Phân Tích Đối Chiếu Mô Đun Tiếng Anh và Tương Đương Tiếng Việt: Nhu Cầu, Chắc Chắn và Khả Năng

• Tác giả: Nguyễn Thị Liên A
• Người hướng dẫn: Đỗ Tuấn Minh (Ph.)
• Trường học: Vietnam National University, Hanoi University of Languages and International Studies
• Chuyên ngành: English Linguistics
• Đề tài: Phân Tích Đối Chiếu Các Mô Đun Cần Thiết, Chắc Chắn Và Khả Năng Trong Tiếng Anh Và Tương Đương Tiếng Việt Từ Góc Độ Chức Năng Hệ Thống
• Loại tài liệu: M.A Minor Thesis
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hanoi

• Declaration
• Acknowledgements
• List of tables and figures
• Table of contents
• 1. CHAPTER 1: INTRODUCTION
• 1.1. Rationale for the Study
• 1.2. Aims of the Study
• 1.3. Scope of the Study
• 1.4. Methodology of the Study
• 1.5. Design of the Study
• 2. CHAPTER 2: THEORETICAL ORIENTATIONS
• 2.1. Introduction
• 2.2. Modality in English
• 2.2.1. The traditional view of Modality
• 2.2.2. The definition of Modality
• 2.2.3. Types of Modality
• 2.2.4. Markers of Modality
• 2.3. Modality in Functional Grammar
• 2.3.1. Polarity and Modality
• 2.3.2. Types of modality
• 2.3.3. Realizations of modality
• 2.4. Modality in Vietnamese
• 2.5. Modal verbs in English in the light of Systemic Functional Grammar
• 2.5.1. Definition of English modal verbs
• 2.5.2. Features of English modal verbs
• 2.5.3. List of modal verbs in English
• 2.5.4. Modal verbs discussed in this study
• 2.5.5. Modal verbs in Vietnamese
• 2.5.6. Definition of modal verbs in Vietnamese
• 2.5.7. Features of modal verbs in Vietnamese
• 2.5.8. List of modal verbs in Vietnamese
• 2.5.9. Modal verbs discussed in this study
• 2.5.10. Comparison of modal verbs in English and Vietnamese
• 3. CHAPTER 3: ENGLISH PERFECTIVE MODALS OF NECESSITY, CERTAINTY AND ABILITY FROM SYSTEMIC FUNCTIONAL PERSPECTIVE AND THEIR VIETNAMESE EQUIVALENTS
• 3.1. Perfective modals of necessity and their Vietnamese equivalents
• 3.1.1. List of modals of necessity
• 3.1.2. Scale of necessity
• 3.1.3. Modals of necessity in the perfective
• 3.1.4. Perfective modal verbs of necessity in the positive
• 3.1.5. Perfective modals of necessity in the negative
• 3.1.6. Cần, cần phải
• 3.2. Perfective modals of certainty and their Vietnamese equivalents
• 3.2.1. List of modals of certainty
• 3.2.2. Scale of certainty
• 3.2.3. Modals of certainty in the perfective
• 3.2.4. Perfective modals of certainty in the positive
• 3.2.5. Perfective modals of certainty in the negative
• 3.3. Perfective modals of ability and their Vietnamese equivalents
• 3.3.1. List of English modals of ability
• 3.3.2. Modals of ability in the perfective
• 3.4. Summary
• 4. CHAPTER 4: CONCLUSION
• 4.1. Summary of the study
• 4.2. Problems of teaching and learning English perfective modal verbs
• 4.3. Some suggestions for teaching and learning
• 4.4. Suggestions for further research
• LIST OF TABLES AND FIGURES

I. Phân tích mô đun cần thiết chắc chắn và khả năng

Phân tích mô đun trong tiếng Anh và tiếng Việt từ góc độ chức năng hệ thống là một lĩnh vực nghiên cứu quan trọng. Phân tích mô đun giúp hiểu rõ hơn về cách mà ngôn ngữ thể hiện các khái niệm như khả năng, sự chắc chắn và sự cần thiết. Trong tiếng Anh, các động từ khiếm khuyết như 'must', 'can', 'may' được sử dụng để biểu thị các khía cạnh này. Ngược lại, tiếng Việt cũng có những tương đương như 'cần', 'phải', 'có thể'. Việc so sánh này không chỉ giúp nhận diện sự khác biệt trong cách diễn đạt mà còn làm nổi bật những đặc điểm ngữ nghĩa riêng biệt của từng ngôn ngữ. Theo Halliday, ngôn ngữ không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là phương tiện thể hiện các thái độ và ý kiến của người nói. Do đó, việc đối chiếu chức năng giữa hai ngôn ngữ sẽ làm rõ hơn cách mà người nói thể hiện ý nghĩa qua các mô đun.

1.1. Đối chiếu chức năng của mô đun

Đối chiếu chức năng của các mô đun trong tiếng Anh và tiếng Việt cho thấy sự khác biệt trong cách mà hai ngôn ngữ này thể hiện khả năng, sự chắc chắn và sự cần thiết. Trong tiếng Anh, các mô đun như 'must' và 'should' thể hiện sự bắt buộc và khuyến nghị, trong khi tiếng Việt sử dụng 'cần' và 'phải' để diễn đạt những khái niệm tương tự. Sự khác biệt này không chỉ nằm ở từ vựng mà còn ở cách mà ngữ pháp và ngữ nghĩa được cấu trúc. Việc phân tích này giúp người học hiểu rõ hơn về cách sử dụng các mô đun trong ngữ cảnh cụ thể, từ đó nâng cao khả năng giao tiếp hiệu quả hơn.

1.2. Tính năng hệ thống của mô đun

Tính năng hệ thống của các mô đun trong tiếng Anh và tiếng Việt thể hiện qua cách mà chúng được sử dụng trong các ngữ cảnh khác nhau. Khả năng hệ thống của các mô đun cho phép người nói điều chỉnh mức độ chắc chắn hoặc cần thiết của một hành động. Ví dụ, trong tiếng Anh, 'might' thể hiện sự không chắc chắn, trong khi 'must' thể hiện sự chắc chắn cao. Tương tự, trong tiếng Việt, 'có thể' và 'phải' cũng thể hiện các mức độ khác nhau của sự chắc chắn và cần thiết. Việc phân tích này không chỉ giúp người học nắm bắt được cách sử dụng mà còn giúp họ phát triển khả năng tư duy phản biện khi tiếp cận ngôn ngữ.

II. Đánh giá mô đun trong tiếng Anh và tiếng Việt

Đánh giá các mô đun trong tiếng Anh và tiếng Việt từ góc độ chức năng hệ thống cho thấy sự phong phú và đa dạng trong cách mà hai ngôn ngữ này thể hiện ý nghĩa. Đánh giá mô đun không chỉ dừng lại ở việc nhận diện từ vựng mà còn mở rộng đến cách mà chúng được sử dụng trong các ngữ cảnh giao tiếp thực tế. Các mô đun trong tiếng Anh thường mang tính chất chính xác và rõ ràng hơn, trong khi tiếng Việt có xu hướng linh hoạt và phong phú hơn trong cách diễn đạt. Điều này có thể được lý giải bởi sự khác biệt trong văn hóa và cách thức giao tiếp của người nói hai ngôn ngữ. Việc hiểu rõ những khác biệt này sẽ giúp người học cải thiện kỹ năng ngôn ngữ của mình.

2.1. Tính ứng dụng của mô đun

Tính ứng dụng của các mô đun trong tiếng Anh và tiếng Việt rất quan trọng trong việc giảng dạy và học tập ngôn ngữ. Tính năng hệ thống của các mô đun cho phép người học áp dụng chúng trong các tình huống giao tiếp khác nhau. Việc sử dụng đúng các mô đun không chỉ giúp người học truyền đạt ý nghĩa một cách chính xác mà còn thể hiện được thái độ và cảm xúc của họ. Do đó, việc giảng dạy các mô đun cần thiết phải được chú trọng để người học có thể sử dụng chúng một cách tự nhiên và hiệu quả.

2.2. Những thách thức trong việc học mô đun

Mặc dù các mô đun có vai trò quan trọng trong việc giao tiếp, nhưng việc học và sử dụng chúng cũng gặp nhiều thách thức. Khả năng ngôn ngữ của người học có thể bị ảnh hưởng bởi sự khác biệt trong cách sử dụng mô đun giữa tiếng Anh và tiếng Việt. Nhiều người học gặp khó khăn trong việc phân biệt các mức độ chắc chắn và cần thiết khi sử dụng các mô đun. Do đó, việc cung cấp các tài liệu học tập và phương pháp giảng dạy phù hợp là rất cần thiết để giúp người học vượt qua những thách thức này.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của tiếng Anh như một ngôn ngữ quốc tế, việc nghiên cứu các đặc điểm ngữ pháp và chức năng của các động từ khiếm khuyết (modal verbs) trong tiếng Anh trở nên cấp thiết. Theo ước tính, khoảng 25% dân số thế giới có thể giao tiếp bằng tiếng Anh, điều này làm nổi bật vai trò quan trọng của việc sử dụng chính xác các cấu trúc ngữ pháp, đặc biệt là các động từ khiếm khuyết biểu thị các sắc thái nghĩa như sự cần thiết, chắc chắn và khả năng. Tuy nhiên, các động từ này không đơn giản như vẻ ngoài, đặc biệt là khi xét đến các dạng hoàn thành (perfective modals) trong tiếng Anh, vốn chứa đựng nhiều sắc thái nghĩa phức tạp và dễ gây nhầm lẫn cho người học, nhất là người Việt Nam.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích sâu sắc các động từ khiếm khuyết hoàn thành biểu thị ba nghĩa chính: sự cần thiết, sự chắc chắn và khả năng trong tiếng Anh, đồng thời so sánh với các tương đương trong tiếng Việt trên cơ sở ngữ pháp chức năng hệ thống (Systemic Functional Grammar). Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các động từ khiếm khuyết hoàn thành trong tiếng Anh và các biểu hiện tương ứng trong tiếng Việt, với dữ liệu được thu thập và phân tích từ các tài liệu học thuật và ngữ liệu thực tế tại Việt Nam trong khoảng thời gian gần đây.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập tiếng Anh, đặc biệt là trong việc giúp người học Việt Nam hiểu và sử dụng chính xác các động từ khiếm khuyết hoàn thành, từ đó góp phần cải thiện kỹ năng giao tiếp và viết luận văn học thuật bằng tiếng Anh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết ngữ pháp chức năng hệ thống của Halliday, trong đó ngữ nghĩa của các động từ khiếm khuyết được phân tích qua các khía cạnh: modalization (biểu thị sự đánh giá về xác suất) và modulation (biểu thị sự điều chỉnh về quyền hạn, nghĩa vụ). Ba khái niệm chính được tập trung gồm:

• Modality (Tính thái): được hiểu là sự biểu hiện thái độ, quan điểm của người nói đối với sự kiện hoặc hành động, bao gồm các loại như epistemic (kiến thức, xác suất), deontic (nghĩa vụ, quyền hạn) và ability (khả năng).
• Perfective Modals (Động từ khiếm khuyết hoàn thành): các động từ khiếm khuyết kết hợp với cấu trúc hoàn thành (have + past participle) để biểu thị các sắc thái nghĩa về sự cần thiết, chắc chắn hoặc khả năng trong quá khứ hoặc liên quan đến thời điểm hiện tại.
• Scale of Modality (Thang đo tính thái): phân loại các động từ khiếm khuyết theo mức độ cao, trung bình và thấp về sự cần thiết, chắc chắn hoặc khả năng.

Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các khái niệm về polarity (tính phủ định/khẳng định) và các hình thức biểu hiện tính thái trong tiếng Việt như sử dụng từ loại, trợ từ, phó từ và cấu trúc câu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích mô tả định tính dựa trên việc thu thập, lựa chọn và phân loại các tài liệu học thuật, ngữ liệu thực tế và các ví dụ minh họa trong tiếng Anh và tiếng Việt. Cỡ mẫu bao gồm các câu văn có sử dụng động từ khiếm khuyết hoàn thành biểu thị sự cần thiết, chắc chắn và khả năng trong các văn bản học thuật và giao tiếp hàng ngày.

Phương pháp phân tích so sánh được áp dụng để đối chiếu các động từ khiếm khuyết trong tiếng Anh với các tương đương trong tiếng Việt, nhằm làm rõ sự tương đồng và khác biệt về mặt ngữ pháp và chức năng. Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2009 đến 2010, với sự hỗ trợ của các tài liệu tham khảo từ các chuyên gia ngôn ngữ học và giáo trình ngữ pháp chức năng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phân loại và thang đo các động từ khiếm khuyết hoàn thành biểu thị sự cần thiết:

   • Các động từ như must have, should have, ought to have được xếp theo thang đo từ cao đến thấp về mức độ bắt buộc hoặc khuyến cáo.
   • Ví dụ, must have biểu thị sự bắt buộc cao (high necessity), trong khi should have và ought to have biểu thị mức độ khuyến cáo trung bình (median necessity).
   • Trong tiếng Việt, các từ tương đương như phải, nên, cần cũng được phân cấp tương tự, với phải thể hiện mức độ bắt buộc cao nhất.

2. Các động từ khiếm khuyết hoàn thành biểu thị sự chắc chắn:

   • Các động từ như must have, would have, should have, may have, might have được sử dụng để biểu thị các mức độ khác nhau của sự chắc chắn hoặc khả năng xảy ra sự kiện trong quá khứ.
   • Must have thể hiện sự chắc chắn cao, should have mức độ trung bình, còn may have và might have thể hiện sự khả năng thấp hơn.
   • Tương đương trong tiếng Việt là các từ khắc, phải, có thể, không thể, với khắc và phải biểu thị sự chắc chắn cao.

3. Động từ khiếm khuyết hoàn thành biểu thị khả năng:

   • Trong tiếng Anh, could have và couldn’t have được dùng để biểu thị khả năng hoặc thiếu khả năng trong quá khứ.
   • Tiếng Việt sử dụng có thể và không thể tương ứng, với có thể vừa biểu thị khả năng nội tại vừa có thể mang nghĩa cho phép hoặc điều kiện bên ngoài.

4. Khó khăn trong việc sử dụng và giảng dạy các động từ khiếm khuyết hoàn thành:

   • Người học tiếng Anh, đặc biệt là người Việt, thường gặp khó khăn trong việc hiểu và sử dụng chính xác các sắc thái nghĩa của các động từ khiếm khuyết hoàn thành do tính đa nghĩa và sự khác biệt cấu trúc ngữ pháp giữa hai ngôn ngữ.
   • Việc phủ định các động từ khiếm khuyết cũng gây nhầm lẫn do có thể phủ định tính thái hoặc phủ định nội dung câu, dẫn đến hiểu sai ý nghĩa.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những khó khăn trên xuất phát từ sự khác biệt căn bản giữa tiếng Anh và tiếng Việt về cấu trúc ngữ pháp và cách biểu đạt tính thái. Tiếng Việt là ngôn ngữ không biến hình, sử dụng nhiều từ loại và trợ từ để biểu thị các sắc thái nghĩa, trong khi tiếng Anh dựa nhiều vào các động từ khiếm khuyết và cấu trúc hoàn thành. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả nghiên cứu này làm rõ hơn về sự phân cấp và cách sử dụng các động từ khiếm khuyết hoàn thành trong tiếng Anh và tương đương trong tiếng Việt, đồng thời nhấn mạnh vai trò của ngữ pháp chức năng hệ thống trong việc phân tích sâu sắc các sắc thái nghĩa này.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các bảng so sánh thang đo tính thái và các ví dụ minh họa cụ thể, giúp người học và giảng viên dễ dàng hình dung và áp dụng trong thực tế giảng dạy.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng tài liệu giảng dạy chi tiết về động từ khiếm khuyết hoàn thành

   • Tập trung vào giải thích các sắc thái nghĩa và thang đo tính thái của từng động từ.
   • Thời gian thực hiện: 6 tháng.
   • Chủ thể: Bộ môn Ngôn ngữ Anh các trường đại học.

2. Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực cho giáo viên tiếng Anh

   • Giúp giáo viên hiểu sâu về ngữ pháp chức năng hệ thống và cách truyền đạt các khái niệm về tính thái.
   • Thời gian: 3 tháng.
   • Chủ thể: Trung tâm đào tạo giáo viên ngoại ngữ.

3. Phát triển bài tập thực hành và bài kiểm tra đánh giá kỹ năng sử dụng động từ khiếm khuyết hoàn thành

   • Bao gồm các bài tập so sánh tiếng Anh - tiếng Việt để tăng cường khả năng nhận biết và sử dụng chính xác.
   • Thời gian: 4 tháng.
   • Chủ thể: Giáo viên và nhóm nghiên cứu ngôn ngữ.

4. Khuyến khích nghiên cứu tiếp tục về các sắc thái nghĩa khác của động từ khiếm khuyết và ứng dụng trong ngôn ngữ học so sánh

   • Mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các loại tính thái khác và các ngôn ngữ khác.
   • Thời gian: 1 năm.
   • Chủ thể: Các viện nghiên cứu ngôn ngữ và trường đại học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh

   • Lợi ích: Nắm vững kiến thức chuyên sâu về động từ khiếm khuyết hoàn thành, cải thiện phương pháp giảng dạy.
   • Use case: Thiết kế bài giảng, soạn giáo án phù hợp với trình độ học sinh.

2. Sinh viên và học viên cao học ngành Ngôn ngữ Anh

   • Lợi ích: Hiểu rõ lý thuyết ngữ pháp chức năng và ứng dụng trong phân tích ngôn ngữ.
   • Use case: Tham khảo để làm luận văn, nghiên cứu chuyên sâu.

3. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ học so sánh

   • Lợi ích: Có cơ sở dữ liệu và phân tích so sánh giữa tiếng Anh và tiếng Việt về tính thái.
   • Use case: Phát triển các công trình nghiên cứu tiếp theo.

4. Người học tiếng Anh trình độ trung cấp và cao cấp

   • Lợi ích: Nâng cao khả năng sử dụng chính xác các động từ khiếm khuyết hoàn thành trong giao tiếp và viết.
   • Use case: Tự học, luyện tập kỹ năng ngữ pháp nâng cao.

Câu hỏi thường gặp

1. Động từ khiếm khuyết hoàn thành là gì?
   Đó là các động từ khiếm khuyết kết hợp với cấu trúc hoàn thành (have + past participle) để biểu thị các sắc thái nghĩa về sự cần thiết, chắc chắn hoặc khả năng liên quan đến quá khứ hoặc hiện tại. Ví dụ: should have done (lẽ ra đã làm).

2. Tại sao việc học các động từ khiếm khuyết hoàn thành lại khó?
   Vì mỗi động từ có thể mang nhiều sắc thái nghĩa khác nhau và có thể biểu thị các mức độ khác nhau của sự cần thiết, chắc chắn hoặc khả năng. Ngoài ra, cách phủ định và sử dụng trong câu cũng phức tạp, dễ gây nhầm lẫn.

3. Làm thế nào để phân biệt các mức độ cần thiết trong động từ khiếm khuyết?
   Có thể dựa vào thang đo tính thái: must biểu thị mức độ cao nhất, should mức trung bình, may hoặc can mức thấp. Ví dụ: You must have finished (bắt buộc phải hoàn thành), You should have finished (nên đã hoàn thành), You may have finished (có thể đã hoàn thành).

4. Tiếng Việt biểu thị các sắc thái này như thế nào?
   Tiếng Việt sử dụng các từ như phải, nên, cần để biểu thị sự cần thiết; khắc, phải, có thể để biểu thị sự chắc chắn; có thể, không thể để biểu thị khả năng, thường kết hợp với các trợ từ và cấu trúc câu để làm rõ nghĩa.

5. Làm sao để giảng dạy hiệu quả các động từ khiếm khuyết hoàn thành cho người học Việt Nam?
   Cần cung cấp tài liệu chi tiết, bài tập thực hành so sánh tiếng Anh - tiếng Việt, giải thích rõ ràng về các sắc thái nghĩa và thang đo tính thái, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo nâng cao cho giáo viên để họ có thể truyền đạt hiệu quả.

Kết luận

• Nghiên cứu đã làm rõ khái niệm và phân loại các động từ khiếm khuyết hoàn thành biểu thị sự cần thiết, chắc chắn và khả năng trong tiếng Anh và tương đương trong tiếng Việt.
• Đã xác định được thang đo tính thái với ba mức độ cao, trung bình và thấp, giúp phân biệt sắc thái nghĩa của các động từ khiếm khuyết.
• Phân tích so sánh cho thấy sự tương đồng và khác biệt trong cách biểu đạt tính thái giữa tiếng Anh và tiếng Việt, góp phần nâng cao hiểu biết ngôn ngữ học so sánh.
• Nghiên cứu chỉ ra những khó khăn trong việc giảng dạy và học tập các động từ khiếm khuyết hoàn thành, đặc biệt là về mặt ngữ nghĩa và phủ định.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện hiệu quả giảng dạy và học tập, đồng thời khuyến khích nghiên cứu tiếp tục mở rộng trong lĩnh vực ngôn ngữ học chức năng và so sánh.

Hành động tiếp theo: Các nhà nghiên cứu và giảng viên nên áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn giảng dạy, đồng thời phát triển thêm các tài liệu và phương pháp đào tạo phù hợp. Người học được khuyến khích tìm hiểu sâu hơn về ngữ pháp chức năng để nâng cao kỹ năng sử dụng tiếng Anh chuyên sâu.