Tổng quan nghiên cứu

Việc thực tập sư phạm đóng vai trò thiết yếu trong quá trình đào tạo giáo viên, đặc biệt đối với sinh viên ngành Sư phạm Tiếng Anh. Theo ước tính, khoảng 40 sinh viên năm cuối ngành Sư phạm Tiếng Anh tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế đã tham gia thực tập tại một số trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Huế trong năm học 2018-2019. Nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát nhận thức và trải nghiệm thực tế của sinh viên trong quá trình thực tập, đồng thời xác định những khó khăn mà họ gặp phải. Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là làm rõ cách thức sinh viên thực hiện thực tập, phản ánh của họ về quá trình này và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực tập sư phạm. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong thời gian một tháng thực tập tại các trường THPT ở thành phố Huế. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp dữ liệu thực tiễn giúp cải thiện chương trình đào tạo giáo viên, đồng thời hỗ trợ sinh viên nâng cao kỹ năng sư phạm và kỹ năng mềm thông qua các hoạt động thực tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về thực tập sư phạm và phản ánh nghề nghiệp. Thực tập sư phạm được định nghĩa là giai đoạn sinh viên áp dụng kiến thức lý thuyết vào thực tế giảng dạy dưới sự hướng dẫn của giáo viên có kinh nghiệm, nhằm phát triển kỹ năng sư phạm và nhận thức nghề nghiệp. Lý thuyết phản ánh của Dewey và Schön nhấn mạnh vai trò của việc suy ngẫm có chủ đích trong việc cải thiện thực hành giảng dạy. Ba khái niệm chính được sử dụng gồm: thực tập sư phạm, phản ánh nghề nghiệp và vai trò của giáo viên hướng dẫn. Ngoài ra, mô hình hợp tác giữa nhà trường và đại học được áp dụng nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của sự phối hợp trong đào tạo giáo viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính. Cỡ mẫu gồm 40 sinh viên năm cuối ngành Sư phạm Tiếng Anh tại Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế, được chọn theo phương pháp thuận tiện do số lượng sinh viên thực tập có hạn. Dữ liệu được thu thập qua ba công cụ chính: bảng câu hỏi (34 mục), nhật ký thực tập và phỏng vấn sâu với 10 sinh viên tình nguyện. Thời gian thu thập dữ liệu diễn ra trong tháng 2 và tháng 4 năm 2019. Phân tích dữ liệu định lượng được thực hiện bằng phần mềm Excel, trong khi dữ liệu định tính từ nhật ký và phỏng vấn được mã hóa theo chủ đề để rút ra các kết luận chính.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cách thức thực hiện thực tập: Sinh viên chủ yếu thực hiện các nhiệm vụ gồm giảng dạy thực tế, quan sát lớp học và tham gia các hoạt động ngoại khóa. 100% sinh viên tham gia giảng dạy ít nhất 2 tiết học, đồng thời 85% tham gia hoạt động ngoại khóa như câu lạc bộ tiếng Anh, dã ngoại, sự kiện nhà trường.

  2. Phản ánh về thực tập: 96% sinh viên đánh giá thực tập là cơ hội quan trọng để áp dụng kiến thức lý thuyết vào thực tế, giúp phát triển kỹ năng quản lý lớp học, lập kế hoạch bài giảng và kỹ năng mềm. 88% cho biết nhận được phản hồi hữu ích từ giáo viên hướng dẫn, giúp cải thiện năng lực giảng dạy.

  3. Khó khăn gặp phải: Các khó khăn phổ biến gồm quy mô lớp học lớn (75% sinh viên gặp khó khăn), trình độ tiếng Anh của học sinh không đồng đều (68%), áp lực về thời gian và khối lượng công việc (62%), khó khăn trong việc áp dụng phương pháp giảng dạy mới (58%) và các quy định nghiêm ngặt của nhà trường (55%).

  4. Vai trò của đồng nghiệp: 84% sinh viên nhận được sự hỗ trợ và góp ý từ các bạn đồng nghiệp trong quá trình thực tập, giúp giảm bớt căng thẳng và nâng cao hiệu quả giảng dạy.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy thực tập sư phạm là giai đoạn then chốt giúp sinh viên chuyển từ lý thuyết sang thực hành, đồng thời phát triển kỹ năng quản lý lớp học và kỹ năng mềm cần thiết. Việc tham gia các hoạt động ngoại khóa không chỉ giúp sinh viên gắn kết với học sinh mà còn nâng cao kỹ năng giao tiếp và tổ chức. Khó khăn về quy mô lớp và trình độ học sinh phản ánh thực trạng đa dạng của môi trường giáo dục phổ thông, đòi hỏi sinh viên phải linh hoạt trong phương pháp giảng dạy. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả tương đồng với việc thực tập giúp tăng cường sự tự tin và năng lực chuyên môn của sinh viên. Việc nhận được phản hồi từ giáo viên hướng dẫn và đồng nghiệp được xem là yếu tố then chốt hỗ trợ sự phát triển nghề nghiệp của sinh viên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ các khó khăn gặp phải và biểu đồ tròn về mức độ hài lòng với thực tập.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo kỹ năng quản lý lớp học: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về quản lý lớp học và phương pháp giảng dạy đa dạng nhằm nâng cao khả năng thích ứng của sinh viên với quy mô lớp lớn và trình độ học sinh khác nhau. Thời gian thực hiện: trong năm học tiếp theo. Chủ thể: Khoa Sư phạm Tiếng Anh.

  2. Phát triển chương trình hỗ trợ sinh viên trong thực tập: Xây dựng hệ thống mentor gồm giáo viên hướng dẫn và sinh viên đi trước để hỗ trợ sinh viên mới trong quá trình thực tập, giảm áp lực và nâng cao hiệu quả học tập. Thời gian: triển khai ngay trong kỳ thực tập tiếp theo. Chủ thể: Nhà trường và các giáo viên hướng dẫn.

  3. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường và các trường phổ thông: Thiết lập mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa đại học và các trường THPT để đảm bảo sự hỗ trợ toàn diện cho sinh viên trong thực tập, bao gồm cả việc tham gia các hoạt động ngoại khóa. Thời gian: trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể: Ban giám hiệu Đại học và các trường phổ thông.

  4. Cải tiến chương trình thực tập: Rà soát và điều chỉnh nội dung, thời lượng thực tập để phù hợp với thực tế, giảm bớt áp lực về thời gian và khối lượng công việc cho sinh viên. Thời gian: trong năm học tới. Chủ thể: Bộ môn và Ban đào tạo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Sinh viên ngành Sư phạm Tiếng Anh: Giúp hiểu rõ hơn về thực tế thực tập, chuẩn bị tâm lý và kỹ năng cần thiết để thực hiện tốt kỳ thực tập sư phạm.

  2. Giáo viên hướng dẫn và cán bộ quản lý đào tạo: Cung cấp thông tin về vai trò và ảnh hưởng của giáo viên hướng dẫn trong việc hỗ trợ sinh viên, từ đó nâng cao chất lượng giám sát và phản hồi.

  3. Nhà quản lý giáo dục tại các trường phổ thông: Hiểu được những khó khăn và nhu cầu của sinh viên thực tập để tạo điều kiện thuận lợi, phối hợp hiệu quả với các cơ sở đào tạo.

  4. Các nhà nghiên cứu giáo dục và phát triển chương trình đào tạo: Là tài liệu tham khảo quý giá để phát triển các chương trình đào tạo giáo viên phù hợp với thực tế và nhu cầu phát triển nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thực tập sư phạm có vai trò gì trong đào tạo giáo viên?
    Thực tập sư phạm là giai đoạn quan trọng giúp sinh viên áp dụng kiến thức lý thuyết vào thực tế, phát triển kỹ năng giảng dạy và quản lý lớp học, đồng thời xác định sự phù hợp với nghề giáo viên.

  2. Sinh viên thường gặp những khó khăn gì khi thực tập?
    Các khó khăn phổ biến gồm quy mô lớp học lớn, trình độ học sinh không đồng đều, áp lực thời gian, khó khăn trong áp dụng phương pháp giảng dạy và các quy định nghiêm ngặt của nhà trường.

  3. Vai trò của giáo viên hướng dẫn trong thực tập như thế nào?
    Giáo viên hướng dẫn cung cấp phản hồi thực tiễn, hỗ trợ kỹ thuật giảng dạy, giúp sinh viên cải thiện năng lực và giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình thực tập.

  4. Làm thế nào để sinh viên vượt qua áp lực trong thực tập?
    Sinh viên nên tích cực trao đổi với giáo viên hướng dẫn và đồng nghiệp, tham gia các hoạt động ngoại khóa để phát triển kỹ năng mềm, đồng thời lên kế hoạch quản lý thời gian hợp lý.

  5. Tham gia hoạt động ngoại khóa có lợi ích gì cho sinh viên thực tập?
    Hoạt động ngoại khóa giúp sinh viên phát triển kỹ năng giao tiếp, tổ chức, xây dựng mối quan hệ gần gũi với học sinh và đồng nghiệp, từ đó nâng cao hiệu quả giảng dạy.

Kết luận

  • Thực tập sư phạm là bước đệm quan trọng giúp sinh viên ngành Sư phạm Tiếng Anh phát triển kỹ năng giảng dạy và quản lý lớp học trong môi trường thực tế.
  • Sinh viên đánh giá cao vai trò của giáo viên hướng dẫn và sự hỗ trợ từ đồng nghiệp trong quá trình thực tập.
  • Các khó khăn chính gồm quy mô lớp học lớn, trình độ học sinh đa dạng, áp lực thời gian và khối lượng công việc.
  • Tham gia hoạt động ngoại khóa góp phần nâng cao kỹ năng mềm và xây dựng mối quan hệ tích cực với học sinh.
  • Các đề xuất nhằm cải thiện chương trình thực tập và hỗ trợ sinh viên cần được triển khai trong thời gian tới để nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị đào tạo cần phối hợp chặt chẽ với các trường phổ thông để triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng nhằm nâng cao hiệu quả thực tập sư phạm.