Mục Lục

Rủi ro tín dụng là khả năng người vay không trả được nợ gốc và lãi đúng hạn, gây tổn thất cho ngân hàng. Rủi ro này có thể phân loại theo nhiều tiêu chí, bao gồm: theo loại hình tín dụng (ví dụ: cho vay doanh nghiệp, cho vay cá nhân), theo ngành nghề kinh doanh của người vay, hoặc theo mức độ đảm bảo của khoản vay. Việc xác định và phân loại rủi ro tín dụng giúp ngân hàng có các biện pháp quản lý phù hợp, ví dụ như áp dụng lãi suất cao hơn cho các khoản vay có rủi ro cao hơn.

Rủi ro thanh khoản là khả năng ngân hàng không thể đáp ứng các nghĩa vụ thanh toán khi đến hạn, bao gồm cả việc chi trả cho người gửi tiền và thanh toán các khoản nợ khác. Rủi ro này có thể phát sinh do nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như: rút tiền ồ ạt, không thu hồi được nợ, hoặc đầu tư vào các tài sản kém thanh khoản. Quản lý rủi ro thanh khoản hiệu quả đòi hỏi ngân hàng phải duy trì đủ lượng tài sản có tính thanh khoản cao và có khả năng huy động vốn nhanh chóng khi cần thiết.

Tỷ lệ nợ xấu (NPL) là một chỉ số quan trọng để đánh giá rủi ro tín dụng của ngân hàng. NPL cao cho thấy chất lượng tín dụng của ngân hàng đang suy giảm, làm giảm lợi nhuận và ảnh hưởng trực tiếp đến vốn chủ sở hữu. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ NPL của một số ngân hàng TMCP Việt Nam đã tăng lên trong giai đoạn COVID-19, gây áp lực lên khả năng ổn định của các ngân hàng này. Các ngân hàng cần có chính sách trích lập dự phòng rủi ro hợp lý để bảo vệ vốn chủ sở hữu.

Rủi ro tín dụng không chỉ ảnh hưởng đến vốn chủ sở hữu mà còn tác động tiêu cực đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng TMCP. Khi NPL tăng, ngân hàng phải tăng chi phí dự phòng, giảm lợi nhuận từ hoạt động tín dụng, dẫn đến giảm tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) và tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE). Việc cải thiện chất lượng tín dụng và giảm thiểu rủi ro tín dụng là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh và sự ổn định của ngân hàng.

Tỷ lệ dự trữ thanh khoản là một chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng đáp ứng nhu cầu rút tiền của ngân hàng. Tỷ lệ này thể hiện lượng tài sản có tính thanh khoản cao mà ngân hàng nắm giữ so với tổng tài sản hoặc tổng nguồn vốn. Một tỷ lệ dự trữ thanh khoản thấp có thể khiến ngân hàng dễ bị tổn thương trước các cú sốc thanh khoản. Việc duy trì tỷ lệ dự trữ thanh khoản hợp lý là một trong những biện pháp quan trọng để quản lý rủi ro thanh khoản và đảm bảo sự ổn định của ngân hàng.

Rủi ro thanh khoản có thể làm tăng chi phí huy động vốn của ngân hàng TMCP. Khi ngân hàng bị nghi ngờ về khả năng thanh toán, các nhà đầu tư sẽ đòi hỏi lãi suất cao hơn để bù đắp rủi ro, làm tăng chi phí vốn và giảm lợi nhuận. Ngoài ra, rủi ro thanh khoản cũng có thể buộc ngân hàng phải bán tháo tài sản với giá thấp để có tiền mặt, gây thiệt hại cho lợi nhuận và vốn. Việc quản lý rủi ro thanh khoản hiệu quả giúp giảm chi phí huy động vốn, bảo vệ lợi nhuận và tăng cường sự ổn định của ngân hàng.

Nghiên cứu cho thấy có mối tương quan dương giữa tỷ lệ nợ xấu và tỷ lệ dự trữ thanh khoản. Khi tỷ lệ nợ xấu tăng cao, ngân hàng thường có xu hướng tăng cường dự trữ thanh khoản để đối phó với rủi ro thanh khoản tiềm ẩn. Tuy nhiên, việc tăng dự trữ thanh khoản có thể làm giảm hiệu quả sử dụng vốn và ảnh hưởng đến lợi nhuận. Vì vậy, ngân hàng cần có sự cân bằng giữa việc đảm bảo thanh khoản và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn.

Mô hình PVAR (Panel Vector Autoregression) là một công cụ hữu ích để phân tích tác động qua lại giữa rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản. Mô hình này cho phép xác định xem sự thay đổi của rủi ro tín dụng có tác động đến rủi ro thanh khoản hay ngược lại, cũng như mức độ tác động của chúng. Kết quả phân tích PVAR có thể giúp các nhà quản lý ngân hàng và các nhà hoạch định chính sách đưa ra các quyết định chính xác hơn trong việc quản lý rủi ro và đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng.

Quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả đòi hỏi các ngân hàng TMCP phải tăng cường công tác thẩm định tín dụng, đảm bảo các khoản vay được cấp cho các khách hàng có khả năng trả nợ. Ngoài ra, cần đa dạng hóa danh mục cho vay, tránh tập trung quá nhiều vào một ngành nghề hoặc một nhóm khách hàng. Việc trích lập dự phòng rủi ro đầy đủ và kịp thời cũng là một biện pháp quan trọng để giảm thiểu tác động tiêu cực của rủi ro tín dụng.

Quản lý rủi ro thanh khoản hiệu quả đòi hỏi các ngân hàng TMCP phải có khả năng dự báo dòng tiền chính xác, duy trì đủ lượng tài sản có tính thanh khoản cao, và có khả năng tiếp cận thị trường vốn một cách nhanh chóng khi cần thiết. Việc đa dạng hóa nguồn vốn huy động và quản lý kỳ hạn của tài sản và nợ cũng là những biện pháp quan trọng để giảm thiểu rủi ro thanh khoản. Bên cạnh đó, các ngân hàng cần tuân thủ các quy định về tỷ lệ an toàn thanh khoản do SBV ban hành.

Việc tuân thủ Basel III đòi hỏi các ngân hàng TMCP phải tăng cường hệ số an toàn vốn (CAR), thể hiện khả năng chống chịu của ngân hàng trước các rủi ro. CAR cao cho thấy ngân hàng có đủ vốn để hấp thụ các khoản lỗ tiềm ẩn và tiếp tục hoạt động bình thường. SBV cần tiếp tục giám sát chặt chẽ việc tuân thủ Basel III của các ngân hàng TMCP và có biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Stress test là một công cụ quan trọng để đánh giá khả năng chống chịu của ngân hàng trước các cú sốc. SBV cần yêu cầu các ngân hàng TMCP thực hiện stress test định kỳ, với các kịch bản khác nhau (ví dụ: suy thoái kinh tế, tăng lãi suất, giảm giá bất động sản) để đánh giá tác động của các kịch bản này đến sự ổn định của ngân hàng. Kết quả stress test sẽ giúp ngân hàng và SBV nhận diện các điểm yếu và có biện pháp khắc phục kịp thời.