Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Thanh Khoản Của Các Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Thị Huỳnh Như
• Người hướng dẫn: Pgs. Hoàng Công Gia Khánh
• Trường học: Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh Trường Đại học Kinh tế - Luật
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản của các Ngân hàng thương mại Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Tp. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
• 1.1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
• 1.7. Kết cấu của luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Tổng quan về Thanh khoản
• 2.2. Khái niệm về thanh khoản ngân hàng
• 2.3. Khái niệm về rủi ro thanh khoản
• 2.4. Vai trò của thanh khoản
• 2.5. Cung, cầu và trạng thái thanh khoản
• 2.6. Đo lường thanh khoản
• 2.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản của các Ngân hàng thương mại
• 2.7.1. Quy mô ngân hàng (SIZE)
• 2.7.2. Vốn chủ sở hữu (CAP)
• 2.7.3. Tăng trưởng cho vay (LG)
• 2.7.4. Tỷ lệ nợ xấu (NPL)
• 2.7.5. Lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu (ROE)
• 2.7.6. Dự phòng rủi ro hoạt động (LLR)
• 2.7.7. Tỷ lệ tăng trưởng kinh tế (GDP)
• 2.8. Các nghiên cứu trước đây về các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản của các NHTM
• 2.8.1. Các nghiên cứu ngoài nước
• 2.8.2. Các nghiên cứu trong nước
• 3. CHƯƠNG 3: DỮ LIỆU VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 3.1. Dữ liệu nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp ước lượng
• 3.3. Mô hình nghiên cứu
• 3.4. Đề xuất mô hình nghiên cứu
• 3.5. Quy trình thực hiện
• TÓM TẮT CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Thực trạng thanh khoản và các yếu tố tác động đến thanh khoản của các NHTM Việt Nam giai đoạn 2011-2020
• 4.2. Thanh khoản của các Ngân hàng thương mại tại Việt Nam
• 4.3. Các yếu tố tác động đến thanh khoản của NHTM
• 4.4. Kết quả nghiên cứu
• 4.4.1. Phân tích thống kê mô tả
• 4.4.2. Kiểm định sự tương quan và đa cộng tuyến giữa các biến trong mô hình
• 4.4.3. Kết quả hồi quy các mô hình và lựa chọn mô hình phù hợp
• 4.4.4. Kiểm tra, kiểm định các khiếm khuyết của mô hình
• 4.4.5. Thảo luận kết quả
• 4.4.5.1. Tác động của tăng trưởng cho vay đến thanh khoản
• 4.4.5.2. Tác động của Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu đến thanh khoản
• 4.4.5.3. Tác động của quy mô tổng tài sản đến thanh khoản
• 4.4.5.4. Tác động của vốn chủ sở hữu đến thanh khoản
• 4.4.5.5. Tác động tỷ lệ nợ xấu đến thanh khoản
• 4.4.5.6. Tác động của tăng trưởng kinh tế đến thanh khoản
• 4.4.5.7. Tác động của lãi suất biên đến thanh khoản
• 4.4.5.8. Tác động của tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng đến thanh khoản
• TÓM TẮT CHƯƠNG 4
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH
• 5.1. Hàm ý chính sách
• 5.1.1. Đối với các NHTM
• 5.1.2. Đối với Ngân hàng nhà nước
• 5.2. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.2.1. Hạn chế của đề tài
• 5.2.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1

I. Tổng Quan Về Thanh Khoản Ngân Hàng Khái Niệm và Vai Trò

Thanh khoản ngân hàng là yếu tố sống còn, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh và sự an toàn của Ngân hàng thương mại Việt Nam. Ngân hàng có thanh khoản tốt sẽ có lợi thế cạnh tranh, giảm rủi ro cho cả ngân hàng và hệ thống kinh tế. Ngược lại, thiếu thanh khoản có thể dẫn đến phá sản và gây bất ổn hệ thống. Cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008 là minh chứng rõ ràng cho tầm quan trọng của việc quản lý thanh khoản. Tại Việt Nam, một số ngân hàng đã phải tái cơ cấu hoặc bán lại cho Ngân hàng Nhà nước do vấn đề thanh khoản. Vì vậy, nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản là rất cần thiết. Theo Nguyễn Thị Huỳnh Như (2023), nghiên cứu này giúp các nhà quản trị ngân hàng cải thiện thanh khoản và xây dựng hệ thống ngân hàng phát triển bền vững.

1.1. Định Nghĩa Thanh Khoản Ngân Hàng Thương Mại

Thanh khoản ngân hàng thương mại được hiểu là khả năng đáp ứng nhu cầu rút tiền gửi của khách hàng một cách tức thời và giải ngân các khoản tín dụng theo thỏa thuận. Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng định nghĩa thanh khoản là khả năng đáp ứng các nhu cầu về vốn khả dụng phục vụ hoạt động kinh doanh tại mọi thời điểm, bao gồm chi trả tiền gửi, cho vay, thanh toán và giao dịch vốn. Thanh khoản có thể chia thành hai loại: thanh khoản nhân tạo (chuyển đổi tài sản thành tiền mặt trước đáo hạn) và thanh khoản tự nhiên (tài sản đáo hạn theo quy định). Theo Duttweiler (2009), thanh khoản là sự chuyển đổi một tài sản cụ thể thành tiền mặt một cách dễ dàng.

1.2. Vai Trò Quan Trọng Của Thanh Khoản Trong Hoạt Động Ngân Hàng

Thanh khoản có vai trò quan trọng đối với cả doanh nghiệp và ngân hàng. Đối với doanh nghiệp, đánh giá thanh khoản giúp nhận diện các vấn đề tiềm ẩn, đảm bảo thanh toán các khoản vay đúng hạn và giữ vững niềm tin với cổ đông, đối tác. Doanh nghiệp có thể tối ưu nguồn tài chính, tăng khả năng thanh khoản, gia tăng dòng tiền và mở rộng cơ hội đầu tư. Đối với ngân hàng, đánh giá thanh khoản giúp lường đón rủi ro về thanh khoản, từ đó ra quyết định đầu tư, kinh doanh hợp lý. Ngân hàng có thể hỗ trợ doanh nghiệp đang gặp khó khăn về tài chính bằng cách cho vay thông qua hình thức thế chấp tài sản.

II. Rủi Ro Thanh Khoản Nguyên Nhân và Các Phương Pháp Đo Lường

Rủi ro thanh khoản xảy ra khi Ngân hàng Thương mại không có khả năng chi trả cho nhu cầu thanh khoản tức thời hoặc phải huy động vốn với chi phí quá cao. Theo Duttweiler (2009), NHTM đối mặt với rủi ro thanh khoản khi không có khả năng thanh toán tại một thời điểm bất kỳ, hoặc ngân hàng phải huy động các nguồn vốn với chi phí cao để thực hiện nghĩa vụ. Ủy ban Basel chia rủi ro thanh khoản thành rủi ro thanh khoản thị trường (không thể bán tài sản nhanh chóng với chi phí thấp) và rủi ro thanh khoản nguồn vốn (không đủ tiền, không thể huy động vốn mới). Nhà lãnh đạo ngân hàng cần có các phương án bù đắp thanh khoản.

2.1. Phân Loại Chi Tiết Các Loại Rủi Ro Thanh Khoản

Năm 2006, Ủy ban Basel chia rủi ro thanh khoản thành hai loại: rủi ro thanh khoản thị trường và rủi ro thanh khoản nguồn vốn. Rủi ro thanh khoản thị trường là rủi ro khi ngân hàng không thể bán tài sản trên thị trường trong thời gian ngắn với chi phí thấp. Rủi ro thanh khoản nguồn vốn xảy ra khi ngân hàng không đủ tiền, không thể huy động nguồn vốn mới để thực hiện các nghĩa vụ chi trả khi đến hạn. Như vậy, một ngân hàng đối mặt với rủi ro thanh khoản khi không có khả năng thực hiện nghĩa vụ chi trả do không đủ tiền dự trữ, hoặc chuyển đổi các tài sản thành tiền mặt không kịp hoặc không thể vay mượn để đáp ứng yêu cầu chi trả theo thoả thuận.

2.2. Các Phương Pháp Phổ Biến Đo Lường Thanh Khoản

Vodova (2011) sử dụng hai phương pháp để đo lường thanh khoản: bằng các tỷ lệ thanh khoản và bằng khe hở thanh khoản. Các tỷ lệ thanh khoản được tính toán từ số liệu trong bảng cân đối kế toán, và dùng làm cơ sở dự đoán khả năng thanh khoản sắp tới. Các tỷ lệ này bao gồm: tỷ lệ tổng dư nợ trên tổng tài sản, tỷ lệ tổng dư nợ trên tổng tiền gửi và vốn huy động ngắn hạn, tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tiền gửi và vốn huy động ngắn hạn, tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tài sản. Đo lường bằng khe hở thanh khoản là đo lường sự chênh lệch giữa tài sản và nguồn vốn ở thời điểm hiện tại và tương lai.

2.3. Cung Cầu và Trạng Thái Thanh Khoản

Cung thanh khoản là những nguồn cung cấp vốn cho ngân hàng để đáp ứng cầu thanh khoản, làm tăng khả năng chi trả của ngân hàng, và thường là những khoản sẵn có hoặc có thể có trong ngắn hạn của NHTM, bao gồm: huy động tiền gửi, các khoản cho vay được hoàn trả, thu nhập từ hoạt động cung cấp sản phẩm dịch vụ, tiền vay trên thị trường tiền tệ, tiền bán tài sản. Cầu thanh khoản là các tác động làm giảm quỹ của ngân hàng để đáp ứng các nghĩa vụ chi trả trong quá trình hoạt động, bao gồm: rút tiền gửi của khách hàng, các khoản cho vay phát sinh, thanh toán các khoản vay phải trả, trả cổ tức cho cổ đông, thanh toán các khoản chi phí hoạt động.

III. Các Yếu Tố Tác Động Đến Thanh Khoản Ngân Hàng Nghiên Cứu

Nghiên cứu chỉ ra nhiều yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản của Ngân hàng Thương mại. Các yếu tố này bao gồm quy mô ngân hàng (SIZE), vốn chủ sở hữu (CAP), tăng trưởng cho vay (LG), tỷ lệ nợ xấu (NPL), lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu (ROE), dự phòng rủi ro hoạt động (LLR) và tỷ lệ tăng trưởng kinh tế (GDP). Các yếu tố vĩ mô như lãi suất và tỷ giá hối đoái cũng đóng vai trò quan trọng. Hiểu rõ các yếu tố này giúp ngân hàng chủ động quản lý thanh khoản hiệu quả hơn.

3.1. Ảnh Hưởng Từ Quy Mô Ngân Hàng SIZE Đến Thanh Khoản

Quy mô ngân hàng (SIZE) là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến thanh khoản. Các ngân hàng lớn thường có khả năng huy động vốn tốt hơn và đa dạng hóa nguồn vốn, từ đó cải thiện thanh khoản. Tuy nhiên, quy mô lớn cũng có thể đi kèm với các hoạt động phức tạp và rủi ro cao hơn, đòi hỏi quản lý chặt chẽ hơn để đảm bảo thanh khoản.

3.2. Tác Động Của Vốn Chủ Sở Hữu CAP Đến Khả Năng Thanh Khoản

Vốn chủ sở hữu (CAP) là yếu tố then chốt đảm bảo khả năng thanh khoản của ngân hàng. Vốn chủ sở hữu cao giúp ngân hàng có khả năng hấp thụ các khoản lỗ và đối phó với các cú sốc, từ đó duy trì thanh khoản. Ngân hàng có vốn chủ sở hữu mạnh cũng có uy tín cao hơn trên thị trường, dễ dàng huy động vốn khi cần thiết.

3.3. Tăng Trưởng Cho Vay LG và Mối Quan Hệ Với Thanh Khoản

Tăng trưởng cho vay (LG) có thể ảnh hưởng đến thanh khoản theo cả hai hướng. Tăng trưởng cho vay quá nhanh có thể làm giảm thanh khoản do ngân hàng phải sử dụng nhiều vốn để cho vay. Ngược lại, tăng trưởng cho vay hợp lý có thể giúp ngân hàng tạo ra lợi nhuận và cải thiện thanh khoản.

IV. Quản Lý Thanh Khoản Các Phương Pháp và Công Cụ Hiệu Quả

Quản lý thanh khoản hiệu quả là chìa khóa để đảm bảo sự ổn định và phát triển của Ngân hàng Thương mại. Ngân hàng cần xây dựng hệ thống quản lý thanh khoản chặt chẽ, bao gồm việc dự báo nhu cầu thanh khoản, thiết lập giới hạn thanh khoản, và sử dụng các công cụ quản lý thanh khoản phù hợp. Việc tuân thủ các quy định về thanh khoản của Ngân hàng Nhà nước và các chuẩn mực quốc tế như Basel III cũng rất quan trọng.

4.1. Dự Báo Nhu Cầu Thanh Khoản Các Bước và Mô Hình

Dự báo nhu cầu thanh khoản là bước quan trọng đầu tiên trong quản lý thanh khoản. Ngân hàng cần dự báo chính xác nhu cầu thanh khoản trong ngắn hạn và dài hạn để có kế hoạch huy động và sử dụng vốn hợp lý. Các mô hình dự báo thanh khoản có thể dựa trên dữ liệu lịch sử, phân tích xu hướng và các yếu tố kinh tế vĩ mô.

4.2. Thiết Lập Giới Hạn Thanh Khoản và Các Chỉ Số Giám Sát

Ngân hàng cần thiết lập các giới hạn thanh khoản để kiểm soát rủi ro thanh khoản. Các giới hạn này có thể dựa trên các chỉ số thanh khoản như tỷ lệ dự trữ thanh khoản, tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tài sản, và tỷ lệ cho vay trên tiền gửi. Việc giám sát chặt chẽ các chỉ số này giúp ngân hàng phát hiện sớm các vấn đề về thanh khoản và có biện pháp xử lý kịp thời.

V. Ứng Dụng Nghiên Cứu Thực Trạng Thanh Khoản Ngân Hàng Việt Nam

Phân tích thực trạng thanh khoản của Ngân hàng Thương mại Việt Nam trong giai đoạn 2011-2020 cho thấy có sự biến động đáng kể. Các yếu tố như tăng trưởng tín dụng, nợ xấu và biến động kinh tế vĩ mô đã tác động đến thanh khoản của các ngân hàng. Nghiên cứu của Nguyễn Thị Huỳnh Như (2023) đã sử dụng mô hình kinh tế lượng để đánh giá tác động của các yếu tố này và đưa ra các khuyến nghị chính sách.

5.1. Đánh Giá Thanh Khoản Ngân Hàng Việt Nam Giai Đoạn 2011 2020

Giai đoạn 2011-2020 chứng kiến nhiều biến động trong thanh khoản của Ngân hàng Thương mại Việt Nam. Khủng hoảng kinh tế, chính sách tiền tệ và sự thay đổi trong hành vi của người gửi tiền đã tác động đến thanh khoản của các ngân hàng. Phân tích các chỉ số thanh khoản trong giai đoạn này giúp hiểu rõ hơn về thực trạng thanh khoản của hệ thống ngân hàng.

5.2. Tác Động Của Nợ Xấu Đến Thanh Khoản Ngân Hàng

Nợ xấu là một trong những yếu tố chính ảnh hưởng đến thanh khoản của ngân hàng. Tỷ lệ nợ xấu cao làm giảm khả năng thu hồi vốn và tạo ra áp lực lên thanh khoản. Ngân hàng cần quản lý chặt chẽ nợ xấu và có các biện pháp xử lý hiệu quả để bảo đảm thanh khoản.

VI. Hàm Ý Chính Sách và Hướng Nghiên Cứu Về Thanh Khoản Ngân Hàng

Nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản của Ngân hàng Thương mại Việt Nam có nhiều hàm ý chính sách quan trọng. Các Ngân hàng Thương mại cần tăng cường quản lý rủi ro thanh khoản, đa dạng hóa nguồn vốn và nâng cao hiệu quả hoạt động. Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về thanh khoản và tăng cường giám sát hoạt động của các ngân hàng.

6.1. Khuyến Nghị Đối Với Ngân Hàng Thương Mại Việt Nam

Ngân hàng Thương mại cần tăng cường quản lý rủi ro thanh khoản bằng cách xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, thiết lập giới hạn thanh khoản và sử dụng các công cụ phái sinh để phòng ngừa rủi ro. Ngân hàng cũng cần đa dạng hóa nguồn vốn, không nên quá phụ thuộc vào một vài nguồn vốn nhất định. Bên cạnh đó, nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí và tăng thu nhập cũng là yếu tố quan trọng để cải thiện thanh khoản.

6.2. Giải Pháp Cho Ngân Hàng Nhà Nước Về Vấn Đề Thanh Khoản

Ngân hàng Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về thanh khoản, đảm bảo phù hợp với các chuẩn mực quốc tế như Basel III. Ngân hàng Nhà nước cũng cần tăng cường giám sát hoạt động của các ngân hàng, đặc biệt là các ngân hàng có dấu hiệu rủi ro thanh khoản. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước có thể sử dụng các công cụ điều hành chính sách tiền tệ để hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng khi cần thiết.

Tổng quan nghiên cứu

Thanh khoản là yếu tố sống còn đối với hoạt động của các Ngân hàng thương mại (NHTM), ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh và sự ổn định của hệ thống tài chính. Giai đoạn 2011-2020, thanh khoản của các NHTM Việt Nam trải qua nhiều biến động, với tỷ lệ dự trữ thanh khoản trung bình khoảng 17,6%, thấp nhất là 1,85% và cao nhất đạt 38,93%. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và các biến động kinh tế vĩ mô như khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008 hay đại dịch Covid-19, việc nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản của các NHTM Việt Nam trở nên cấp thiết. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố tác động đến thanh khoản, đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố trong giai đoạn 2011-2020, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao tính thanh khoản cho các ngân hàng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 28 NHTM Việt Nam, sử dụng dữ liệu bảng thu thập từ báo cáo tài chính và báo cáo thường niên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản trị ngân hàng và cơ quan quản lý hoạch định chính sách nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kinh tế tài chính liên quan đến thanh khoản ngân hàng, bao gồm:

• Lý thuyết thanh khoản ngân hàng: Thanh khoản được định nghĩa là khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền mặt nhanh chóng với chi phí thấp, đồng thời đáp ứng các nghĩa vụ tài chính tức thời. Theo Ủy ban Basel, thanh khoản là khả năng tăng quỹ tài sản để đáp ứng nghĩa vụ đến hạn với chi phí chấp nhận được.

• Rủi ro thanh khoản: Phân loại thành rủi ro thanh khoản thị trường và rủi ro thanh khoản nguồn vốn, theo đó ngân hàng có thể không bán được tài sản hoặc không huy động được vốn mới để đáp ứng nhu cầu chi trả.

• Các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản: Bao gồm quy mô ngân hàng (SIZE), vốn chủ sở hữu (CAP), tăng trưởng cho vay (LG), tỷ lệ nợ xấu (NPL), lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu (ROE), dự phòng rủi ro tín dụng (LLR), lãi suất biên (IRM) và tăng trưởng kinh tế (GDP).

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm tỷ lệ dự trữ thanh khoản, tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản, tỷ lệ nợ xấu, tốc độ tăng trưởng dư nợ cho vay, và tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Phương pháp định tính bao gồm tổng quan lý thuyết, phân tích các nghiên cứu thực nghiệm và thống kê mô tả các biến. Phương pháp định lượng dựa trên dữ liệu bảng của 28 NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2011-2020, thu thập từ báo cáo tài chính và báo cáo thường niên, cùng số liệu kinh tế vĩ mô từ Tổng cục Thống kê Việt Nam.

Phân tích hồi quy được thực hiện với ba mô hình: Pooled OLS (POLS), Fixed Effects Model (FEM) và Random Effects Model (REM). Kiểm định F-test và Hausman được sử dụng để lựa chọn mô hình phù hợp nhất. Các kiểm định về đa cộng tuyến, phương sai sai số thay đổi (Modified Wald) và tự tương quan (Wooldridge) được tiến hành để đảm bảo tính chính xác của mô hình. Khi phát hiện hiện tượng phương sai sai số thay đổi và tự tương quan, mô hình FGLS được áp dụng để khắc phục.

Mô hình nghiên cứu được xây dựng với biến phụ thuộc là tỷ lệ dự trữ thanh khoản (LIQ), các biến độc lập gồm SIZE, CAP, LG, NPL, ROE, LLR, IRM và GDP, với dữ liệu trễ một kỳ để phản ánh tác động thời gian.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Quy mô ngân hàng (SIZE) có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến thanh khoản. Tổng tài sản của các ngân hàng tăng từ 1,63 triệu tỷ đồng năm 2011 lên 8,09 triệu tỷ đồng năm 2020, cho thấy ngân hàng lớn hơn có khả năng huy động vốn và duy trì thanh khoản tốt hơn.

2. Tăng trưởng cho vay (LG) có ảnh hưởng tiêu cực đến thanh khoản với mức ý nghĩa cao. Tốc độ tăng trưởng cho vay trung bình khoảng 32%, trong khi tỷ lệ dự trữ thanh khoản có xu hướng giảm khi cho vay tăng, phản ánh sự đánh đổi giữa lợi nhuận và thanh khoản.

3. Dự phòng rủi ro tín dụng (LLR) và lãi suất biên (IRM) cũng có tác động ngược chiều với thanh khoản, cho thấy khi ngân hàng tăng dự phòng hoặc lãi suất chênh lệch cao, thanh khoản bị ảnh hưởng tiêu cực.

4. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu (CAP) và tỷ lệ nợ xấu (NPL) không có ý nghĩa thống kê rõ ràng trong mô hình, mặc dù xu hướng chung cho thấy vốn chủ sở hữu cao giúp tăng thanh khoản, còn nợ xấu có thể làm giảm thanh khoản.

5. Tăng trưởng kinh tế (GDP) có mối quan hệ nghịch biến với thanh khoản, với tốc độ tăng trưởng GDP trung bình 6,09% trong giai đoạn nghiên cứu, cho thấy khi nền kinh tế phát triển, ngân hàng có xu hướng giảm dự trữ thanh khoản để tăng đầu tư.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy quy mô ngân hàng là yếu tố quan trọng nhất giúp cải thiện thanh khoản, phù hợp với lý thuyết cho rằng ngân hàng lớn có mạng lưới huy động vốn rộng và uy tín cao hơn. Tăng trưởng cho vay làm giảm thanh khoản do tài sản cho vay có tính thanh khoản thấp, đồng thời làm tăng rủi ro thanh khoản khi ngân hàng tập trung vào lợi nhuận từ tín dụng dài hạn.

Dự phòng rủi ro và lãi suất biên phản ánh chi phí và rủi ro trong hoạt động ngân hàng, ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng duy trì thanh khoản. Mối quan hệ nghịch biến giữa tăng trưởng kinh tế và thanh khoản phù hợp với quan điểm rằng trong giai đoạn kinh tế phát triển, ngân hàng giảm dự trữ thanh khoản để tối đa hóa lợi nhuận.

So sánh với các nghiên cứu trong và ngoài nước, kết quả tương đồng với nghiên cứu của Vodová (2011) và Bonfim & Kim (2012) về tác động của quy mô và tăng trưởng cho vay. Tuy nhiên, sự không đồng nhất về vai trò của vốn chủ sở hữu và nợ xấu cho thấy cần nghiên cứu sâu hơn trong bối cảnh Việt Nam.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện xu hướng tỷ lệ dự trữ thanh khoản và các biến độc lập qua các năm, bảng hồi quy chi tiết các hệ số và mức ý nghĩa, giúp minh họa rõ ràng mối quan hệ giữa các yếu tố.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý quy mô và cấu trúc tài sản: Các NHTM cần cân đối giữa mở rộng quy mô và duy trì thanh khoản hợp lý, tránh tập trung quá nhiều vào tài sản kém thanh khoản. Mục tiêu tăng tỷ lệ dự trữ thanh khoản lên ít nhất 20% trong vòng 3 năm tới, do ban lãnh đạo ngân hàng thực hiện.

2. Kiểm soát tăng trưởng cho vay hợp lý: Ngân hàng nên áp dụng chính sách tín dụng thận trọng, ưu tiên các khoản vay có kỳ hạn phù hợp để giảm áp lực thanh khoản. Đặt mục tiêu giảm tốc độ tăng trưởng cho vay trung bình xuống dưới 25% mỗi năm, với sự giám sát của phòng quản lý rủi ro.

3. Nâng cao hiệu quả dự phòng rủi ro tín dụng: Tăng cường dự phòng nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng, đồng thời không làm giảm quá mức thanh khoản. Đề xuất xây dựng khung dự phòng rủi ro phù hợp trong vòng 2 năm, do bộ phận kiểm soát nội bộ phối hợp với ban điều hành thực hiện.

4. Chính sách lãi suất linh hoạt: Điều chỉnh lãi suất huy động và cho vay hợp lý để cân bằng giữa thu hút vốn và duy trì thanh khoản. Ngân hàng nhà nước cần phối hợp với các NHTM để thiết lập khung lãi suất biên ổn định trong 1-2 năm tới.

5. Tăng cường giám sát và hỗ trợ từ Ngân hàng Nhà nước: Cơ quan quản lý cần tiếp tục sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ linh hoạt, hỗ trợ thanh khoản khi cần thiết, đồng thời giám sát chặt chẽ các chỉ số thanh khoản của NHTM. Đề xuất xây dựng hệ thống cảnh báo sớm rủi ro thanh khoản trong 3 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản trị ngân hàng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến thanh khoản, từ đó xây dựng chiến lược quản lý tài sản và nguồn vốn hiệu quả, giảm thiểu rủi ro thanh khoản.

2. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế các chính sách tiền tệ và giám sát hoạt động ngân hàng, đảm bảo sự ổn định của hệ thống tài chính.

3. Nhà đầu tư và cổ đông ngân hàng: Hỗ trợ đánh giá khả năng thanh khoản và rủi ro tài chính của ngân hàng, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác và an toàn.

4. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành Tài chính – Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, mô hình phân tích và thực trạng thanh khoản ngân hàng tại Việt Nam trong giai đoạn gần đây.

Câu hỏi thường gặp

1. Thanh khoản ngân hàng được đo lường như thế nào?
   Thanh khoản được đo bằng tỷ lệ dự trữ thanh khoản, tính bằng tỷ lệ tài sản có tính thanh khoản cao trên tổng nợ phải trả, phản ánh khả năng đáp ứng nghĩa vụ tài chính tức thời của ngân hàng.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến thanh khoản của NHTM Việt Nam?
   Quy mô ngân hàng (tổng tài sản) có ảnh hưởng tích cực và mạnh mẽ nhất, giúp ngân hàng huy động vốn dễ dàng và duy trì thanh khoản tốt hơn.

3. Tăng trưởng cho vay ảnh hưởng thế nào đến thanh khoản?
   Tăng trưởng cho vay làm giảm thanh khoản do tài sản cho vay có tính thanh khoản thấp, đồng thời làm tăng rủi ro thanh khoản khi ngân hàng tập trung vào tín dụng dài hạn.

4. Vốn chủ sở hữu có vai trò gì trong quản lý thanh khoản?
   Vốn chủ sở hữu thể hiện mức độ tự chủ tài chính, giúp ngân hàng bù đắp thiệt hại và giảm rủi ro thanh khoản, tuy nhiên trong nghiên cứu này tác động chưa rõ ràng về mặt thống kê.

5. Làm thế nào để ngân hàng cải thiện thanh khoản trong bối cảnh kinh tế biến động?
   Ngân hàng cần cân đối quy mô, kiểm soát tăng trưởng cho vay, nâng cao dự phòng rủi ro, điều chỉnh lãi suất linh hoạt và phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước để duy trì thanh khoản ổn định.

Kết luận

• Thanh khoản của các NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2011-2020 chịu ảnh hưởng tích cực từ quy mô ngân hàng và chịu tác động tiêu cực từ tăng trưởng cho vay, dự phòng rủi ro tín dụng, lãi suất biên.
• Tỷ lệ vốn chủ sở hữu và tỷ lệ nợ xấu không có ý nghĩa thống kê rõ ràng nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong quản lý rủi ro thanh khoản.
• Tăng trưởng kinh tế có mối quan hệ nghịch biến với thanh khoản, phản ánh xu hướng giảm dự trữ thanh khoản khi nền kinh tế phát triển.
• Mô hình hồi quy dữ liệu bảng với phương pháp FEM được lựa chọn là phù hợp nhất, đảm bảo tính chính xác và tin cậy của kết quả nghiên cứu.
• Đề xuất các giải pháp quản lý quy mô, kiểm soát tín dụng, nâng cao dự phòng rủi ro và phối hợp chính sách tiền tệ nhằm nâng cao tính thanh khoản cho các NHTM Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản trị ngân hàng và cơ quan quản lý cần áp dụng các khuyến nghị nghiên cứu để cải thiện quản lý thanh khoản, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng với dữ liệu cập nhật và các yếu tố mới nhằm nâng cao hiệu quả quản trị ngân hàng.