật và phát triển đào tạo GV nghệ thuật
• 1.3.2. Nhu cầu đào tạo GV nghệ thuật
• 1.4. Đặc điểm và những nhân tố tác động đến phát triển đào tạo GV nghệ thuật
• 1.4.1. Đặc điểm của đào tạo GV nghệ thuật
• 1.4.2. Những nhân tố tác động đến phát triển đào tạo GV nghệ thuật
• 1.5. Các thành tố phát triển đào tạo GV nghệ thuật
• 1.6. Xác định chiến lược đào tạo
• 1.7. Quy hoạch mạng lưới các cơ sở đào tạo GV nghệ thuật
• 1.8. Xác định mục tiêu phát triển đào tạo GV nghệ thuật
• 1.9. Tổ chức quá trình đào tạo GV nghệ thuật
• 1.10. Kinh nghiệm một số nước về đào tạo GV nghệ thuật
• 1.10.1. Kinh nghiệm của Trung Quốc
• 1.10.2. Kinh nghiệm của Nga
• 1.10.3. Kinh nghiệm của Nhật Bản
• 1.10.4. Kinh nghiệm của Hàn Quốc
• 1.10.5. Kinh nghiệm của Hoa Kỳ
• 1.10.6. Kinh nghiệm của Triều Tiên
• 1.11. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: HIỆN TRẠNG ĐÀO TẠO SƯ PHẠM NGHỆ THUẬT Ở VIỆT NAM
• 2.1. Nhu cầu và chiến lược phát triển đào tạo sư phạm nghệ thuật của nước ta
• 2.1.1. Nhu cầu của đất nước
• 2.1.2. Nhu cầu của các trường sư phạm nghệ thuật
• 2.1.3. Chiến lược phát triển đào tạo GV nghệ thuật
• 2.2. Mạng lưới trường sư phạm nghệ thuật và công tác quản lý đào tạo trong mạng lưới
• 2.2.1. Các trường đại học và cao đẳng đào tạo GV nghệ thuật
• 2.2.2. Các khoa đào tạo GV nghệ thuật, đào tạo liên thông, liên kết
• 2.2.3. Quản lý đối với các trường sư phạm nghệ thuật
• 2.3. Hiện trạng đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài chính của ngành đào tạo sư phạm nghệ thuật
• 2.3.1. Đội ngũ giảng viên sư phạm nghệ thuật
• 2.3.2. Cơ sở vật chất, trang thiết bị
• 2.3.3. Tài chính cho đào tạo GV nghệ thuật
• 2.4. Hiện trạng mục tiêu và chương trình đào tạo của các trường sư phạm nghệ thuật
• 2.5. Việc dạy các bộ môn nghệ thuật trong trường phổ thông
• 2.6. Hiện trạng thực hiện mục tiêu đào tạo ở các trường sư phạm nghệ thuật
• 2.7. Hiện trạng quá trình đào tạo ở các trường sư phạm nghệ thuật
• 2.8. Những chính sách, văn bản liên quan đến quá trình đào tạo
• 2.9. Hiện trạng tổ chức quá trình đào tạo ngành sư phạm nghệ thuật
• 2.10. Đánh giá chung
• 2.11. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐÀO TẠO SƯ PHẠM NGHỆ THUẬT ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ở NƯỚC TA
• 3.1. Định hướng phát triển đội ngũ nhà giáo, GV nghệ thuật theo tinh thần đổi mới giáo dục
• 3.2. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp phát triển đào tạo GV nghệ thuật
• 3.2.1. Nguyên tắc phát triển
• 3.2.2. Nguyên tắc khách quan
• 3.2.3. Nguyên tắc toàn diện
• 3.2.4. Nguyên tắc thực tiễn
• 3.2.5. Nguyên tắc kế thừa
• 3.2.6. Nguyên tắc thiết thực và phù hợp
• 3.3. Các giải pháp cụ thể
• 3.3.1. Đổi mới tư duy và nâng cao nhận thức của toàn ngành sư phạm nghệ thuật
• 3.3.2. Xây dựng định hướng chiến lược để phát triển ngành sư phạm nghệ thuật
• 3.3.3. Hoàn thiện mạng lưới và phối hợp quản lý trong mạng lưới các trường sư phạm nghệ thuật
• 3.3.4. Phát triển đội ngũ nhà giáo ngành sư phạm nghệ thuật
• 3.3.5. Thực hiện xã hội hóa và bổ sung nguồn tài chính cho đào tạo sư phạm nghệ thuật
• 3.3.6. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cho ngành đào tạo sư phạm nghệ thuật
• 3.3.7. Cải tiến công tác thực tập sư phạm, bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp cho giáo sinh
• 3.3.8. Đẩy mạnh giao lưu và hợp tác quốc tế để phát triển đào tạo sư phạm nghệ thuật
• 3.4. Thăm dò về tính cấp thiết, tính khả thi của các giải pháp
• 3.4.1. Tiến hành lập phiếu thăm dò các giải pháp
• 3.4.2. Kết quả thăm dò các giải pháp phát triển đào tạo GV nghệ thuật
• 3.5. Thực nghiệm giải pháp
• 3.5.1. Xác định vấn đề cần thực nghiệm
• 3.5.2. Xây dựng giả thuyết khoa học
• 3.5.3. Tổ chức thực nghiệm
• 3.5.4. Tổng kết, đánh giá kết quả thực nghiệm
• 3.6. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA NGHIÊN CỨU SINH
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Đào Tạo Sư Phạm Nghệ Thuật Hiện Nay

Phát triển giáo dục và đào tạo luôn gắn liền với công tác quản lý. Việc cải tiến quản lý để nâng cao hiệu quả công tác đào tạo GV nghệ thuật là một vấn đề quen thuộc nhưng luôn mang tính thời sự. Nhiều công trình nghiên cứu ở Việt Nam và trên thế giới đã bàn sâu về vấn đề này. Có thể tham khảo một số công trình nghiên cứu tiêu biểu về đào tạo, đào tạo nguồn nhân lực, đào tạo GV nói chung và đào tạo GV nghệ thuật nói riêng. Trong cuốn "Giáo dục Việt Nam những thập niên đầu thế kỷ XXI: Chiến lược phát triển”, tác giả Đặng Bá Lãm đã vẽ lên bức tranh tổng quát về xây dựng chiến lược phát triển giáo dục ở nước ta, phân tích hiện trạng giáo dục Việt Nam, các chủ trương lớn cũng như những thành tựu và yếu kém của giáo dục thời kỳ Đổi mới. Tác giả nhấn mạnh nội dung “chú trọng công tác đào tạo bồi dưỡng các tài năng trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật”.

1.1. Nghiên Cứu Về Chiến Lược Phát Triển Giáo Dục Nghệ Thuật

Các nghiên cứu về chiến lược phát triển giáo dục nghệ thuật thường tập trung vào việc xác định mục tiêu, phương hướng và giải pháp để nâng cao chất lượng đào tạo. Các công trình này thường phân tích bối cảnh kinh tế - xã hội, nhu cầu của thị trường lao động và xu hướng phát triển của nghệ thuật để đưa ra các khuyến nghị phù hợp. Ví dụ, nghiên cứu của Đặng Bá Lãm đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giáo dục toàn diện và giáo dục nghệ thuật cho học sinh, đồng thời đề xuất các giải pháp để phát huy tính chủ động của người học và hình thành năng lực sáng tạo.

1.2. Quản Lý Nhà Nước Về Giáo Dục Và Đào Tạo Nghệ Thuật

Quản lý nhà nước về giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và điều phối các hoạt động đào tạo nghệ thuật. Các nghiên cứu trong lĩnh vực này thường tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các chính sách, quy định và cơ chế quản lý hiện hành, đồng thời đề xuất các giải pháp để hoàn thiện hệ thống quản lý, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Cuốn “Quản lý nhà nước về giáo dục - Lý luận và thực tiễn” của Đặng Bá Lãm (chủ biên) đã trình bày và phân tích khá đầy đủ và thấu đáo vấn đề đổi mới quản lý nhà nước đối với giáo dục.

II. Thách Thức Trong Đào Tạo Sư Phạm Nghệ Thuật Hiện Nay

Thực tế hiện nay, việc dạy và học tại các trường sư phạm nghệ thuật còn nhiều khó khăn, chưa đạt kết quả như mong muốn. Nguyên nhân bên trong là do chất lượng đào tạo GV nghệ thuật còn nhiều bất cập, yếu kém từ phía HS ngay từ khi thi đầu vào. Bối cảnh Việt Nam tiến hành đổi mới và hội nhập quốc tế đã đặt ra đòi hỏi mới là muốn cho kinh tế, văn hóa, GD phát triển bền vững, phải đồng thời phát huy nội lực kết hợp với sức mạnh thời đại. Do đó, việc tham khảo kinh nghiệm các nước và mở rộng hợp tác quốc tế để phát triển GD ĐT nói chung, ngành ĐT sư phạm nghệ thuật nói riêng là việc tất yếu và cấp thiết.

2.1. Chất Lượng Đầu Vào Của Sinh Viên Sư Phạm Nghệ Thuật

Một trong những thách thức lớn nhất trong đào tạo sư phạm nghệ thuật là chất lượng đầu vào của sinh viên. Nhiều sinh viên chưa có nền tảng kiến thức và kỹ năng vững chắc về nghệ thuật, gây khó khăn cho quá trình đào tạo và ảnh hưởng đến chất lượng đầu ra. Cần có các giải pháp để nâng cao chất lượng tuyển sinh, đảm bảo lựa chọn được những sinh viên có năng khiếu và đam mê thực sự với nghệ thuật.

2.2. Thiếu Hụt Giảng Viên Sư Phạm Nghệ Thuật Chất Lượng Cao

Một thách thức khác là sự thiếu hụt giảng viên sư phạm nghệ thuật có trình độ chuyên môn cao và kinh nghiệm giảng dạy thực tế. Nhiều giảng viên chưa được đào tạo bài bản về phương pháp sư phạm, dẫn đến việc truyền đạt kiến thức và kỹ năng cho sinh viên còn hạn chế. Cần có các chính sách để thu hút và giữ chân giảng viên giỏi, đồng thời tăng cường bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ giảng viên hiện có.

2.3. Cơ Sở Vật Chất Và Trang Thiết Bị Dạy Học Nghệ Thuật Lạc Hậu

Cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học nghệ thuật còn lạc hậu, thiếu thốn cũng là một trở ngại lớn cho quá trình đào tạo. Nhiều trường sư phạm nghệ thuật chưa có đủ phòng học, xưởng thực hành, nhạc cụ, họa cụ và các thiết bị hỗ trợ giảng dạy hiện đại. Cần có sự đầu tư mạnh mẽ hơn nữa vào cơ sở vật chất và trang thiết bị để đáp ứng yêu cầu đào tạo trong bối cảnh mới.

III. Giải Pháp Đổi Mới Chương Trình Đào Tạo Sư Phạm Nghệ Thuật

Để phát triển ĐT sư phạm nghệ thuật một cách nhanh chóng và bền vững, các cơ sở ĐT cần có mục tiêu, định hướng chiến lược ĐT đúng đắn, có mạng lưới ĐT thích hợp, tổ chức quản lý ĐT một cách hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện GD của nước ta. Cần có những công trình nghiên cứu khoa học nghiêm túc, đánh giá tình hình dạy và học nghệ thuật ở các trường phổ thông, các trường ĐH sư phạm và cao đẳng sư phạm có ĐT nghệ thuật, đưa ra phương hướng và các giải pháp để phát triển ngành ĐT sư phạm nghệ thuật cho cả nước.

3.1. Xây Dựng Chương Trình Đào Tạo Liên Ngành Và Tích Hợp

Chương trình đào tạo cần được xây dựng theo hướng liên ngành và tích hợp, kết hợp kiến thức chuyên môn về nghệ thuật với kiến thức về sư phạm, tâm lý học và giáo dục học. Điều này giúp sinh viên có cái nhìn toàn diện về nghề nghiệp và có khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế giảng dạy một cách hiệu quả. Cần chú trọng phát triển các môn học về phương pháp giảng dạy nghệ thuật, kỹ năng giao tiếp và quản lý lớp học.

3.2. Áp Dụng Phương Pháp Giảng Dạy Nghệ Thuật Hiện Đại

Cần áp dụng các phương pháp giảng dạy nghệ thuật hiện đại, phát huy tính chủ động, sáng tạo và khả năng tự học của sinh viên. Các phương pháp như dạy học dự án, dạy học theo nhóm, dạy học trải nghiệm và sử dụng công nghệ thông tin cần được ứng dụng rộng rãi. Điều này giúp sinh viên không chỉ nắm vững kiến thức mà còn phát triển các kỹ năng mềm cần thiết cho nghề nghiệp.

3.3. Tăng Cường Thực Hành Và Thực Tập Sư Phạm Nghệ Thuật

Thực hành và thực tập sư phạm đóng vai trò quan trọng trong quá trình đào tạo GV nghệ thuật. Cần tăng cường thời lượng thực hành và thực tập, tạo điều kiện cho sinh viên được tiếp xúc với môi trường thực tế, rèn luyện kỹ năng giảng dạy và xử lý các tình huống sư phạm. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các trường sư phạm và các trường phổ thông để đảm bảo chất lượng thực tập.

IV. Nâng Cao Năng Lực Đội Ngũ Giảng Viên Sư Phạm Nghệ Thuật

Để phát triển ĐT sư phạm nghệ thuật, cần có một đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm giảng dạy thực tế và tâm huyết với nghề. Cần có các chính sách để thu hút và giữ chân giảng viên giỏi, đồng thời tăng cường bồi dưỡng nâng cao trình độ cho đội ngũ giảng viên hiện có. Việc bồi dưỡng cần tập trung vào cả kiến thức chuyên môn về nghệ thuật và kiến thức về sư phạm.

4.1. Bồi Dưỡng Chuyên Môn Sâu Về Nghệ Thuật Cho Giảng Viên

Giảng viên cần được bồi dưỡng chuyên môn sâu về nghệ thuật thông qua các khóa học ngắn hạn, dài hạn, các hội thảo khoa học và các hoạt động giao lưu học hỏi với các chuyên gia trong và ngoài nước. Cần tạo điều kiện cho giảng viên tham gia các dự án nghiên cứu khoa học, các hoạt động sáng tạo nghệ thuật và các chương trình trao đổi giảng viên quốc tế.

4.2. Nâng Cao Kỹ Năng Sư Phạm Và Phương Pháp Giảng Dạy

Giảng viên cần được nâng cao kỹ năng sư phạm và phương pháp giảng dạy thông qua các khóa tập huấn, các buổi sinh hoạt chuyên môn và các hoạt động dự giờ, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp. Cần khuyến khích giảng viên áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại, sử dụng công nghệ thông tin và tạo môi trường học tập tích cực, sáng tạo cho sinh viên.

4.3. Đánh Giá Năng Lực Giảng Viên Sư Phạm Nghệ Thuật Định Kỳ

Cần có hệ thống đánh giá năng lực giảng viên sư phạm nghệ thuật định kỳ, dựa trên các tiêu chí rõ ràng, khách quan và minh bạch. Kết quả đánh giá cần được sử dụng để xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho giảng viên và làm căn cứ để xét thi đua, khen thưởng và bổ nhiệm.

V. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Dạy Và Học Nghệ Thuật Hiện Đại

Trong thời đại công nghệ số, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy và học nghệ thuật là một xu hướng tất yếu. Công nghệ giúp mở rộng không gian và thời gian học tập, tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận với nguồn tài liệu phong phú và đa dạng, đồng thời phát triển các kỹ năng số cần thiết cho nghề nghiệp. Cần có sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghệ và đào tạo kỹ năng sử dụng công nghệ cho giảng viên và sinh viên.

5.1. Sử Dụng Phần Mềm Và Ứng Dụng Hỗ Trợ Giảng Dạy Nghệ Thuật

Có rất nhiều phần mềm và ứng dụng hỗ trợ giảng dạy nghệ thuật, từ phần mềm vẽ, thiết kế đồ họa, dựng phim đến phần mềm soạn nhạc, hòa âm phối khí. Giảng viên cần được trang bị kiến thức và kỹ năng sử dụng các phần mềm này để tạo ra các bài giảng sinh động, hấp dẫn và hiệu quả.

5.2. Xây Dựng Thư Viện Tài Nguyên Nghệ Thuật Số Trực Tuyến

Cần xây dựng thư viện tài nguyên nghệ thuật số trực tuyến, cung cấp cho sinh viên và giảng viên các tài liệu tham khảo, bài giảng điện tử, video clip, hình ảnh và âm thanh chất lượng cao. Thư viện cần được cập nhật thường xuyên và có hệ thống tìm kiếm thông minh để người dùng dễ dàng truy cập.

5.3. Tổ Chức Các Lớp Học Nghệ Thuật Trực Tuyến Và Từ Xa

Công nghệ cho phép tổ chức các lớp học nghệ thuật trực tuyến và từ xa, giúp sinh viên ở vùng sâu, vùng xa hoặc không có điều kiện đến trường vẫn có thể tiếp cận với chương trình đào tạo chất lượng cao. Cần có các giải pháp để đảm bảo tính tương tác và hiệu quả của các lớp học trực tuyến.

VI. Hợp Tác Quốc Tế Để Phát Triển Đào Tạo Sư Phạm Nghệ Thuật

Hợp tác quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo sư phạm nghệ thuật. Thông qua hợp tác quốc tế, các trường sư phạm có thể trao đổi kinh nghiệm, học hỏi các mô hình đào tạo tiên tiến, tiếp cận với các nguồn tài trợ và các chương trình học bổng quốc tế. Cần có các chính sách để khuyến khích và tạo điều kiện cho các trường sư phạm mở rộng hợp tác quốc tế.

6.1. Trao Đổi Giảng Viên Và Sinh Viên Với Các Trường Quốc Tế

Trao đổi giảng viên và sinh viên với các trường quốc tế giúp nâng cao trình độ chuyên môn, mở rộng tầm nhìn và tăng cường khả năng hội nhập quốc tế. Cần có các chương trình trao đổi ngắn hạn, dài hạn và các chương trình thực tập quốc tế.

6.2. Tham Gia Các Dự Án Nghiên Cứu Khoa Học Quốc Tế

Tham gia các dự án nghiên cứu khoa học quốc tế giúp giảng viên và sinh viên tiếp cận với các vấn đề nghiên cứu mới, học hỏi các phương pháp nghiên cứu tiên tiến và công bố kết quả nghiên cứu trên các tạp chí khoa học uy tín.

6.3. Tổ Chức Các Hội Thảo Khoa Học Quốc Tế Về Giáo Dục Nghệ Thuật

Tổ chức các hội thảo khoa học quốc tế về giáo dục nghệ thuật là cơ hội để các nhà khoa học, nhà quản lý và giáo viên chia sẻ kinh nghiệm, trao đổi kiến thức và thảo luận về các vấn đề nóng hổi trong lĩnh vực này.