Phân Tích Thực Trạng Bào Chế Thuốc Cổ Truyền Tại Bệnh Viện Y Học Cổ Truyền Trung Ương Năm 2021

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khẳng định sự cần thiết khai thác và phát triển hơn nữa tiềm năng của y học cổ truyền để phục vụ nhân loại. WHO ước tính 80% dân số ở các nước đang phát triển sử dụng YHCT hoặc thuốc từ thảo dược để chăm sóc sức khỏe. Doanh thu toàn cầu từ thuốc dược liệu đạt hàng tỷ đô la Mỹ, cho thấy nhu cầu ngày càng tăng. Bệnh viện Y học Cổ truyền Trung ương, là đơn vị đầu ngành về y học cổ truyền, lượng bào chế và sử dụng vị thuốc hàng năm đạt trên 70 tấn, lượng thuốc thành phẩm cổ truyền hàng năm bào chế từ 300.000 sản phẩm phục vụ nhu cầu điều trị tại Bệnh viện với giá trị gấp 7-8 lần giá trị thuốc tân dược. Chính phủ Việt Nam cũng chú trọng phát triển YHCT, thể hiện qua các Nghị quyết, Chỉ thị, Quyết định và Thông tư.

Theo Thông tư 30/2017/TT-BYT và 32/2020/TT-BYT, thuốc cổ truyền (bao gồm vị thuốc cổ truyền) là thuốc có thành phần dược liệu được chế biến theo lý luận và phương pháp của YHCT hoặc kinh nghiệm dân gian. Dược liệu là nguyên liệu làm thuốc có nguồn gốc tự nhiên từ thực vật, động vật, khoáng vật và đạt tiêu chuẩn làm thuốc. Vị thuốc cổ truyền là dược liệu được chế biến theo lý luận và phương pháp của YHCT dùng để sản xuất thuốc cổ truyền hoặc dùng để phòng bệnh, chữa bệnh. Thuốc thành phẩm cổ truyền là dạng thuốc cổ truyền đã qua các công đoạn sản xuất, kể cả đóng gói và dán nhãn theo phương pháp truyền thống hoặc hiện đại. Bào chế thuốc cổ truyền là quá trình phối hợp hoặc biến đổi dược liệu, vị thuốc cổ truyền thành thuốc cổ truyền có dạng bào chế truyền thống và dạng bào chế hiện đại.

Việc đảm bảo chất lượng thuốc cổ truyền là yếu tố then chốt để duy trì và phát triển YHCT. Chất lượng thuốc phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm nguồn gốc và chất lượng dược liệu, quy trình bào chế, kiểm soát chất lượng và bảo quản. Các cơ sở bào chế thuốc cổ truyền cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP) để đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng. Công tác kiểm nghiệm và kiểm soát chất lượng thuốc cần được thực hiện thường xuyên và khách quan để phát hiện và loại bỏ các sản phẩm không đạt yêu cầu.

Một trong những thách thức lớn nhất trong bào chế thuốc cổ truyền là sự thiếu hụt về nguồn lực, bao gồm cơ sở vật chất, trang thiết bị và nguồn nhân lực. Nhiều cơ sở bào chế còn thiếu trang thiết bị hiện đại, không đáp ứng được yêu cầu sản xuất quy mô lớn. Nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao về bào chế thuốc cổ truyền còn hạn chế, đặc biệt là ở các tuyến y tế cơ sở. Để giải quyết vấn đề này, cần có các chính sách hỗ trợ đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị và đào tạo nguồn nhân lực cho công tác bào chế.

Nguồn nhân lực đóng vai trò then chốt trong hoạt động bào chế thuốc cổ truyền. Bệnh viện Y học Cổ truyền Trung ương có đội ngũ dược sĩ và kỹ thuật viên có kinh nghiệm trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, số lượng nhân lực còn hạn chế so với quy mô hoạt động của bệnh viện. Cần tăng cường đào tạo và tuyển dụng thêm nhân lực để đáp ứng nhu cầu bào chế thuốc ngày càng tăng. Bên cạnh đó, cần chú trọng đào tạo chuyên sâu về các kỹ thuật bào chế hiện đại và quản lý chất lượng thuốc.

Cơ sở vật chất là yếu tố quan trọng đảm bảo điều kiện sản xuất thuốc cổ truyền an toàn và hiệu quả. Bệnh viện Y học Cổ truyền Trung ương có nhà xưởng và trang thiết bị đáp ứng được một số yêu cầu cơ bản. Tuy nhiên, diện tích nhà xưởng còn hạn chế, một số thiết bị đã cũ và cần được nâng cấp. Cần đầu tư mở rộng nhà xưởng và trang bị thêm các thiết bị hiện đại để nâng cao năng lực bào chế và đảm bảo chất lượng sản phẩm. Việc thiết kế và bố trí nhà xưởng cần tuân thủ các nguyên tắc GMP để đảm bảo vệ sinh và an toàn.

Bệnh viện được trang bị các máy móc hiện đại phục vụ cho công tác bào chế, như máy sắc thuốc, máy cô đặc chân không, máy tạo hạt và máy đóng gói. Tuy nhiên, một số thiết bị đã cũ và cần được nâng cấp để đảm bảo hiệu suất hoạt động và chất lượng sản phẩm. Cần đầu tư mua sắm thêm các thiết bị mới, đặc biệt là các thiết bị kiểm nghiệm chất lượng thuốc, để nâng cao năng lực kiểm soát chất lượng sản phẩm. Việc bảo trì và bảo dưỡng thiết bị cần được thực hiện thường xuyên để đảm bảo hoạt động ổn định và kéo dài tuổi thọ.

Bệnh viện đã bào chế nhiều dạng thuốc thành phẩm cổ truyền khác nhau, bao gồm thuốc sắc, thuốc viên, thuốc cao, thuốc hoàn, thuốc tán và các dạng bào chế khác. Tỷ lệ các dạng thuốc khác nhau phụ thuộc vào nhu cầu điều trị và khả năng sản xuất của bệnh viện. Thuốc sắc vẫn là dạng bào chế phổ biến nhất, do tính linh hoạt và dễ điều chỉnh liều lượng. Tuy nhiên, bệnh viện cũng chú trọng phát triển các dạng bào chế hiện đại, như thuốc viên và thuốc nang, để tăng tính tiện dụng và dễ bảo quản.

Các loại thuốc cổ truyền được bào chế có tác dụng điều trị nhiều loại bệnh khác nhau. Các nhóm thuốc chính bao gồm thuốc bổ khí huyết, thuốc thanh nhiệt giải độc, thuốc hoạt huyết hóa ứ, thuốc kiện tỳ vị và thuốc khu phong trừ thấp. Bệnh viện đã chú trọng phát triển các loại thuốc có tác dụng điều trị các bệnh thường gặp, như bệnh xương khớp, bệnh tiêu hóa, bệnh tim mạch, bệnh hô hấp và bệnh ngoài da. Các loại thuốc này đều được bào chế theo các bài thuốc cổ phương hoặc kinh nghiệm dân gian đã được chứng minh hiệu quả.

Việc đầu tư cơ sở vật chất hiện đại là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực sản xuất thuốc cổ truyền. Bệnh viện cần mở rộng diện tích nhà xưởng, trang bị thêm các thiết bị hiện đại như máy chiết xuất, máy cô đặc, máy sấy phun, máy tạo hạt và máy đóng gói. Cần thiết kế và bố trí nhà xưởng theo các nguyên tắc GMP để đảm bảo vệ sinh và an toàn. Việc đầu tư cơ sở vật chất hiện đại sẽ giúp nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất.

Nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao là yếu tố quan trọng đảm bảo chất lượng thuốc cổ truyền. Bệnh viện cần tăng cường đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ dược sĩ, kỹ thuật viên về các kỹ thuật bào chế hiện đại, quản lý chất lượng thuốc và kiểm nghiệm thuốc. Cần cử nhân viên đi học tập và trao đổi kinh nghiệm tại các cơ sở sản xuất thuốc cổ truyền tiên tiến trong và ngoài nước. Việc nâng cao năng lực chuyên môn sẽ giúp đội ngũ nhân viên nắm vững kiến thức và kỹ năng để sản xuất ra các sản phẩm chất lượng cao.

Nghiên cứu về thực trạng bào chế thuốc cổ truyền có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển Y học Cổ truyền. Kết quả nghiên cứu giúp các nhà quản lý và chuyên gia hiểu rõ hơn về tình hình thực tế, từ đó đưa ra các chính sách và giải pháp phù hợp. Nghiên cứu cũng giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc đảm bảo chất lượng thuốc cổ truyền và khuyến khích các cơ sở sản xuất tuân thủ các quy định về GMP.

Hướng đi tương lai cho hoạt động bào chế thuốc đông dược là tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các sản phẩm mới, ứng dụng công nghệ hiện đại vào quy trình sản xuất, tăng cường kiểm soát chất lượng và mở rộng thị trường tiêu thụ. Cần chú trọng phát triển các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Việc hợp tác với các cơ sở nghiên cứu khoa học và doanh nghiệp trong và ngoài nước cũng là một hướng đi quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh.