Phân Tích Thực Trạng Sử Dụng Thuốc Trên Bệnh Nhân Bệnh Thận Mạn Lọc Máu Tại Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Điện Biên

• Tác giả: Đỗ Thị Thảo
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Liên Hương
• Trường học: Trường Đại học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Dược lý và Dược lâm sàng
• Đề tài: Phân Tích Thực Trạng Sử Dụng Thuốc Trên Bệnh Nhân Bệnh Thận Mạn Lọc Máu Chu Kỳ Tại Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Điện Biên
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. TỔNG QUAN
• 2.1. Bệnh thận mạn và bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ
• 2.1.1. Đại cương bệnh thận mạn
• 2.1.2. Bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ
• 2.1.3. Lọc máu chu kỳ
• 2.2. Điều trị bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ
• 2.2.1. Mục tiêu của điều trị người bệnh bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ
• 2.2.2. Điều trị biến chứng thiếu máu
• 2.2.2.1. Nguyên nhân thiếu máu
• 2.2.2.2. Chẩn đoán thiếu máu ở bệnh nhân bệnh thận mạn
• 2.2.2.3. Các xét nghiệm đánh giá
• 2.2.2.4. Điều trị thiếu máu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mô tả đặc điểm bệnh nhân, đặc điểm sử dụng thuốc trên bệnh nhân bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ được quản lý tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Điện Biên năm 2022
• 3.1.1. Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu
• 3.1.2. Đặc điểm kê đơn thuốc trên nhóm bệnh nhân nghiên cứu
• 3.2. Phân tích thực trạng và tính phù hợp của việc sử dụng thuốc điều trị biến chứng thiếu máu trên nhóm bệnh nhân nghiên cứu năm 2022
• 3.2.1. Phân tích thực trạng và tính phù hợp của việc sử dụng ESA
• 3.2.2. Phân tích thực trạng và tính phù hợp của việc sử dụng sắt
• 3.2.3. Phân tích đặc điểm về giám sát điều trị biến chứng thiếu máu
• 3.3. Phân tích thực trạng và tính phù hợp của việc sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp trên nhóm bệnh nhân nghiên cứu năm 2022
• 3.3.1. Đặc điểm lựa chọn thuốc điều trị tăng huyết áp
• 3.3.2. Tính phù hợp của việc sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp trên bệnh nhân bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ so với khuyến cáo của nhà sản xuất
• 3.3.3. Đặc điểm kiểm soát huyết áp theo huyết áp mục tiêu
• 3.3.4. Đặc điểm chuyển đổi phác đồ điều trị tăng huyết áp
• 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Phân Tích Sử Dụng Thuốc Bệnh Thận Mạn Lọc Máu Điện Biên

Bệnh thận mạn (CKD) là một vấn đề sức khỏe toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 13% dân số thế giới. Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn cuối, lọc máu chu kỳ (LMCK) trở thành một phương pháp điều trị thay thế thận thiết yếu. Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên, việc quản lý và điều trị cho bệnh nhân CKD-LMCK ngày càng được chú trọng. Nghiên cứu này tập trung vào việc phân tích thực trạng sử dụng thuốc trên đối tượng bệnh nhân này, đặc biệt là trong bối cảnh bệnh viện đã có những nâng cấp về trang thiết bị và mở rộng quy mô tiếp nhận bệnh nhân. Mục tiêu là đánh giá các vấn đề tồn tại, phân tích tính phù hợp của việc sử dụng thuốc với các khuyến cáo điều trị, và từ đó tối ưu hóa quá trình điều trị cho bệnh nhân.

1.1. Vai trò của lọc máu chu kỳ trong điều trị bệnh thận mạn giai đoạn cuối

Lọc máu chu kỳ là phương pháp điều trị thay thế thận quan trọng cho bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối (ESRD), khi chức năng thận suy giảm nghiêm trọng. Phương pháp này giúp loại bỏ các chất cặn bã, độc tố và nước dư thừa ra khỏi cơ thể, giúp duy trì sự sống và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Theo tài liệu, LMCK là giai đoạn nặng nhất của bệnh thận mạn với mức lọc cầu thận (GFR) < 15 mL/ph/1,73 m2, biểu hiện bằng hội chứng ure máu [2]. Việc theo dõi và điều chỉnh liều thuốc là yếu tố then chốt để đạt hiệu quả điều trị tối ưu. Điều trị các biến chứng của hội chứng ure máu như thiếu máu, suy dinh dưỡng, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa calci - phospho, rối loạn nước điện giải… là mục tiêu quan trọng, hướng đến nâng cao chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ của người bệnh.

1.2. Tầm quan trọng của việc phân tích sử dụng thuốc hợp lý

Việc sử dụng thuốc trên bệnh nhân CKD-LMCK rất phức tạp, đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn điều trị và thông tin từ nhà sản xuất. Các vấn đề như tương tác thuốc, điều chỉnh liều theo chức năng thận, và theo dõi tác dụng phụ cần được đặc biệt quan tâm. Một nghiên cứu trước đây tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên đã đánh giá hiệu quả của thuốc điều trị thiếu máu, nhưng chưa bao quát toàn diện thực trạng sử dụng thuốc và tính phù hợp với khuyến cáo. Vì vậy, nghiên cứu này là cần thiết để có cái nhìn toàn diện hơn, từ đó đưa ra các giải pháp cải thiện chất lượng điều trị và giảm thiểu rủi ro cho bệnh nhân.

II. Thách Thức Vấn Đề Sử Dụng Thuốc Bệnh Thận Mạn Lọc Máu

Việc quản lý thuốc cho bệnh nhân CKD-LMCK đối mặt với nhiều thách thức. Thứ nhất, bệnh nhân thường phải sử dụng đồng thời nhiều loại thuốc để điều trị các biến chứng như thiếu máu, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa, dẫn đến nguy cơ tương tác thuốc cao. Thứ hai, chức năng thận suy giảm ảnh hưởng đến dược động học của thuốc, đòi hỏi điều chỉnh liều cẩn thận. Thứ ba, việc tuân thủ điều trị của bệnh nhân là một vấn đề lớn, đặc biệt với phác đồ phức tạp và kéo dài. Nghiên cứu này nhằm xác định những vấn đề cụ thể trong thực hành sử dụng thuốc tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên, từ đó đề xuất các biện pháp cải thiện.

2.1. Nguy cơ tương tác thuốc và tác dụng phụ trên bệnh nhân lọc máu

Bệnh nhân CKD-LMCK thường phải sử dụng nhiều loại thuốc đồng thời để kiểm soát các biến chứng và bệnh lý đi kèm. Điều này làm tăng nguy cơ tương tác thuốc, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị và gia tăng tác dụng phụ. Ví dụ, một số thuốc có thể làm giảm hiệu quả của EPO, trong khi các thuốc khác có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Theo dõi chặt chẽ và điều chỉnh liều là rất quan trọng. Cần xem xét kỹ lưỡng các tương tác thuốc tiềm ẩn trước khi kê đơn. Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm: hạ huyết áp, buồn nôn, đau đầu, và các vấn đề về tiêu hóa.

2.2. Ảnh hưởng của suy giảm chức năng thận đến dược động học thuốc

Chức năng thận suy giảm ảnh hưởng đến quá trình hấp thu, phân bố, chuyển hóa và thải trừ thuốc, làm thay đổi nồng độ thuốc trong cơ thể và kéo dài thời gian bán thải. Do đó, việc điều chỉnh liều thuốc là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh các tác dụng phụ. Việc sử dụng các công thức tính toán chức năng thận (ví dụ: Cockcroft-Gault, MDRD) để điều chỉnh liều là cần thiết. Tham khảo ý kiến của dược sĩ lâm sàng có thể giúp tối ưu hóa liều dùng và đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

III. Phương Pháp Phân Tích Sử Dụng Thuốc Thiếu Máu Tại Điện Biên

Nghiên cứu này tập trung vào phân tích thực trạng sử dụng thuốc điều trị thiếu máu trên bệnh nhân CKD-LMCK tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên năm 2022. Việc sử dụng các tác nhân kích thích tạo hồng cầu (ESA) và bổ sung sắt (đường uống hoặc đường tiêm) được đánh giá kỹ lưỡng. Mục tiêu là xác định tính phù hợp của việc sử dụng thuốc so với các khuyến cáo điều trị hiện hành, bao gồm liều dùng, cách dùng, và theo dõi hiệu quả. Ngoài ra, nghiên cứu cũng xem xét việc truyền khối hồng cầu khi có chỉ định.

3.1. Đánh giá thực trạng sử dụng ESA Erythropoiesis Stimulating Agent

Việc sử dụng ESA, như erythropoietin (EPO), là một phần quan trọng trong điều trị thiếu máu ở bệnh nhân CKD-LMCK. Nghiên cứu đánh giá việc lựa chọn loại ESA, liều dùng, và tần suất sử dụng, so sánh với các hướng dẫn của KDIGO và Bộ Y tế. Các chỉ số như Hb, TSAT và ferritin được theo dõi để đánh giá hiệu quả và an toàn của ESA. Việc cá thể hóa điều trị dựa trên tình trạng bệnh nhân là rất quan trọng. Theo tài liệu, việc sử dụng ESA cần thận trọng ở bệnh nhân có tiền sử đột quỵ.

3.2. Phân tích việc bổ sung sắt đường uống và đường tiêm

Bổ sung sắt là một yếu tố không thể thiếu trong điều trị thiếu máu ở bệnh nhân CKD-LMCK. Nghiên cứu đánh giá việc sử dụng sắt đường uống và đường tiêm, bao gồm loại sắt, liều dùng, và đường dùng. Các chỉ số như ferritin và TSAT được sử dụng để đánh giá tình trạng sắt của bệnh nhân và điều chỉnh liều phù hợp. Theo KDIGO, không khuyên thường xuyên bổ sung sắt khi bệnh nhân có TSAT > 30% hoặc ferritin huyết thanh > 500 ng/mL [11]. Việc lựa chọn đường dùng (uống hay tiêm) phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm khả năng hấp thu, tình trạng viêm, và sự tuân thủ của bệnh nhân.

IV. Phân Tích Sử Dụng Thuốc Tăng Huyết Áp Trên Bệnh Nhân Lọc Máu

Tăng huyết áp là một biến chứng thường gặp ở bệnh nhân CKD-LMCK, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và tử vong. Nghiên cứu này đánh giá thực trạng sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên, bao gồm việc lựa chọn thuốc, liều dùng, và tần suất sử dụng. Mục tiêu là xác định tính phù hợp của việc sử dụng thuốc so với các khuyến cáo điều trị và đánh giá hiệu quả kiểm soát huyết áp.

4.1. Đánh giá đặc điểm lựa chọn thuốc điều trị tăng huyết áp

Nghiên cứu xem xét việc lựa chọn các nhóm thuốc điều trị tăng huyết áp, như thuốc ức chế men chuyển (ACEI), thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARB), thuốc chẹn kênh calci (CCB), và thuốc lợi tiểu. Việc lựa chọn thuốc phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tình trạng bệnh lý, các bệnh đi kèm, và khả năng dung nạp của bệnh nhân. Cần xem xét các chống chỉ định và tương tác thuốc trước khi kê đơn. Theo dõi huyết áp thường xuyên là rất quan trọng.

4.2. Tính phù hợp với khuyến cáo của nhà sản xuất và kiểm soát HA mục tiêu

Nghiên cứu đánh giá tính phù hợp của việc sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp so với khuyến cáo của nhà sản xuất, bao gồm liều dùng, tần suất sử dụng, và cách dùng. Đồng thời, đánh giá tỷ lệ bệnh nhân đạt huyết áp mục tiêu theo các hướng dẫn hiện hành. Việc kiểm soát huyết áp ở bệnh nhân CKD-LMCK cần thận trọng, tránh hạ huyết áp quá mức. Cần điều chỉnh liều thường xuyên để đạt được mục tiêu điều trị.

V. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Cải Thiện Điều Trị Tại Điện Biên

Kết quả nghiên cứu này sẽ cung cấp thông tin quan trọng về thực trạng sử dụng thuốc trên bệnh nhân CKD-LMCK tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên. Dựa trên những phân tích và đánh giá, các giải pháp cụ thể có thể được đề xuất để cải thiện chất lượng điều trị, bao gồm việc xây dựng phác đồ điều trị chuẩn, tăng cường đào tạo cho cán bộ y tế, và nâng cao nhận thức cho bệnh nhân về việc sử dụng thuốc.

5.1. Đề xuất phác đồ điều trị chuẩn và tối ưu hóa sử dụng thuốc

Dựa trên kết quả nghiên cứu, có thể xây dựng các phác đồ điều trị chuẩn cho bệnh nhân CKD-LMCK, đặc biệt là trong điều trị thiếu máu và tăng huyết áp. Các phác đồ này cần được cập nhật thường xuyên dựa trên các khuyến cáo mới nhất và phù hợp với điều kiện thực tế tại bệnh viện. Cần chú trọng đến việc cá thể hóa điều trị và theo dõi chặt chẽ các chỉ số lâm sàng và cận lâm sàng.

5.2. Nâng cao năng lực cán bộ y tế và tăng cường tư vấn cho bệnh nhân

Tổ chức các buổi đào tạo, hội thảo khoa học để cập nhật kiến thức cho cán bộ y tế về các vấn đề liên quan đến sử dụng thuốc trên bệnh nhân CKD-LMCK. Tăng cường vai trò của dược sĩ lâm sàng trong việc tư vấn cho bác sĩ và bệnh nhân về sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả. Cung cấp thông tin đầy đủ và dễ hiểu cho bệnh nhân về các loại thuốc đang sử dụng, cách dùng, tác dụng phụ, và tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị. Thiết lập các chương trình tư vấn và hỗ trợ bệnh nhân để cải thiện tuân thủ điều trị.

VI. Kết Luận Tối Ưu Hóa Điều Trị Bệnh Thận Mạn Lọc Máu Chu Kỳ

Nghiên cứu về phân tích thực trạng sử dụng thuốc trên bệnh nhân CKD-LMCK tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên là một bước quan trọng trong việc nâng cao chất lượng điều trị. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp xác định những vấn đề còn tồn tại và đề xuất các giải pháp cải thiện. Việc tối ưu hóa sử dụng thuốc, cá thể hóa điều trị, và tăng cường tuân thủ là những yếu tố then chốt để cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

6.1. Hướng nghiên cứu tiếp theo và mở rộng phạm vi đánh giá

Nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi đánh giá, bao gồm các yếu tố khác như chi phí điều trị, chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, và tác động của các can thiệp can thiệp dược lâm sàng. Cần tiếp tục theo dõi và đánh giá hiệu quả của các giải pháp cải thiện đã được triển khai. Việc chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác với các bệnh viện khác là rất quan trọng để nâng cao chất lượng điều trị cho bệnh nhân CKD-LMCK trên toàn quốc.

6.2. Tầm quan trọng của sự phối hợp liên chuyên khoa trong điều trị

Điều trị bệnh nhân CKD-LMCK đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa, bao gồm thận học, tim mạch, nội tiết, dinh dưỡng, và dược lâm sàng. Việc trao đổi thông tin và thống nhất phác đồ điều trị giữa các chuyên khoa là rất quan trọng để đảm bảo điều trị toàn diện và hiệu quả cho bệnh nhân. Cần xây dựng các quy trình phối hợp rõ ràng và hiệu quả để tối ưu hóa quá trình điều trị.

Tổng quan nghiên cứu

Bệnh thận mạn (CKD) là một bệnh lý nội khoa phức tạp ảnh hưởng đến khoảng 13% dân số toàn cầu, với tỷ lệ tử vong cao khi tiến triển đến giai đoạn cuối. Ở giai đoạn này, bệnh nhân chỉ có thể điều trị bằng lọc máu chu kỳ hoặc ghép thận. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc CKD giai đoạn 3-5 khoảng 3,1% ở người trên 40 tuổi, với khoảng 6 triệu người mắc bệnh thận mạn tính. Bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ là giai đoạn nặng nhất, với mức lọc cầu thận (GFR) dưới 15 mL/ph/1,73 m², biểu hiện bằng hội chứng ure máu cao và các biến chứng như thiếu máu, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa calci-phospho.

Bệnh viện đa khoa tỉnh Điện Biên hiện quản lý trên 100 bệnh nhân lọc máu chu kỳ ổn định. Nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng sử dụng thuốc trên bệnh nhân bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ tại bệnh viện trong năm 2022, tập trung vào việc sử dụng thuốc điều trị biến chứng thiếu máu và tăng huyết áp. Mục tiêu cụ thể gồm mô tả đặc điểm bệnh nhân, phân tích thực trạng và tính phù hợp của việc sử dụng thuốc điều trị biến chứng thiếu máu và tăng huyết áp theo các khuyến cáo điều trị. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc tối ưu hóa sử dụng thuốc, nâng cao chất lượng điều trị và kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân CKD lọc máu chu kỳ tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và hướng dẫn điều trị bệnh thận mạn và các biến chứng liên quan, bao gồm:

• Tiêu chuẩn chẩn đoán CKD theo KDIGO 2012: xác định bệnh thận mạn dựa trên mức lọc cầu thận và các bất thường về cấu trúc hoặc chức năng thận kéo dài trên 3 tháng.
• Hướng dẫn điều trị thiếu máu trong CKD: sử dụng các tác nhân kích thích tạo hồng cầu (ESA), bổ sung sắt và truyền máu khi cần thiết, với mục tiêu duy trì nồng độ hemoglobin (Hb) trong khoảng 110-120 g/L.
• Hướng dẫn điều trị tăng huyết áp ở bệnh nhân CKD: mục tiêu huyết áp <140/80 mmHg cho bệnh nhân lọc máu chu kỳ, sử dụng các nhóm thuốc như ức chế enzym chuyển (ACEI), chẹn kênh calci (CCB), chẹn beta (BB), và chẹn thụ thể angiotensin (ARB).
• Khái niệm về lọc máu chu kỳ: phương pháp lọc máu ngoài cơ thể nhằm loại bỏ các chất độc và điều chỉnh cân bằng nội môi cho bệnh nhân CKD giai đoạn cuối.

Các khái niệm chính bao gồm: mức lọc cầu thận (GFR), hội chứng ure máu, ESA, TSAT (độ bão hòa transferrin huyết thanh), ferritin huyết thanh, và các nhóm thuốc điều trị biến chứng thiếu máu và tăng huyết áp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả hồi cứu theo dõi dọc trên 104 bệnh nhân bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ được quản lý tại khoa Thận nhân tạo, Bệnh viện đa khoa tỉnh Điện Biên trong năm 2022. Dữ liệu thu thập bao gồm bệnh án, đơn thuốc điều trị ngoại trú, kết quả xét nghiệm cận lâm sàng và các thông tin liên quan đến điều trị trong khoảng thời gian từ tháng 01 đến tháng 06 năm 2022.

Phương pháp phân tích sử dụng phần mềm Microsoft Excel 2019 để xử lý số liệu định tính và định lượng. Các biến định tính được biểu diễn bằng tần số và tỷ lệ phần trăm, các biến định lượng được trình bày bằng trung bình ± độ lệch chuẩn hoặc trung vị và khoảng tứ phân vị tùy theo phân phối dữ liệu. Bộ tiêu chí đánh giá tính phù hợp của việc sử dụng thuốc được xây dựng dựa trên các hướng dẫn điều trị của Bộ Y tế, Hội Tiết niệu Thận học Việt Nam, KDIGO và thông tin tờ hướng dẫn sử dụng thuốc của nhà sản xuất.

Timeline nghiên cứu kéo dài 6 tháng, từ tháng 01 đến tháng 06 năm 2022, với tổng số 7271 lượt lọc máu, 7140 lượt kê đơn thuốc điều trị biến chứng thiếu máu và 570 lượt kê đơn thuốc điều trị tăng huyết áp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm bệnh nhân: Tuổi trung bình 54,2 ± 16,2 tuổi, nam chiếm 63,5%. Nguyên nhân CKD giai đoạn cuối chủ yếu không rõ (43,3%) và tăng huyết áp (38,5%). Tất cả bệnh nhân đều mắc biến chứng thiếu máu, 91,3% mắc tăng huyết áp, 42,3% suy tim kèm theo. Thời gian chạy thận trung bình 35 tháng, số lần lọc máu trung bình 11,1 ± 3,2 lần/tháng.

2. Tần suất xét nghiệm cận lâm sàng: Các xét nghiệm cơ bản như đếm hồng cầu, ure máu, chức năng thận được thực hiện với tỷ lệ trên 97%. Tuy nhiên, xét nghiệm lipid máu chỉ đạt 4,8%, xét nghiệm virus viêm gan B và HIV chỉ khoảng 19,2%, cho thấy việc thực hiện xét nghiệm chưa đầy đủ theo quy định.

3. Đặc điểm sử dụng thuốc: 100% bệnh nhân được kê đơn thuốc điều trị biến chứng thiếu máu, chủ yếu là erythropoietin alpha (73,5%) và beta (25,4%). Thuốc điều trị tăng huyết áp được kê cho 93,1% bệnh nhân, trong đó chẹn kênh calci chiếm 95,3%, ức chế enzym chuyển 71,4%. Phác đồ điều trị tăng huyết áp chủ yếu phối hợp 2 thuốc (55,6%) hoặc đơn độc (26,1%).

4. Tính phù hợp sử dụng thuốc điều trị thiếu máu: Tỷ lệ bệnh nhân mới bắt đầu điều trị ESA phù hợp với khuyến cáo đạt khoảng 85%, liều dùng ban đầu và hiệu chỉnh liều ESA theo tốc độ tăng Hb phù hợp trên 80%. Tỷ lệ bệnh nhân được giám sát Hb ít nhất 1 lần/tháng đạt 90%, tuy nhiên tỷ lệ bệnh nhân được làm xét nghiệm ferritin và TSAT định kỳ chỉ khoảng 60%.

5. Tính phù hợp sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp: Tỷ lệ kê đơn thuốc điều trị tăng huyết áp đúng liều theo hướng dẫn đạt 75%, số lần dùng thuốc phù hợp 80%, thời điểm dùng thuốc phù hợp 70%. Tỷ lệ bệnh nhân đạt huyết áp mục tiêu <140/80 mmHg là 55%, trong đó nhóm bệnh nhân chuyển đổi phác đồ điều trị khi không đạt mục tiêu chiếm 40%, với 65% trong số đó đạt huyết áp mục tiêu sau chuyển đổi.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc quản lý và sử dụng thuốc trên bệnh nhân bệnh thận mạn lọc máu chu kỳ tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Điện Biên đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đặc biệt trong điều trị biến chứng thiếu máu với tỷ lệ sử dụng ESA và giám sát Hb tương đối cao. Tuy nhiên, việc thực hiện các xét nghiệm đánh giá dự trữ sắt còn hạn chế, có thể ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị sắt và ESA.

Việc sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp chủ yếu dựa trên nhóm chẹn kênh calci và ức chế enzym chuyển, phù hợp với các khuyến cáo quốc tế và trong nước. Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân đạt huyết áp mục tiêu còn thấp, phản ánh thách thức trong kiểm soát huyết áp ở nhóm bệnh nhân này do nhiều yếu tố như bệnh lý nền, tác dụng phụ thuốc và tuân thủ điều trị.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tỷ lệ sử dụng ESA và thuốc điều trị tăng huyết áp phù hợp với khuyến cáo tương đương hoặc cao hơn, nhưng vẫn cần cải thiện việc giám sát xét nghiệm và cá thể hóa điều trị. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố Hb và ferritin theo thời gian, bảng tỷ lệ kê đơn thuốc theo nhóm và phác đồ điều trị, cũng như biểu đồ tỷ lệ bệnh nhân đạt huyết áp mục tiêu trước và sau chuyển đổi phác đồ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường giám sát xét nghiệm cận lâm sàng: Đề nghị bệnh viện nâng cao tần suất và chất lượng xét nghiệm ferritin, TSAT và các xét nghiệm liên quan để đánh giá chính xác tình trạng dự trữ sắt và điều chỉnh liều ESA phù hợp, nhằm nâng cao hiệu quả điều trị thiếu máu. Thời gian thực hiện: trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Khoa Thận nhân tạo và phòng xét nghiệm.

2. Cải thiện kiểm soát huyết áp: Khuyến khích áp dụng các phác đồ điều trị cá thể hóa, tăng cường theo dõi huyết áp tại nhà và sử dụng phối hợp thuốc hợp lý để nâng cao tỷ lệ đạt huyết áp mục tiêu. Thời gian thực hiện: 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Bác sĩ lâm sàng và nhân viên y tế.

3. Đào tạo và nâng cao nhận thức nhân viên y tế: Tổ chức các khóa đào tạo về hướng dẫn sử dụng thuốc, quản lý biến chứng thiếu máu và tăng huyết áp cho đội ngũ y bác sĩ và điều dưỡng nhằm nâng cao chất lượng kê đơn và theo dõi điều trị. Thời gian thực hiện: 3-6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc bệnh viện và phòng đào tạo.

4. Tăng cường tư vấn và hỗ trợ bệnh nhân: Xây dựng chương trình tư vấn về tuân thủ điều trị, chế độ dinh dưỡng và lối sống cho bệnh nhân CKD lọc máu chu kỳ nhằm giảm thiểu biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể thực hiện: Khoa Thận nhân tạo và phòng chăm sóc bệnh nhân.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ chuyên khoa thận và dược sĩ lâm sàng: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tế về sử dụng thuốc và quản lý biến chứng trên bệnh nhân CKD lọc máu chu kỳ, giúp cải thiện phác đồ điều trị và giám sát hiệu quả.

2. Nhà quản lý y tế và bệnh viện: Thông tin về thực trạng và đề xuất cải tiến giúp xây dựng chính sách quản lý thuốc và nâng cao chất lượng dịch vụ lọc máu tại các cơ sở y tế tuyến tỉnh.

3. Nghiên cứu sinh và học viên ngành dược, y học: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu hồi cứu, phân tích sử dụng thuốc và áp dụng các tiêu chuẩn điều trị trong thực tế lâm sàng.

4. Bệnh nhân và người nhà bệnh nhân CKD lọc máu chu kỳ: Hiểu rõ hơn về các loại thuốc điều trị, tầm quan trọng của giám sát xét nghiệm và tuân thủ điều trị để nâng cao hiệu quả và chất lượng cuộc sống.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao việc giám sát Hb và ferritin quan trọng trong điều trị thiếu máu ở bệnh nhân CKD?
   Giám sát Hb giúp đánh giá hiệu quả điều trị ESA, trong khi ferritin phản ánh dự trữ sắt cơ thể. Việc này giúp điều chỉnh liều thuốc phù hợp, tránh thiếu hoặc thừa sắt, giảm nguy cơ biến chứng.

2. Nhóm thuốc nào được ưu tiên sử dụng để điều trị tăng huyết áp ở bệnh nhân lọc máu chu kỳ?
   Các thuốc ức chế enzym chuyển (ACEI) và chẹn kênh calci (CCB) thường được ưu tiên do hiệu quả và an toàn, tuy nhiên lựa chọn thuốc cần cá thể hóa dựa trên bệnh lý kèm theo và khả năng lọc qua màng thẩm tách.

3. Tỷ lệ bệnh nhân đạt huyết áp mục tiêu tại bệnh viện như thế nào?
   Khoảng 55% bệnh nhân đạt huyết áp mục tiêu <140/80 mmHg, phản ánh thách thức trong kiểm soát huyết áp do nhiều yếu tố như bệnh nền, tuân thủ điều trị và tác dụng phụ thuốc.

4. Làm thế nào để cải thiện tuân thủ điều trị của bệnh nhân CKD lọc máu chu kỳ?
   Tăng cường tư vấn, giáo dục bệnh nhân về tầm quan trọng của thuốc, chế độ dinh dưỡng và lối sống, đồng thời hỗ trợ theo dõi và nhắc nhở dùng thuốc có thể nâng cao tuân thủ.

5. Nghiên cứu có đề xuất gì về việc phối hợp thuốc điều trị tăng huyết áp?
   Phối hợp 2-3 nhóm thuốc hạ huyết áp là phổ biến và cần thiết để đạt mục tiêu huyết áp, đồng thời cần theo dõi sát sao để tránh tác dụng phụ và tương tác thuốc.

Kết luận

• Nghiên cứu mô tả chi tiết đặc điểm bệnh nhân CKD lọc máu chu kỳ và thực trạng sử dụng thuốc tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Điện Biên năm 2022.
• Tỷ lệ sử dụng thuốc điều trị biến chứng thiếu máu và tăng huyết áp phù hợp với các khuyến cáo điều trị đạt mức khá, tuy nhiên việc giám sát xét nghiệm còn hạn chế.
• Tỷ lệ bệnh nhân đạt huyết áp mục tiêu còn thấp, cần cải thiện qua cá thể hóa phác đồ và tăng cường theo dõi.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao giám sát xét nghiệm, đào tạo nhân viên y tế và tư vấn bệnh nhân nhằm tối ưu hóa điều trị.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các khuyến nghị trong 6-12 tháng tới và đánh giá hiệu quả cải tiến trong quản lý bệnh nhân.

Call-to-action: Các chuyên gia y tế và nhà quản lý cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng điều trị và chăm sóc bệnh nhân CKD lọc máu chu kỳ, góp phần cải thiện sức khỏe cộng đồng tại địa phương.