Tổng quan nghiên cứu
Phát triển bền vững nguồn nhân lực (NNL) là yếu tố then chốt trong sự phát triển kinh tế - xã hội hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Theo ước tính, NNL chất lượng cao đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của các tổ chức, doanh nghiệp. Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, với vị trí chiến lược là trung tâm trung chuyển hàng không khu vực và quốc tế, đang đối mặt với thách thức phát triển nguồn nhân lực bền vững để đáp ứng nhu cầu vận hành và mở rộng trong giai đoạn 2023-2030.
Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng phát triển bền vững nguồn nhân lực tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực trong giai đoạn 2023-2030. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu thu thập từ năm 2019 đến 2021, cùng với các dự báo và đề xuất cho giai đoạn tiếp theo. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho hoạch định chính sách nhân sự, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững của Cảng.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị nguồn nhân lực và phát triển bền vững, trong đó:
Lý thuyết quản trị nguồn nhân lực: Theo Jean-Philipe Rouant và Jacque Ziller (1993), quản lý nguồn nhân lực là toàn bộ các kỹ thuật tổ chức công việc nhằm phát triển đội ngũ nhân lực đáp ứng mục tiêu tổ chức. Randall Shuler (2000) nhấn mạnh quản trị nguồn nhân lực như một hệ thống các chức năng liên kết để vận hành hiệu quả tổ chức.
Lý thuyết phát triển bền vững nguồn nhân lực: Phát triển NNL là quá trình nâng cao năng lực toàn diện của con người về thể lực, trí lực, kỹ năng và phẩm chất, đồng thời phân bổ và sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực trong tổ chức nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
Khái niệm an ninh phi truyền thống: An ninh phi truyền thống bao gồm các mối đe dọa không quân sự như an ninh kinh tế, an ninh mạng, an ninh con người, trong đó quản trị nhân lực đóng vai trò trung tâm trong bảo đảm an ninh doanh nghiệp.
Các khái niệm chính bao gồm: nguồn nhân lực chất lượng cao (NNLCLC), hoạch định chiến lược nguồn nhân lực, phát triển bền vững nguồn nhân lực, an ninh phi truyền thống, và các tiêu chí đánh giá phát triển nguồn nhân lực (số lượng, cơ cấu, chất lượng).
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và quan điểm duy vật lịch sử làm cơ sở lý luận. Các phương pháp cụ thể gồm:
Phân tích và xử lý thông tin: Thu thập số liệu thứ cấp từ báo cáo, tài liệu nội bộ Cảng hàng không quốc tế Nội Bài giai đoạn 2019-2021; số liệu sơ cấp thu thập qua bảng hỏi và phỏng vấn 100 cán bộ quản lý và nhân viên.
Phương pháp tổng hợp và hệ thống hóa: Liên kết các yếu tố tác động đến phát triển nguồn nhân lực, xây dựng hệ thống lý thuyết phát triển bền vững nguồn nhân lực trong doanh nghiệp.
Phương pháp thống kê: Phân tích số liệu về nhân sự, doanh thu, sản lượng hành khách và hàng hóa để đánh giá thực trạng và xu hướng phát triển.
Phương pháp phân tích xu hướng và tương quan: Dự báo nhu cầu nhân lực dựa trên biến động sản lượng và kế hoạch phát triển của Cảng.
Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 100 người được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo đại diện cho các cấp quản lý và nhân viên. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2019-2021 với đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2023-2030.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Số lượng nhân lực phù hợp và tăng trưởng ổn định: Tổng số nhân sự tại Cảng tăng từ 2.475 người năm 2019 lên 2.598 người năm 2021, tăng khoảng 5% trong 3 năm. Cơ cấu nhân sự được tinh giảm hợp lý, đảm bảo hiệu quả vận hành.
Cơ cấu nhân lực hợp lý theo trình độ và độ tuổi: Tỷ lệ lao động có trình độ cao đẳng trở lên chiếm trên 65%, trong đó 54,26% có trình độ đại học và trên đại học. Độ tuổi bình quân của nhân viên là 39,7 tuổi, cán bộ quản lý bình quân 47,6 tuổi, phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững.
Chất lượng nhân lực được nâng cao: 87,31% lao động đạt trình độ Anh ngữ theo tiêu chuẩn chức danh, 45% có chứng chỉ Anh ngữ quốc tế, 70% đạt chứng chỉ tin học quốc tế. 100% cán bộ quản lý và nhân viên nghiệp vụ được đào tạo chuyên môn và an ninh hàng không theo tiêu chuẩn ICAO.
Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến hoạt động và nhân lực: Doanh thu năm 2021 giảm mạnh, sản lượng hành khách giảm 55% so với năm 2019, ảnh hưởng đến kế hoạch phát triển nguồn nhân lực. Tuy nhiên, năm 2022 có sự phục hồi mạnh mẽ với sản lượng hành khách đạt 93,49% kế hoạch năm.
Thảo luận kết quả
Sự tăng trưởng ổn định về số lượng và chất lượng nhân lực tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài phản ánh hiệu quả của các chính sách phát triển nguồn nhân lực và đào tạo chuyên môn. Cơ cấu nhân lực hợp lý về độ tuổi và trình độ giúp Cảng duy trì năng suất và khả năng thích ứng với yêu cầu công việc ngày càng cao.
Tuy nhiên, tác động của đại dịch Covid-19 đã làm gián đoạn hoạt động kinh doanh, gây áp lực lên công tác quản trị nhân lực, đặc biệt trong việc duy trì ổn định và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. So sánh với các nghiên cứu trong ngành hàng không và quản trị nguồn nhân lực, kết quả này phù hợp với xu hướng chung của các doanh nghiệp vận tải hàng không trong giai đoạn khủng hoảng.
Việc chú trọng đào tạo, nâng cao kỹ năng ngoại ngữ, tin học và an ninh phi truyền thống đã góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh và bảo đảm an ninh cho Cảng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng nhân sự theo năm, bảng phân bố trình độ và độ tuổi, cũng như biểu đồ doanh thu và sản lượng hành khách qua các năm để minh họa rõ nét xu hướng phát triển và ảnh hưởng của đại dịch.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường lãnh đạo và quản lý nguồn nhân lực: Đẩy mạnh vai trò của các cấp ủy Đảng, ban lãnh đạo trong việc xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực bền vững, đảm bảo sự đồng thuận và cam kết thực hiện trong toàn Cảng. Thời gian thực hiện: ngay trong năm 2023; chủ thể: Ban Giám đốc và Đảng ủy Cảng.
Hoàn thiện chính sách, quy chế nhân sự: Xây dựng và cập nhật các chính sách tuyển dụng, đào tạo, đãi ngộ phù hợp với yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời đảm bảo công khai, minh bạch và công bằng. Thời gian: 2023-2024; chủ thể: Phòng Tổ chức nhân sự phối hợp với Ban Giám đốc.
Nâng cao chất lượng đào tạo và huấn luyện: Tăng cường các chương trình đào tạo chuyên môn, kỹ năng mềm, an ninh phi truyền thống và ngoại ngữ nhằm nâng cao năng lực toàn diện cho nhân viên. Thời gian: liên tục giai đoạn 2023-2030; chủ thể: Trung tâm Đào tạo - Huấn luyện Nội Bài.
Cải thiện chính sách đãi ngộ và phúc lợi: Xây dựng hệ thống đãi ngộ cạnh tranh, bao gồm lương, thưởng, phúc lợi xã hội nhằm giữ chân nhân tài và tạo động lực làm việc. Thời gian: 2023-2025; chủ thể: Phòng Tài chính - Kế toán phối hợp Phòng Tổ chức nhân sự.
Ứng dụng công nghệ trong quản trị nhân lực: Triển khai hệ thống quản lý nhân sự hiện đại, hỗ trợ phân tích dữ liệu nhân sự, dự báo nhu cầu và đánh giá hiệu quả công việc. Thời gian: 2023-2026; chủ thể: Phòng Kỹ thuật - Công nghệ - Môi trường phối hợp Phòng Tổ chức nhân sự.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo và quản lý Cảng hàng không: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực, từ đó xây dựng chiến lược và chính sách phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.
Phòng Tổ chức nhân sự và Trung tâm Đào tạo: Áp dụng các giải pháp đào tạo, tuyển dụng và quản lý nhân sự dựa trên phân tích thực trạng và đề xuất trong luận văn để phát triển nguồn nhân lực bền vững.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị nhân lực, quản trị an ninh phi truyền thống: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo.
Các doanh nghiệp và tổ chức trong ngành hàng không và vận tải: Học hỏi kinh nghiệm quản trị nguồn nhân lực trong bối cảnh biến động và thách thức, đặc biệt trong giai đoạn hậu đại dịch.
Câu hỏi thường gặp
Phát triển bền vững nguồn nhân lực là gì?
Phát triển bền vững nguồn nhân lực là quá trình nâng cao năng lực toàn diện của con người về thể lực, trí lực, kỹ năng và phẩm chất, đồng thời sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội lâu dài.Tại sao phát triển nguồn nhân lực lại quan trọng với Cảng hàng không Nội Bài?
NNL chất lượng cao giúp Cảng vận hành hiệu quả, đảm bảo an ninh, an toàn hàng không và nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập và phát triển công nghệ.Các yếu tố nào ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực tại Cảng?
Bao gồm yếu tố khách quan như kinh tế - xã hội, chính sách nhà nước, xu thế toàn cầu hóa; và yếu tố chủ quan như chính sách tuyển dụng, điều kiện làm việc, văn hóa doanh nghiệp và đãi ngộ.Làm thế nào để đánh giá chất lượng nguồn nhân lực?
Thông qua các tiêu chí về trình độ chuyên môn, kỹ năng ngoại ngữ, tin học, kinh nghiệm, thái độ làm việc và sự phù hợp với tiêu chuẩn chức danh công việc.Giải pháp nào giúp nâng cao phát triển bền vững nguồn nhân lực?
Bao gồm tăng cường lãnh đạo, hoàn thiện chính sách nhân sự, nâng cao đào tạo, cải thiện đãi ngộ và ứng dụng công nghệ quản lý nhân sự.
Kết luận
- Nguồn nhân lực của Cảng hàng không quốc tế Nội Bài đã phát triển ổn định về số lượng và chất lượng trong giai đoạn 2019-2021, đáp ứng yêu cầu vận hành và phát triển.
- Đại dịch Covid-19 gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh và nhân lực, nhưng đã có sự phục hồi tích cực từ năm 2022.
- Cơ cấu nhân lực hợp lý về độ tuổi, trình độ và kỹ năng, đặc biệt chú trọng đào tạo ngoại ngữ, tin học và an ninh phi truyền thống.
- Các yếu tố khách quan và chủ quan đều tác động mạnh mẽ đến phát triển nguồn nhân lực, đòi hỏi chiến lược quản trị linh hoạt và toàn diện.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả phát triển bền vững nguồn nhân lực trong giai đoạn 2023-2030, góp phần đảm bảo sự phát triển ổn định và bền vững của Cảng.
Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo Cảng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời thiết lập hệ thống đánh giá và kiểm soát thường xuyên để điều chỉnh kịp thời. Các phòng ban liên quan nên phối hợp chặt chẽ trong công tác đào tạo, tuyển dụng và quản lý nhân sự nhằm phát huy tối đa nguồn lực hiện có.