Khảo sát nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên thạc sĩ tại Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội

• Tác giả: Hoàng Nguyễn Thu Trang
• Người hướng dẫn: Dr. Dương Thị Nụ
• Trường học: Vietnam National University, Hanoi University of Languages and International Studies
• Chuyên ngành: English Teaching Methodology
• Đề tài: Nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên thạc sĩ tại Đại học Kinh tế - Nghiên cứu khảo sát
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hanoi

• 1. PART ONE: Rationale
• 1.1. Aims of the study
• 1.2. Scope of the study
• 1.3. Research question
• 1.4. Research methods
• 1.5. Structure of the thesis paper
• 2. English for specific purposes (ESP)
• 2.1. Definitions of English for specific purposes
• 2.2. Characteristics of ESP
• 2.3. Classifications of ESP
• Appendices

I. Giới thiệu

Nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên thạc sĩ tại Đại học Kinh tế là một vấn đề quan trọng trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay. Học tiếng Anh không chỉ là một yêu cầu học thuật mà còn là một yếu tố quyết định trong việc tạo dựng cơ hội nghề nghiệp cho sinh viên. Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên thạc sĩ, từ đó đưa ra những khuyến nghị cho việc giảng dạy và học tập. Theo một nghiên cứu gần đây, sinh viên nhận thức rõ tầm quan trọng của tiếng Anh trong học tập và sự nghiệp. Họ cho rằng việc thành thạo tiếng Anh sẽ giúp họ có nhiều cơ hội việc làm hơn trong tương lai.

1.1. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu chính của nghiên cứu này là xác định nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên thạc sĩ tại Đại học Kinh tế. Nghiên cứu sẽ khảo sát các yếu tố như kỹ năng tiếng Anh cần thiết cho học tập và công việc, cũng như những khó khăn mà sinh viên gặp phải trong quá trình học. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho các giảng viên và nhà quản lý giáo dục trong việc điều chỉnh chương trình giảng dạy phù hợp với nhu cầu thực tế của sinh viên.

1.2. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát để thu thập dữ liệu từ sinh viên. Cụ thể, một bảng hỏi được thiết kế để thu thập ý kiến của 448 sinh viên, cùng với các cuộc phỏng vấn bán cấu trúc với 17 sinh viên và 6 giảng viên. Phương pháp này giúp đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của thông tin thu thập được. Kết quả sẽ được phân tích định lượng để đưa ra những nhận định rõ ràng về nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên.

II. Tình hình học tiếng Anh tại Đại học Kinh tế

Tại Đại học Kinh tế, tiếng Anh được coi là một môn học bắt buộc với số giờ học từ 180 đến 260 trong ba học kỳ. Sinh viên thạc sĩ thường phải học tiếng Anh để đáp ứng yêu cầu của chương trình học và nhu cầu của thị trường lao động. Nghiên cứu cho thấy rằng sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của tiếng Anh trong học tập và sự nghiệp. Họ cho rằng việc học tiếng Anh không chỉ giúp họ trong việc hoàn thành chương trình học mà còn là một yếu tố quan trọng trong việc tìm kiếm việc làm sau khi tốt nghiệp.

2.1. Các loại nhu cầu học tiếng Anh

Sinh viên có nhiều loại nhu cầu khác nhau khi học tiếng Anh. Một số sinh viên cần tiếng Anh để phục vụ cho việc học tập, trong khi những người khác cần để đáp ứng yêu cầu công việc. Nghiên cứu chỉ ra rằng nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên thạc sĩ chủ yếu tập trung vào tiếng Anh học thuật và tiếng Anh nghề nghiệp. Điều này cho thấy rằng sinh viên cần có một chương trình học phù hợp để phát triển các kỹ năng cần thiết cho cả học tập và công việc.

2.2. Khó khăn trong việc học tiếng Anh

Mặc dù sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của tiếng Anh, họ cũng gặp nhiều khó khăn trong việc học. Các khó khăn này bao gồm thiếu thời gian, thiếu tài liệu học tập phù hợp và áp lực từ việc học các môn học khác. Nghiên cứu cho thấy rằng sinh viên cần được hỗ trợ nhiều hơn từ giảng viên và nhà trường để vượt qua những khó khăn này. Việc cung cấp các tài liệu học tập phù hợp và tạo ra môi trường học tập tích cực sẽ giúp sinh viên cải thiện kỹ năng tiếng Anh của mình.

III. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên thạc sĩ tại Đại học Kinh tế là rất lớn. Sinh viên nhận thức rõ tầm quan trọng của tiếng Anh trong học tập và sự nghiệp, nhưng cũng gặp nhiều khó khăn trong quá trình học. Để đáp ứng nhu cầu này, các giảng viên và nhà quản lý giáo dục cần điều chỉnh chương trình giảng dạy và cung cấp thêm hỗ trợ cho sinh viên. Việc tạo ra một môi trường học tập tích cực và cung cấp tài liệu học tập phù hợp sẽ giúp sinh viên nâng cao kỹ năng tiếng Anh của mình.

3.1. Khuyến nghị cho giảng viên

Giảng viên cần chú trọng đến việc phát triển các chương trình học phù hợp với nhu cầu của sinh viên. Việc sử dụng tài liệu học tập hiện đại và phương pháp giảng dạy tích cực sẽ giúp sinh viên tiếp cận tiếng Anh một cách hiệu quả hơn. Ngoài ra, giảng viên cũng nên tạo điều kiện cho sinh viên thực hành tiếng Anh trong các tình huống thực tế để nâng cao khả năng giao tiếp của họ.

3.2. Khuyến nghị cho nhà trường

Nhà trường cần xem xét lại chương trình giảng dạy tiếng Anh để đảm bảo rằng nó đáp ứng được nhu cầu của sinh viên. Việc tổ chức các khóa học bổ trợ và các hoạt động ngoại khóa liên quan đến tiếng Anh sẽ giúp sinh viên có thêm cơ hội thực hành và nâng cao kỹ năng của mình. Hơn nữa, nhà trường cũng nên tạo ra một môi trường học tập thân thiện và khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động học tập tích cực.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng với các tổ chức khu vực và quốc tế như ASEAN và WTO, tiếng Anh trở thành công cụ giao tiếp quốc tế không thể thiếu. Chính phủ Việt Nam đã quy định tiếng Anh là môn học bắt buộc tại các trường đại học với thời lượng từ 180 đến 260 giờ trong ba học kỳ. Đặc biệt, Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến triển khai giảng dạy các môn như công nghệ thông tin, tài chính - ngân hàng, quản trị kinh doanh bằng tiếng Anh từ năm 2012 và mở rộng đến các ngành xã hội khác vào năm 2020. Tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, nhiều giảng viên đã được cử đi đào tạo ở nước ngoài để nâng cao năng lực giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành.

Tuy nhiên, nghiên cứu về nhận thức và nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên, đặc biệt là sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh, còn rất hạn chế. Luận văn này tập trung khảo sát nhận thức của sinh viên về nhu cầu học tiếng Anh chuyên ngành (ESP) tại Trường Đại học Kinh tế, nhằm làm rõ mục đích học tập, khó khăn trong việc sử dụng tiếng Anh học thuật (EAP), cũng như sự phù hợp giữa kỳ vọng của sinh viên với yêu cầu thực tế từ nhà trường và thị trường lao động. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2009-2010 với 448 sinh viên tham gia khảo sát, 17 sinh viên và 6 giảng viên được phỏng vấn bán cấu trúc, cùng 196 mẫu tin tuyển dụng trên các trang web việc làm phổ biến.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là nâng cao nhận thức của sinh viên về việc học tiếng Anh, cung cấp thông tin cho giảng viên và nhà hoạch định chính sách về nhu cầu thực tế của người học, từ đó góp phần cải tiến chương trình giảng dạy và phát triển tài liệu phù hợp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Kinh tế, loại trừ các nhóm sinh viên theo chương trình đặc biệt như học song bằng hoặc học nhanh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên lý thuyết về English for Specific Purposes (ESP) – tiếng Anh chuyên ngành, được định nghĩa là phương pháp dạy học tiếng Anh tập trung vào nhu cầu cụ thể của người học, bao gồm hai nhánh chính: English for Academic Purposes (EAP) – tiếng Anh học thuật và English for Occupational Purposes (EOP) – tiếng Anh nghề nghiệp. ESP được đặc trưng bởi tính mục tiêu rõ ràng, nội dung liên quan đến ngành nghề hoặc lĩnh vực cụ thể, và tập trung vào ngôn ngữ phù hợp với hoạt động chuyên môn.

Khái niệm "nhu cầu" trong nghiên cứu được phân tích theo hai góc độ: nhu cầu mục tiêu (target needs) – trình độ tiếng Anh cần đạt để sử dụng trong tương lai, và nhu cầu học tập (learning needs) – yêu cầu trong quá trình học hiện tại. Phân tích nhu cầu (needs analysis) được xem là nền tảng để xây dựng chương trình ESP phù hợp, bao gồm phân tích tình huống mục tiêu và tình huống hiện tại của người học.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Nhu cầu mục tiêu và học tập
• Các kỹ năng ngôn ngữ (nghe, nói, đọc, viết) và kỹ năng học thuật (ghi chú, thuyết trình, tóm tắt)
• ESP và các đặc điểm tuyệt đối, biến đổi
• Mô hình phát triển chương trình dựa trên phân tích nhu cầu

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu chính được thu thập qua:

• Bảng câu hỏi khảo sát với 448 sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Kinh tế, phân bố đều các năm học và chuyên ngành.
• Phỏng vấn bán cấu trúc với 17 sinh viên và 6 giảng viên nhằm kiểm chứng và làm rõ các thông tin thu thập được từ bảng hỏi.
• Phân tích 196 mẫu tin tuyển dụng trên các trang web việc làm phổ biến (VietnamWorks, tuyendung.com, vieclam24h) để đánh giá yêu cầu tiếng Anh của nhà tuyển dụng đối với sinh viên mới ra trường.

Phân tích dữ liệu định lượng được thực hiện bằng phần mềm SPSS, tập trung vào tần suất, tỷ lệ phần trăm, kiểm định Chi-square để so sánh nhận thức giữa các nhóm sinh viên theo năm học. Dữ liệu phỏng vấn được tổng hợp theo chủ đề nhằm làm rõ quan điểm của sinh viên và giảng viên về nhu cầu học tiếng Anh. Thời gian thu thập dữ liệu kéo dài từ tháng 9 đến tháng 11 năm 2009, với khảo sát tin tuyển dụng vào tháng 4 năm 2010.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mục đích học tiếng Anh của sinh viên chủ yếu là để chuẩn bị cho công việc tương lai: 87% sinh viên cho biết học tiếng Anh nhằm phục vụ cho công việc sau khi ra trường, trong khi 56% mong muốn đọc được tài liệu tham khảo bằng tiếng Anh và 49% muốn học các môn chuyên ngành bằng tiếng Anh. Tỷ lệ sinh viên có ý định lấy chứng chỉ quốc tế như IELTS, TOEIC, TOEFL chỉ khoảng 26-39%.

2. Tần suất sử dụng tiếng Anh trong đời sống hàng ngày còn hạn chế: Khoảng 30% sinh viên không sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp hàng ngày, 46% sử dụng tiếng Anh ở mức độ trung bình (thỉnh thoảng), và chỉ 23% sử dụng thường xuyên hoặc rất thường xuyên. Sinh viên chủ yếu dùng tiếng Anh để chat trên mạng (63%) và giao tiếp trực tiếp (59%), trong khi việc trao đổi thư từ bằng tiếng Anh rất ít (61% không bao giờ).

3. Sinh viên đánh giá kỹ năng nói là quan trọng nhất, kỹ năng viết ít được coi trọng: 52% sinh viên xếp kỹ năng nói là quan trọng nhất, trong khi hơn 50% cho rằng kỹ năng viết là ít quan trọng nhất. Về kỹ năng học thuật, thuyết trình và thảo luận nhóm được đánh giá cao (35-39%), nhưng ghi chú và viết báo cáo, bài luận được xem là khó khăn và ít quan trọng.

4. Khó khăn trong việc sử dụng tiếng Anh học thuật (EAP): Khoảng 80% sinh viên cảm thấy kỹ năng thuyết trình và viết báo cáo, bài luận rất khó, 68% gặp khó khăn khi tóm tắt và nghe tin tức bằng tiếng Anh. Ngược lại, kỹ năng đọc website tiếng Anh được đánh giá dễ hơn, phù hợp với việc sinh viên sử dụng internet làm nguồn tài liệu học tập.

5. Sự khác biệt giữa kỳ vọng và thực tế trong việc sử dụng tiếng Anh tại trường: Sinh viên năm nhất kỳ vọng sử dụng tiếng Anh trong hơn 50% thời lượng học các môn chuyên ngành, nhưng sinh viên năm cuối phản ánh thực tế chỉ khoảng 10-30%. Giảng viên cũng cho biết việc giảng dạy bằng tiếng Anh còn hạn chế do trình độ tiếng Anh của sinh viên chưa đồng đều và chưa đủ năng lực.

6. Yêu cầu tiếng Anh từ nhà tuyển dụng chủ yếu là trình độ giao tiếp tiếng Anh ở mức trung cấp trở lên: 65% tin tuyển dụng yêu cầu trình độ tiếng Anh trung cấp, 17% yêu cầu trình độ nâng cao, trong khi 17% không yêu cầu tiếng Anh. Các kỹ năng giao tiếp tổng quát được ưu tiên hơn kỹ năng đọc hoặc viết chuyên ngành. Chỉ 4% tin tuyển dụng yêu cầu kỹ năng đọc tài liệu chuyên ngành hoặc kỹ năng đàm phán bằng tiếng Anh. Yêu cầu chứng chỉ quốc tế rất ít (4%).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên có nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của tiếng Anh trong việc chuẩn bị cho sự nghiệp tương lai, phù hợp với xu hướng toàn cầu hóa và yêu cầu của thị trường lao động. Tuy nhiên, môi trường sử dụng tiếng Anh trong học tập và đời sống hàng ngày còn hạn chế, dẫn đến việc sinh viên chủ yếu học tiếng Anh phục vụ mục đích giao tiếp cơ bản và giải trí hơn là học thuật chuyên sâu.

Sự khác biệt giữa kỳ vọng của sinh viên năm nhất và trải nghiệm thực tế của sinh viên năm cuối phản ánh những hạn chế trong việc áp dụng tiếng Anh trong giảng dạy chuyên ngành, do trình độ tiếng Anh chưa đồng đều và thiếu sự hỗ trợ từ giảng viên. Điều này cũng phù hợp với quan điểm của giảng viên về khó khăn trong việc giảng dạy bằng tiếng Anh và sự thiếu tự tin của sinh viên.

Yêu cầu của nhà tuyển dụng tập trung vào kỹ năng giao tiếp tổng quát hơn là kỹ năng chuyên ngành, điều này giải thích vì sao sinh viên ưu tiên học kỹ năng nói và giao tiếp hơn là kỹ năng viết hay đọc chuyên sâu. Tuy nhiên, việc thiếu kỹ năng đọc và viết chuyên ngành có thể là rào cản trong việc phát triển nghề nghiệp lâu dài, đặc biệt trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng và kinh doanh quốc tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tần suất sử dụng tiếng Anh, mức độ quan trọng của các kỹ năng, và phân bố yêu cầu tiếng Anh trong tin tuyển dụng để minh họa rõ nét hơn sự khác biệt giữa các nhóm sinh viên và yêu cầu thị trường.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường môi trường sử dụng tiếng Anh trong học tập và sinh hoạt: Nhà trường cần tạo điều kiện để sinh viên có nhiều cơ hội giao tiếp tiếng Anh thực tế, như tổ chức câu lạc bộ tiếng Anh, hội thảo chuyên đề, hoặc các hoạt động ngoại khóa bằng tiếng Anh nhằm nâng cao kỹ năng giao tiếp và tạo động lực học tập.

2. Phát triển chương trình giảng dạy ESP phù hợp với nhu cầu thực tế: Cần xây dựng chương trình ESP tập trung vào kỹ năng giao tiếp trong môi trường công việc, đồng thời bổ sung các kỹ năng đọc và viết chuyên ngành để đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng và hỗ trợ sinh viên trong học tập chuyên sâu.

3. Đào tạo và nâng cao năng lực giảng viên ESP: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho giảng viên về phương pháp giảng dạy ESP, kỹ năng sử dụng tài liệu chuyên ngành và kỹ năng hỗ trợ sinh viên tự học nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy.

4. Cung cấp thông tin và tư vấn nghề nghiệp liên quan đến tiếng Anh: Nhà trường cần cung cấp cho sinh viên thông tin cập nhật về yêu cầu tiếng Anh của thị trường lao động, các chứng chỉ quốc tế cần thiết, giúp sinh viên xác định mục tiêu học tập rõ ràng và lựa chọn khóa học phù hợp.

5. Xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi liên tục về nhu cầu học tiếng Anh của sinh viên: Thiết lập cơ chế khảo sát định kỳ để cập nhật nhu cầu và khó khăn của sinh viên, từ đó điều chỉnh chương trình đào tạo và chính sách hỗ trợ kịp thời.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên tiếng Anh chuyên ngành (ESP): Nghiên cứu cung cấp thông tin chi tiết về nhu cầu và khó khăn của sinh viên, giúp giảng viên thiết kế bài giảng và lựa chọn tài liệu phù hợp, nâng cao hiệu quả giảng dạy.

2. Nhà quản lý giáo dục và hoạch định chính sách đào tạo: Luận văn cung cấp cơ sở dữ liệu thực tiễn để xây dựng chính sách đào tạo tiếng Anh phù hợp với yêu cầu của thị trường lao động và nhu cầu người học.

3. Sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh: Giúp sinh viên hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của tiếng Anh trong học tập và nghề nghiệp, từ đó định hướng học tập và phát triển kỹ năng phù hợp.

4. Nhà phát triển tài liệu và chương trình đào tạo tiếng Anh: Cung cấp thông tin về các kỹ năng cần thiết và xu hướng sử dụng tiếng Anh trong môi trường học thuật và nghề nghiệp, hỗ trợ phát triển tài liệu và chương trình đào tạo sát với thực tế.

Câu hỏi thường gặp

1. Sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh có thực sự cần học ESP không?
   Có, nghiên cứu cho thấy phần lớn sinh viên học tiếng Anh nhằm phục vụ cho công việc tương lai, đặc biệt trong các lĩnh vực kinh tế, tài chính và quản trị. ESP giúp họ phát triển kỹ năng ngôn ngữ chuyên biệt cần thiết cho ngành nghề.

2. Kỹ năng tiếng Anh nào sinh viên cần ưu tiên học?
   Kỹ năng nói và giao tiếp được sinh viên đánh giá cao nhất, phù hợp với yêu cầu của nhà tuyển dụng. Tuy nhiên, kỹ năng đọc và viết chuyên ngành cũng rất quan trọng để hỗ trợ học tập và phát triển nghề nghiệp lâu dài.

3. Sinh viên gặp khó khăn gì khi sử dụng tiếng Anh học thuật?
   Sinh viên gặp khó khăn lớn trong kỹ năng thuyết trình, viết báo cáo và bài luận, cũng như trong việc nghe và hiểu các bài giảng chuyên ngành bằng tiếng Anh do hạn chế về vốn từ vựng và kỹ năng học thuật.

4. Yêu cầu tiếng Anh của nhà tuyển dụng hiện nay như thế nào?
   Phần lớn nhà tuyển dụng yêu cầu trình độ tiếng Anh trung cấp trở lên với kỹ năng giao tiếp tổng quát. Yêu cầu về kỹ năng đọc tài liệu chuyên ngành hoặc chứng chỉ quốc tế còn hạn chế, chủ yếu tập trung ở các công ty nước ngoài hoặc lĩnh vực tài chính.

5. Làm thế nào để sinh viên nâng cao hiệu quả học tiếng Anh tại trường?
   Sinh viên nên chủ động tạo môi trường sử dụng tiếng Anh, tham gia các hoạt động ngoại khóa, tự học qua internet và tài liệu tiếng Anh, đồng thời xác định rõ mục tiêu học tập dựa trên yêu cầu nghề nghiệp tương lai.

Kết luận

• Sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại Trường Đại học Kinh tế nhận thức rõ vai trò quan trọng của tiếng Anh trong học tập và công việc tương lai, với mục tiêu chính là chuẩn bị cho nghề nghiệp.
• Môi trường sử dụng tiếng Anh trong học tập và sinh hoạt còn hạn chế, dẫn đến sự khác biệt giữa kỳ vọng và thực tế trong việc áp dụng tiếng Anh học thuật.
• Kỹ năng giao tiếp được ưu tiên hơn kỹ năng đọc và viết chuyên ngành, phù hợp với yêu cầu của nhà tuyển dụng hiện nay.
• Nhà trường và giảng viên cần điều chỉnh chương trình đào tạo ESP, tăng cường hỗ trợ sinh viên phát triển kỹ năng toàn diện và tạo môi trường học tập tích cực.
• Các bước tiếp theo bao gồm khảo sát định kỳ nhu cầu sinh viên, đào tạo giảng viên ESP chuyên sâu và phát triển tài liệu phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành.

Hành động ngay: Các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và sinh viên nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả học tập và đáp ứng nhu cầu thực tế của thị trường lao động.