Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, giáo dục mầm non đóng vai trò then chốt trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai. Quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng, với dân số khoảng 161.550 người và 22 trường mầm non, đang đối mặt với thách thức nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên mầm non (GVMN) để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Theo báo cáo tổng kết năm học 2021-2022, tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn nghề nghiệp loại tốt chỉ chiếm 16,98%, loại khá 29,9%, còn lại là đạt chuẩn hoặc chưa đạt chuẩn. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên tại các trường mầm non quận Sơn Trà, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non trên địa bàn. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 8 trường mầm non công lập và 1 trường tư thục, khảo sát 121 đối tượng gồm cán bộ quản lý, hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện năng lực chuyên môn của giáo viên, nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng, góp phần thực hiện thành công chương trình giáo dục mầm non mới theo Thông tư 51/2020/TT-BGDĐT.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và phát triển chuyên môn giáo viên. Quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có hệ thống, có kế hoạch nhằm đảm bảo vận hành hiệu quả hệ thống giáo dục. Lý thuyết quản lý bao gồm các chức năng hoạch định, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá. Về bồi dưỡng chuyên môn, luận văn áp dụng quan điểm bồi dưỡng là quá trình nâng cao năng lực, phẩm chất giáo viên thông qua các hoạt động đào tạo, tập huấn, tự học và thực hành. Các khái niệm chính gồm: quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non (Thông tư 26/2018/TT-BGDĐT), năng lực dạy học, và các điều kiện hỗ trợ bồi dưỡng như cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài liệu. Mô hình nghiên cứu tập trung vào mối quan hệ giữa quản lý hoạt động bồi dưỡng (xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá) và hiệu quả nâng cao năng lực giáo viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm: khảo sát 121 đối tượng tại 9 trường mầm non quận Sơn Trà, bao gồm cán bộ quản lý và giáo viên. Phương pháp thu thập dữ liệu gồm bảng hỏi, phỏng vấn, quan sát và thống kê số liệu. Cỡ mẫu chiếm khoảng 60% tổng số giáo viên và lớp học trên địa bàn, đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Excel với thang điểm 5 để đánh giá mức độ thực hiện và hiệu quả các hoạt động bồi dưỡng. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm học 2021 đến 2023, tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý phù hợp với điều kiện địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của bồi dưỡng chuyên môn: 82,76% cán bộ quản lý và 74% giáo viên đánh giá hoạt động bồi dưỡng chuyên môn là rất cần thiết, thể hiện sự đồng thuận cao về vai trò của bồi dưỡng trong nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.

  2. Thực trạng xây dựng kế hoạch bồi dưỡng: Các trường đều xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hàng năm với mức độ thực hiện đạt khoảng 83-86%, tuy nhiên hiệu quả được đánh giá chỉ ở mức 71-73%. Việc khảo sát nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên và xác định mục tiêu bồi dưỡng được thực hiện khá tốt (trên 75%), nhưng việc xác định yêu cầu năng lực dạy học và dự kiến kết quả cần đạt còn thấp (khoảng 2,35-2,63 điểm trên thang 5).

  3. Nội dung và hình thức bồi dưỡng: Các nội dung bồi dưỡng phổ biến như cập nhật kiến thức hiện đại, phương pháp tổ chức hoạt động kích thích sáng tạo được đánh giá cao với tỷ lệ thực hiện trên 80%. Ngược lại, các chủ đề như giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật và ứng dụng công nghệ thông tin chỉ đạt mức thực hiện khoảng 40%. Hình thức kiểm tra đánh giá đa dạng, trong đó thao giảng được đánh giá phù hợp nhất (trên 80%), còn bài thu hoạch cá nhân và viết sáng kiến kinh nghiệm được đánh giá thấp (khoảng 30-36%).

  4. Điều kiện hỗ trợ bồi dưỡng: Cơ sở vật chất lớp học được đánh giá đáp ứng tốt với mức độ hài lòng trên 80%, nhưng trang thiết bị và tài liệu bồi dưỡng chỉ đạt mức trung bình, khoảng 46-52%. Mức độ hiện đại của các điều kiện này cũng tương tự, cho thấy cần cải thiện trang thiết bị và tài liệu để nâng cao hiệu quả bồi dưỡng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy hoạt động bồi dưỡng chuyên môn tại các trường mầm non quận Sơn Trà đã được quan tâm và thực hiện thường xuyên, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế về chất lượng và hiệu quả. Việc nhận thức cao về tầm quan trọng của bồi dưỡng là cơ sở thuận lợi để phát triển các chương trình bồi dưỡng phù hợp hơn. Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ trong xây dựng kế hoạch, đặc biệt là việc chưa xác định rõ yêu cầu năng lực và kết quả cần đạt, dẫn đến hiệu quả bồi dưỡng chưa tối ưu. Nội dung bồi dưỡng chưa đa dạng và chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu đổi mới giáo dục, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin và giáo dục hòa nhập còn hạn chế. Điều kiện vật chất tuy được đầu tư nhưng trang thiết bị và tài liệu chưa hiện đại, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng về vai trò quan trọng của quản lý và điều kiện hỗ trợ trong nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên. Biểu đồ thể hiện mức độ hài lòng về các điều kiện hỗ trợ và tỷ lệ thực hiện các nội dung bồi dưỡng sẽ minh họa rõ nét hơn các điểm mạnh và hạn chế hiện tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực xây dựng kế hoạch bồi dưỡng: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu cho cán bộ quản lý về kỹ năng khảo sát nhu cầu, xác định mục tiêu và xây dựng kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn, nhằm đảm bảo kế hoạch sát thực tế và đáp ứng nhu cầu giáo viên. Thời gian thực hiện: trong 6 tháng đầu năm học, chủ thể: Phòng GD&ĐT phối hợp với các trường.

  2. Đa dạng hóa nội dung và hình thức bồi dưỡng: Tăng cường các chuyên đề về ứng dụng công nghệ thông tin, giáo dục hòa nhập và đổi mới phương pháp giảng dạy. Áp dụng hình thức bồi dưỡng kết hợp trực tiếp và trực tuyến để phù hợp với điều kiện thực tế. Thời gian: triển khai từ năm học tiếp theo, chủ thể: Ban giám hiệu và tổ chuyên môn.

  3. Cải thiện điều kiện vật chất và tài liệu: Đầu tư nâng cấp trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng như máy tính, máy chiếu, phòng học hiện đại; cập nhật, biên soạn tài liệu bồi dưỡng theo chuẩn mới, phù hợp với chương trình giáo dục mầm non. Thời gian: kế hoạch đầu tư trong 1-2 năm, chủ thể: Sở GD&ĐT và các trường.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá kết quả bồi dưỡng rõ ràng, đa dạng hình thức đánh giá phù hợp với từng nội dung bồi dưỡng; tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh kịp thời chương trình và phương pháp bồi dưỡng. Thời gian: thực hiện hàng năm, chủ thể: Ban giám hiệu và Phòng GD&ĐT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Giúp nâng cao năng lực quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn, xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hiệu quả.

  2. Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng các trường mầm non: Là cơ sở để cải tiến công tác chỉ đạo, tổ chức bồi dưỡng, đồng thời nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên.

  3. Giáo viên mầm non: Tham khảo để hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của bồi dưỡng chuyên môn, từ đó chủ động tham gia và phát triển năng lực cá nhân.

  4. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách phát triển đội ngũ giáo viên mầm non phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non lại quan trọng?
    Bồi dưỡng giúp giáo viên cập nhật kiến thức, nâng cao kỹ năng và đổi mới phương pháp giảng dạy, đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục mới, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ.

  2. Những nội dung bồi dưỡng nào được ưu tiên tại các trường mầm non quận Sơn Trà?
    Các nội dung như cập nhật kiến thức hiện đại, phương pháp tổ chức hoạt động kích thích sáng tạo, kỹ năng thiết kế kế hoạch và ứng dụng công nghệ thông tin được ưu tiên, tuy nhiên một số nội dung như giáo dục hòa nhập còn cần được tăng cường.

  3. Phương pháp đánh giá hiệu quả bồi dưỡng hiện nay như thế nào?
    Hiện có nhiều hình thức như thao giảng, kiểm tra viết, đánh giá sản phẩm nhóm, bài thu hoạch cá nhân, trong đó thao giảng được đánh giá phù hợp nhất. Tuy nhiên cần đa dạng và cải tiến để phù hợp hơn với từng nội dung.

  4. Điều kiện vật chất ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả bồi dưỡng?
    Cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại tạo môi trường thuận lợi cho việc học tập và thực hành, giúp giáo viên tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn. Thiếu trang thiết bị và tài liệu sẽ làm giảm chất lượng bồi dưỡng.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng?
    Cần nâng cao năng lực cán bộ quản lý trong xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá; phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận; đồng thời cải thiện điều kiện vật chất và tài liệu bồi dưỡng.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non tại quận Sơn Trà đã được quan tâm nhưng còn nhiều hạn chế về chất lượng và hiệu quả.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của bồi dưỡng là cơ sở thuận lợi để phát triển các chương trình phù hợp.
  • Nội dung bồi dưỡng cần đa dạng hơn, đặc biệt tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và giáo dục hòa nhập.
  • Điều kiện vật chất, trang thiết bị và tài liệu bồi dưỡng cần được cải thiện để nâng cao hiệu quả đào tạo.
  • Các biện pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực quản lý, đổi mới nội dung và hình thức bồi dưỡng, cải thiện điều kiện hỗ trợ và tăng cường kiểm tra đánh giá.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong năm học tiếp theo, tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp.

Call to action: Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện hiệu quả công tác bồi dưỡng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương.